Μέχρι το 2025 θα έχει ολοκληρωθεί ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς και ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ογκολογικού Ασθενούς. Οι πολίτες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στον ιατρικό τους φάκελο εύκολα, είτε μέσω του υπολογιστή τους είτε μέσω του κινητού τηλεφώνου τους και να παρέχουν πρόσβαση στα δεδομένα του ιατρικού τους φακέλου σε γιατρούς του ΕΣΥ, σε ιδιώτες γιατρούς, σε επαγγελματίες υγείας, κέντρα υγείας και νοσοκομεία.
Ψηφιακά εργαλεία όπως η Ενιαία Ψηφιακή Λίστα Χειρουργείου, η εγκατάσταση των συστημάτων ris pacs στα νοσοκομεία, η ψηφιακή ενοποίηση των νοσοκομείων, αποτελούν ορισμένα από τα ψηφιακά έργα στον τομέα της Υγείας, που θα αναβαθμίσουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τον πολίτη αλλά και τον τρόπο που εργάζονται οι επαγγελματίες υγείας.
Τα παραπάνω τόνισε -μεταξύ άλλων- ο Υφυπουργός Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, από το βήμα του πρόσφατου συνεδρίου τεχνολογίας και καινοτομίας BEYOND 2024.
Το όφελος για τους ασθενείς
Την πρόκληση της αφομοίωσης των νέων τεχνολογιών στον τομέα της υγείας από την πλευρά των ασθενών έθεσε στο επίκεντρο η Πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, Βασιλική Βακουφτσή. Περιγράφοντας ένα προσωπικό περιστατικό, ανέδειξε τη σημασία του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας και της προσβασιμότητας στα ιατρικά δεδομένα, επισημαίνοντας την ανάγκη για ένα ρυθμισμένο πλαίσιο, που θα προστατεύει αυτά τα δεδομένα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η ορθή διαχείριση των ιατρικών δεδομένων είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή παρερμηνειών με σοβαρές συνέπειες.
Η ικανότητα των ασθενών να διαχειρίζονται τα δικά τους ιατρικά δεδομένα σε ένα ψηφιακό περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της φροντίδας της υγείας τους και στην αποτελεσματικότερη επικοινωνία με τους επαγγελματίες υγείας. Ωστόσο, η προσαρμογή των επαγγελματιών υγείας σε αυτά τα νέα συστήματα είναι πρόκληση. Απαιτεί χρόνο, εκπαίδευση και οργάνωση. Η ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας δεν πρέπει να γίνει απότομα, αλλά να συνοδεύεται από την ανάλογη εκπαίδευση και υποστήριξη του προσωπικού.
Η Ένωση Ασθενών Ελλάδας, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία της με το Υπουργείο Υγείας για την εφαρμογή προγραμμάτων ψηφιακής εγγραματοσύνης υγείας. Προωθεί ένα πλαίσιο που θα εξασφαλίζει τη σωστή διαχείριση και προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών αλλά και την ενεργό συμμετοχή τους στη διαχείριση της υγείας τους.
Συμπληρωματικό εργαλείο
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν αντικαθιστά τις λειτουργίες του συστήματος υγείας, αλλά τις συμπληρώνει ως ένα οριζόντιο εργαλείο, αρκεί να αξιοποιηθεί κατάλληλα, ανέφερε ο ερευνητής και υποψήφιος διδάκτορας του ΕΜΠ, Δημήτρης Σταμόπουλος, παρουσιάζοντας τη μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Ψηφιακή υγεία, Big Data και Real World Evidence στην Ελλάδα: Ο αντίκτυπος στο οικοσύστημα της υγείας και στην οικονομία». Τα RWD (δεδομένα πραγματικού χρόνου) και RWE (πραγματικά κλινικά δεδομένα) θα πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τα Big Data και τα αποτελέσματα των μοντέλων μηχανικής μάθησης, καθώς διαφοροποιούνται στον τρόπο δόμησης και οργάνωσης τους.
