Την πρόσβαση ακόμα και σε βασικές υγειονομικές ανάγκες στερούνται χιλιάδες άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση, σύμφωνα με τα στοιχεία του 11ου Δελτίου του Παρατηρητηρίου Αναπηρίας.
Όπως προκύπτει μεταξύ άλλων, το 2020, το ποσοστό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία που δεν ικανοποιήσαν ανάγκες σε ιατρική περίθαλψη ανήλθε σε 29%, αυξανόμενο κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με το 2019. Το 2019 το 35,2% της συνολικής εγχώριας δαπάνης για την υγεία προέρχεται “από την τσέπη” των νοικοκυριών. Το ποσοστό αυτό είναι το τρίτο (3ο) υψηλότερο μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Το 2019 156.200 άτομα με αναπηρία δεν έλαβαν αναγκαία οδοντιατρική θεραπεία λόγω οικονομικής δυσκολίας, 78.150 άτομα με αναπηρία δεν ήταν σε θέση να προμηθευτούν αναγκαία φάρμακα που τους είχαν συνταγογραφηθεί από γιατρούς. Μόνο το 53,3% των γυναικών με σοβαρή αναπηρία και ηλικία ως 65 έτη υποβλήθηκε σε τεστ ΠΑΠ τα τελευταία 2 χρόνια, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών χωρίς αναπηρία ανέρχεται σε 71,3%.
Με αφορμή τα παραπάνω στοιχεία, ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), Ιωάννης Βαρδακαστάνης, μιλάει στο Insider.gr, για τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν έτσι ώστε να διασφαλιστεί το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας των ατόμων με αναπηρία ή χρόνια πάθηση και να αυξηθεί η λειτουργικότητα και αυτονομία τους.
-Κύριε Βαρδακαστάνη, το 11ο Δελτίο του Παρατηρητηρίου Αναπηρίας, αναδεικνύει μια σειρά από ανικανοποίητες ανάγκες στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Ποιες είναι οι βασικές προτεραιότητές σας και ποιες οι κινήσεις στις οποίες έχετε προβεί για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων σας; Ποια είναι η ανταπόκριση από τους αρμοδίους;
-Πάγιο αίτημα του αναπηρικού κινήματος είναι η μηδενική συμμετοχή των ασφαλισμένων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στα συνταγογραφούμενα φάρμακα και στα τεχνικά βοηθήματα, στα ιατροτεχνολογικά βοηθήματα, στα είδη ειδικής διατροφής και στις βιταμίνες. Αυτή η πρόταση αποτελεί ένα μόνο τμήμα της συνολικής πρότασης του αναπηρικού κινήματος σχετικά με την προστασία των ατόμων με αναπηρία, των ατόμων με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους από το επιπλέον κόστος που προκύπτει από την ίδια την αναπηρία ή/και τη χρόνια πάθηση .
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. διεκδικεί ένα αναβαθμισμένο και ποιοτικά εκσυγχρονισμένο Εθνικό Σύστημα Υγείας προς όφελος όλων των πολιτών και αναφορικά με τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις προτείνει τον σχεδιασμό πολιτικών για την υγεία και δημιουργία των απαραίτητων θεσμών και υποδομών για την οργάνωση και τη λειτουργία ενός συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας, στην αιχμή των ιατροτεχνολογικών εξελίξεων, με ταυτόχρονη ορθολογική διαχείριση των πόρων που απαιτούνται, μέσω των οποίων τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις θα απολαμβάνουν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας για την αύξηση της λειτουργικότητας και αυτονομίας τους.
Για την επίτευξη αυτού του σκοπού κρίνεται αναγκαία η συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας και της χρόνιας πάθησης σε όλες τις δημόσιες πολιτικές για την υγεία, για τη διασφάλιση άσκησης του κοινωνικού δικαιώματος στην υγεία και της καθολικής πρόσβασης των πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις σε αποτελεσματικές παροχές υγείας, μέσω του εθνικού συστήματος υγείας, δημόσιου χαρακτήρα, σε ισότιμη κάλυψη αναγκών με τους υπόλοιπους πολίτες σε συνδυασμό με την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.
Η ΕΣΑμεΑ μαζί με τις οργανώσεις – μέλη της διεκδικεί όλα τα παραπάνω με έγγραφα, επιστολές, συναντήσεις. Διοργανώνει ενημερωτικές ημερίδες και δημοσιεύει τα αιτήματά της με κάθε τρόπο. Παρεμβαίνουμε στη Βουλή, σε συνέδρια, στον Τύπο, όπου χρειάζεται είμαστε παρόντες και πιέζουμαι την Πολιτεία να πάρει τις σωστές αποφάσεις.
-Όπως προκύπτει το 35,2% της συνολικής δαπάνης για την υγεία προέρχεται πλέον «από την τσέπη» των νοικοκυριών. Τι σημαίνει αυτό για τα άτομα με αναπηρία και τους χρονίως πάσχοντες και τι κινήσεις πρέπει να γίνουν από την Πολιτεία, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβασή τους στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη;
-Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, στην ουσία οδηγεί στην εξαθλίωση πολλές χιλιάδες πολίτες με αναπηρία ή χρόνια πάθηση. Ήδη μία πολύ μεγάλη μερίδα έχει φτωχοποιηθεί. Οι πολιτικές που ακολουθούνται, αντί να συμβάλουν σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό για την άρση των σοβαρών εμποδίων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στο θεμελιώδες δικαίωμα σε ποιοτικές παροχές υγείας, βάζουν στο στόχαστρο ακόμα και στοιχειώδη, «αυτονόητα» δικαιώματα, όπως η πρόσβαση στα φάρμακα. Είναι γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους έχουν να αντιμετωπίσουν, παράλληλα με την μακροχρόνια οικονομική κρίση και εν συνεχεία την κρίση της πανδημίας, ένα άνευ προηγουμένου κύμα ακρίβειας στα προϊόντα, την ενέργεια, τα καύσιμα κ.α., η οποία καθιστά αδύνατη ακόμα και την κάλυψη των βασικών καθημερινών τους αναγκών. Από το 2018 και το «τέλος των μνημονίων», και φυσικά και νωρίτερα, καμία ουσιαστική στήριξη δεν δόθηκε στα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, τη στιγμή που είναι γνωστό ότι η αναπηρία και η χρόνια πάθηση επιφέρουν πρόσθετο κόστος διαβίωσης.
Με τις τελευταίες αυξήσεις επιδομάτων να έχουν δοθεί το 2011, πάνω από μια δεκαετία δηλαδή, και με τα έξοδα για τη διασφάλιση μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης συνεχώς να ανεβαίνουν, είναι εμφανές ότι η εντεινόμενη ακρίβεια συμπαρέσυρε και συνεχίζει να συμπαρασύρει το κόστος διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, οδηγώντας τους σταθερά στη φτωχοποίηση.
Επειγόντως χρειάζεται τιμαριθμική αναπροσαρμογή των αναπηρικών επιδομάτων και των αναπηρικών συντάξεων, το λιγότερο.
-Πώς βλέπετε το «τοπίο» που διαμορφώνεται με το νόμο για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας; Είναι για εσάς μία θετική ή μια αρνητική εξέλιξη;
-Η ΕΣΑμεΑ ως επίσημος εταίρος της Πολιτείας για ζητήματα αναπηρίας και χρόνιας πάθησης κατέθεσε ολοκληρωμένες και εμπεριστατωμένες προτάσεις στη διαβούλευση του ν/σ «Γιατρός για Όλους» , όπως και οργανώσεις μέλη της. Αναλυτικά οι προτάσεις βρίσκονται στην παραπάνω επιστοbλή, θα ήθελα να σταθώ όμως σε ένα συγκεκριμένο σημείο:
Με το νόμο πλέον, «Γιατρός για όλους», πραγματοποιήθηκε μία απαράδεκτη, έως και αντιδημοκρατική αλλαγή στη σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας - ΕΟΠΥΥ. Η διάταξη του άρθρου 21 μειώνει το πλήθος των Συμβούλων του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) και ταυτόχρονο καταργεί την εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων, μεταξύ αυτών και της ΕΣΑμεΑ, στο Διοικητικό Συμβούλιο.
Η συμμετοχή των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων κοινωνικών εταίρων στο Διοικητικό Συμβούλιο, εξυπηρετεί βασικές αρχές της δημοκρατικής λειτουργίας φορέων που ανήκουν στο κράτος, όπως ο κοινωνικός διάλογος, η κοινωνική λογοδοσία και η διαφάνεια της λειτουργίας των φορέων αυτών. Για τον λόγο αυτό, μέχρι σήμερα, σε όλα τα Διοικητικά Συμβούλια των μεγαλύτερων Οργανισμών, όπως ο e-ΕΦΚΑ, ο ΕΟΠΥΥ, ο ΟΠΕΚΑ, έχει προβλέψει ο νομοθέτης τη συμμετοχή εκπροσώπων των αντιπροσωπευτικότερων τριτοβάθμιων οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών.
Η Ε.Σ.Α.μεΑ., ως η αντιπροσωπευτικότερη τριτοβάθμια οργάνωση εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, με μέλη της περισσότερες από 500 οργανώσεις α’ και β’ βαθμού σε όλη την ελληνική επικράτεια, μετέχει με αιρετό εκπρόσωπό της στα Διοικητικά Συμβούλια όλων αυτών των μεγάλων Οργανισμών, εκπροσωπώντας τα άτομα με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, δηλαδή, εκπροσωπώντας ένα μεγάλο μέρος Ελληνίδων και Ελλήνων, των πλέον ευάλωτων πολιτών της χώρας. Επιπλέον, με την πρόβλεψη του άρθρου 21 του προσχεδίου νόμου του Υπουργείου Υγείας, η μη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο Δ.Σ. του ΕΟΠΠΥ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με:
• Τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία
• Την παρ. 1 του άρθρου 61 του ν. 4488/2017: «1. Κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ».