Η συλλογή/αξιοποίηση των RWD αποτελεί μια παγιωμένη πρακτική στο εξωτερικό μέσω της λειτουργίας ερευνητικών κέντρων – αποθετηρίων ή βάσεων δεδομένων. Στην Ελλάδα, από την άλλη μεριά, υπάρχει ήδη μια πληθώρα ηλεκτρονικών συστημάτων/αποθετηρίων που συλλέγουν RWD (από ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ, ΕΟΔΥ, BI-Health, ΕΛΣΤΑΤ, κ.α.) και ο στρατηγικός σχεδιασμός της χώρας («Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0» και Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού) όντως έχει τοποθετήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας στον τομέα της υγείας εντός του βασικού πυρήνα των μελλοντικών δράσεων. Ωστόσο, η χρήση των RWD και RWE αντιμετωπίζει προκλήσεις, κυρίως σχετικά με τη διασύνδεση των διαφορετικών πηγών, την ασφαλή πρόσβαση, και την προστασία της ιδιωτικότητας των ασθενών.
Οι προκλήσεις αυτές, σε συνδυασμό με τα λειτουργικά «κενά» και την έλλειψη ενιαία εθνικής στρατηγικής για τα RWD αφήνει το πλήθος πληροφορίας από τις διαφορές πηγές ανεκμετάλλευτο, και λειτουργεί ανασταλτικά για την παραγωγή RWE από τα RWD. Μια πιθανή λύση σε αυτό είναι η ίδρυση και λειτουργία ενός κέντρου αριστείας με αποστολή την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας στο χώρο της υγείας μέσω της συλλογής και αξιοποίησης των RWD, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει ως πυρήνας ενός ψηφιακού οικοσυστήματος, να παρέχει πολλαπλασιαστικά οικονομικά οφέλη και να λειτουργήσει ως «αντίδοτο» στο φαινόμενο του brain-drain.
Το παράδειγμα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Η παραγωγή δεδομένων πραγματικού χρόνου (RWD) από πολλές διαφορετικές πηγές έχει φέρει επανάσταση στον τομέα της υγείας και η μετατροπή τους μετά από κατάλληλη ανάλυση ή και σύνθεση σε Real-World Evidence (RWE), μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς, το σύστημα υγείας και την κοινωνία, επεσήμανε από την πλευρά της η Managing Director Ελλάδος, Κύπρου και Μάλτας της MSD, Agata Jakoncic. Παράλληλα, αναφέρθηκε στην ανάγκη άμεσης δράσης και στη χώρα μας στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών νομοθετικών πρωτοβουλιών για τον Ευρωπαϊκό Χώρο των Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space) και την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence Act).
«Η αξιοποίηση των δεδομένων υγείας έχει πολλαπλές εφαρμογές», μεταξύ των οποίων χαρακτηριστικά ανέφερε «πως είναι η χρήση τους για τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση παρεμβάσεων πολιτικής υγείας στον τομέα της Δημόσιας Υγείας». Ειδική αναφορά έγινε στο παράδειγμα της Σουηδίας που θα καταφέρει να εξαλείψει τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας πριν το 2030. «Η Σουηδία έχει λάβει αλλεπάλληλα μέτρα από τη δεκαετία του 1960 (1967) για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και από το 2006 για τον εμβολιασμό κατά του ιού HPV. H καταγραφή και η παρακολούθηση της εμβολιαστικής κάλυψης και της πρόσβασης των γυναικών στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου οδηγούν πλέον τη χώρα κοντά στο στόχο της εξάλειψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας - αν σκεφτεί κανείς ότι το 1965 η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στη Σουηδία ήταν 24 περιστατικά ανά 100.000 γυναίκες ενώ σύμφωνα με στοιχεία του 2021 το ποσοστό επίπτωσης είναι 10,4 ανά 100.000 γυναίκες, κοντά στον στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για 4 ανά 100.000 γυναίκες».
Η Ελλάδα μέσα από τις μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται από το Ταμείο Ανάκαμψης έχει όλα τα εχέγγυα να καρπωθεί παρόμοια οφέλη για περισσότερη και καλύτερη υγεία στους πολίτες της. Η κα. Jakoncic τόνισε ότι προς αυτήν την κατεύθυνση «η Ελλάδα χρειάζεται να θέσει άμεσα μία Εθνική Στρατηγική για την αξιοποίηση των Δεδομένων Πραγματικού Χρόνου στην υγεία, καθώς έχει όλες τις προοπτικές να λειτουργήσει ως ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ».