• Τις Τελικές Παρατηρήσεις της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην έκθεσή της για την εφαρμογή της Σύμβασης από την Ελλάδα, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στις 29 Οκτωβρίου 2019, όπου η Επιτροπή, σε ότι αφορά τον τομέα της Υγείας, συστήνει στη χώρα μας «Να παρακολουθεί αποτελεσματικά την υλοποίηση της παροχής υπηρεσιών υγείας από παρόχους υπηρεσιών υγείας στα άτομα με αναπηρία ότι γίνεται σε ίση βάση με τους άλλους» (παρ. 37β των Τελικών Παρατηρήσεων)».
Δίχως τη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο Δ.Σ. του ΕΟΠΠΥ δεν είναι δυνατή η εφαρμογή των προαναφερθεισών απαιτήσεων και συστάσεων. Η ΕΣΑμεΑ ζήτησε την απόσυρση του άρθρου 21 ή τη συμπλήρωσή του με τη συμμετοχή της ΕΣΑμεΑ και συνεχίζει ακόμη και μετά την ψήφιση του νόμου να διεκδικεί τη συμμετοχή της.
-Πόσο ακούγεται τελικά η φωνή των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις; Ποιος είναι ο ρόλος τους στη διαμόρφωση πολιτικών υγείας και τι παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν;
-Είναι πάγιο αίτημα της Ε.Σ.Α.μεΑ. που βάση του Ν.2430/96 (ΦΕΚ 156Α/10.7.96) αποτελεί τον αντιπροσωπευτικότερο φορέα των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με χρόνια πάθηση της χώρας, να συμμετέχει με εκπρόσωπό της σε όλα τα θεσμικά όργανα του κράτους ως Κοινωνικός Εταίρος της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας.
Η ΕΣΑμεΑ, ως γνήσιος και αυθεντικός εκπρόσωπος του εθνικού αναπηρικού κινήματος, ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή των αγώνων και των διεκδικήσεων και έτσι συνεχίζει, με ένα ευρύ δίκτυο πρωτοβάθμιων οργανώσεων σε όλη τη χώρα, να παρεμβαίνει σε κάθε επίπεδο: στους δήμους, στα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας, στις Περιφέρειες, στα υπουργεία, στη Βουλή, στα ΚΔΑΠΑμεΑ, στις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, στα ιδρύματα, στα ΚΕΠΑ, μέχρι πρόσφατα και στον ΕΟΠΥΥ, στον eΕΦΚΑ, στον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης-ΟΠΕΚΑ, στα νοσοκομεία, στα κέντρα αποκατάστασης, στις μονάδες χρονίων παθήσεων, στους χώρους δουλειάς και στους χώρους εκπαίδευσης, αθλητισμού, ψυχαγωγίας, όπου υπάρχουν άτομα με αναπηρία και άτομα με χρόνιες παθήσεις, και όπου υπάρχουν εμπόδια στην πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με χρόνιες παθήσεις.
Η Συνομοσπονδία επίσης συμμετέχει σε συλλογικά όργανα - Επιτροπές φορέων του κράτους, Ανεξάρτητες Εθνικές Επιτροπές, όπως είναι η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου-ΕΕΔΑ και η Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας, αλλά και σε Δ.Σ. Οργανισμών με σκοπό την εκπροσώπηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, των ατόμων με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και την καταπολέμηση των διακρίσεων. Εκπρόσωποι της Συνομοσπονδίας συμμετέχουν σε επιτροπές που ασχολούνται με θέματα τα οποία εμπίπτουν στις ειδικές αρμοδιότητές της όπως: στην ΕΟΚΕ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινωνική Επιτροπή), στην αντίστοιχη ΟΚΕ Ελλάδας, στο ΕΚΚΑ, στο ΚΑΤ, στο Συμβούλιου Κοινωνικού Ελέγχου της ΕΡΤ, στην Κεντρική Επιτροπή Εποπτείας και Συντονισμού Εφαρμογής του ν.2643/1998, στο Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτή, στην Επιτροπή Προσβασιμότητας του ΥΠΕΚΑ, στην Τεχνική Επιτροπή 100 του ΕΛΟΤ, καθώς και σε άλλες επιτροπές υπουργείων (υπουργεία Παιδείας, Εργασίας, Υγείας κ.ά.). Επίσης, εκπρόσωποι της Συνομοσπονδίας συμμετέχουν σε Επιτροπές Παρακολούθησης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων καθώς και σε ομάδες εργασίας, στις πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες επιτροπές του ΟΑΕΔ, στην Ειδική Επιστημονική Επιτροπή για την αναθεώρηση του ΕΠΠΑ κ.λπ.
Τελευταία επιχειρείται στο υπουργείο Υγείας η φαλκίδευση της εκπροσώπησης του αναπηρικού κινήματος, με την αναγνώριση διαφόρων συλλόγων ασθενών ως εκπροσώπους σε κάποιες επιτροπές, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 4 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, η οποία έχει κυρωθεί από την Ελλάδα και έχει γίνει νόμος του κράτους (ν. 4074/2012). Σε κάθε περίπτωση το αναπηρικό κίνημα παραμένει ενιαίο και στοχοπροσηλωμένο. Σύνθημά μας σε οικουμενικό επίπεδο είναι το «Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς», κάτι στο οποίο παραμένουμε αταλάντευτα πιστοί.
