Μια σημαντική διαδικασία προχωρά μέσω του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας που θα βοηθήσει στην μελέτη και καταγραφή οδικού δικτύου άνω των 316 χιλιάδων χιλιομέτρων ανά την χώρα, σε όλες τις Περιφέρειες και σε 42 Περιφερειακές Ενότητες (άρα, εκατοντάδες δήμους συνολικά), στις περιοχές εκτός ρυμοτομικών σχεδίων των πόλεων, προς όφελος του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού και με στόχο, μεταξύ άλλων, τον εξορθολογισμό της εκτός σχεδίου δόμησης. Για παράδειγμα, στην Αττική οι περιοχές μελέτης του έργου είναι 65 δημοτικές ενότητες, με συνολικό μήκος οδικού δικτύου 11,8 χιλ. χιλιόμετρα, και στη Θεσσαλονίκη 40 δημοτικές ενότητες με συνολικό μήκος οδικού δικτύου 10,8 χιλ. χλμ..
Ήδη, το ΤΕΕ δημοσίευσε την διακήρυξη για την «εκπόνηση μελέτης καταγραφής του υπάρχοντος οδικού δικτύου της χώρας, ανά Δημοτική Ενότητα (ΔΕ) στις περιοχές εκτός ρυμοτομικών σχεδίων των πόλεων, εκτός των ορίων των οικισμών των νομίμως υφιστάμενων προ του έτους 1923 και των οικισμών μέχρι 2000 κατοίκους».
Η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης για όλα τα είκοσι δύο (22) τμήματα ανέρχεται σε 124.856.224,41 ευρώ χωρίς ΦΠΑ, άρα με ΦΠΑ περίπου 155 εκατ. ευρώ. Το έργο/δράση υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης –NextGenerationEU. Η συνολική προθεσμία ολοκλήρωσης του μελετητικού αντικειμένου της σύμβασης ορίζεται σε δέκα (10) μήνες από την υπογραφή της Σύμβασης για το οικείο τμήμα και αφορούν την εκπόνηση του αμιγώς μελετητικού αντικειμένου. Κάθε προσφέρων μπορεί να υποβάλει μία μόνο προσφορά σε κάθε Τμήμα. Ως ημερομηνία και ώρα λήξης της προθεσμίας υποβολής των προσφορών για όλα τα τμήματα ορίζεται η 11η/04/2025.
Το αντικείμενο του έργου
Ειδικότερα, όπως σημειώνεται, αντικείμενο της μελέτης είναι η καταγραφή του υπάρχοντος οδικού δικτύου, ανά Δημοτική Ενότητα (ΔΕ) στις περιοχές εκτός των ρυμοτομικών σχεδίων των πόλεων, εκτός των ορίων των οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκους, και εκτός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών για το σύνολο της χώρας, με στόχο την ολοκλήρωση του χαρακτηρισμού, την ιεράρχησή του, την κύρωση του κοινόχρηστου δημοτικού οδικού δικτύου και την ένταξή του στο συνολικό πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας.
Σκοπός των μελετών καταγραφής του οδικού δικτύου ανά Δημοτική Ενότητα είναι η κατηγοριοποίηση των οδών, με βάση τον χαρακτήρα τους, τα επιμέρους γεωμετρικά χαρακτηριστικά τους και τον ρόλο που επιτελούν στο συνολικό οδικό δίκτυο της ΔΕ ώστε να αποτελέσουν τη βάση δεδομένων για την περαιτέρω ιεράρχησή τους και τον καθορισμό του κοινόχρηστου οδικού δικτύου με βάση τις ειδικότερες προϋποθέσεις και τα κριτήρια του προεδρικού διατάγματος της περιπτώσεως γ’ της παραγράφου 15 του άρθρου 20 του ν.3937/2011.
Με δεδομένο ότι ο χαρακτηρισμός μιας οδού ως κοινόχρηστης αποτελεί καταρχήν απαραίτητη πολεοδομική προϋπόθεση για τη δομησιμότητα των γηπέδων στην εκτός σχεδίου περιοχή εφόσον δεν διέπεται από ειδικότερες διατάξεις και το γεγονός ότι το οδικό δίκτυο ενός οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης δεν αποτελεί τοπική του υπόθεση, εφόσον συνάπτεται τόσο με το υπόλοιπο δίκτυο της χώρας όσο και με την προστασία των γεωσυστημάτων του φυσικού χώρου, τα οποία αποτελούν στοιχείο της εθνικής φυσικής κληρονομιάς, η καταγραφή του υπάρχοντος οδικού δικτύου αποτελεί το πρώτο βήμα για την κατηγοριοποίηση αυτού με σκοπό τον χαρακτηρισμό του ως κοινόχρηστο δημοτικό οδικό δίκτυο.
Η αναγνώριση δημοτικής οδού έχει σοβαρές συνέπειες, μεταξύ άλλων, ως προς τη δόμηση των παρόδιων ακινήτων και την πολεοδομική και χωροταξική διαρρύθμιση της περιοχής και το ζήτημα της ύπαρξης ή μη δημοτικής ή κοινοτικής οδού δεν μπορεί να επιλύεται κατά περίπτωση, επ’ ευκαιρία συγκεκριμένης υπόθεσης, με κίνδυνο έκδοσης αποσπασματικών και αντιφατικών αποφάσεων, αλλά πρέπει να τέμνεται εγκύρως με την έκδοση πολιτειακής πράξης ανεξαρτήτως του χαρακτήρα της οδού (βάσει και σχετικών αποφάσεων του ΣτΕ).
Συνεπώς μέσα από την όλη διαδικασία, επιτυγχάνεται ο έλεγχος και ο εξορθολογισμός της εκτός σχεδίου δόμησης.
Η κατάρτιση της Μελέτης Καταγραφής
Ως Κεντρικός πυρήνας της διαδικασίας αποτελεί η κατάρτιση της Μελέτης Καταγραφής η οποία καθορίζει τις διαδικασίες υλοποίησης και το πρόγραμμα ποιότητας των μελετών, την αποτύπωση των ορίων των Δήμων, των Δημοτικών Ενοτήτων (εφεξής ΔΕ), των οριοθετημένων οικισμών, των ρυμοτομικών σχεδίων πόλεως και των οργανωμένων υποδοχέων, την αποτύπωση του χαρακτηρισμένου/αναγνωρισμένου οδικού δικτύου των Δημοτικών Ενοτήτων και την αποτύπωση, επιμέτρηση και κατηγοριοποίηση του μη χαρακτηρισμένου/μη αναγνωρισμένου, οδικού δικτύου στις περιοχές εκτός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων ή εκτός οριοθετημένων οικισμών σε κατηγορίες.
Οι μελέτες καταγραφής του οδικού δικτύου αποτελούν σύνολα κειμένων - εκθέσεων, χαρτών και γεωχωρικών βάσεων δεδομένων, στα οποία περιλαμβάνονται:
- οι διαδικασίες υλοποίησης και το πρόγραμμα ποιότητας των μελετών,
- η αποτύπωση των ορίων των Δήμων, των Δημοτικών Ενοτήτων (εφεξής ΔΕ), των οριοθετημένων οικισμών, των ρυμοτομικών σχεδίων πόλεως και των οργανωμένων υποδοχέων,
- η αποτύπωση του χαρακτηρισμένου/αναγνωρισμένου οδικού δικτύου των Δημοτικών Ενοτήτων,
- η αποτύπωση, επιμέτρηση και κατηγοριοποίηση του μη χαρακτηρισμένου/μη αναγνωρισμένου, οδικού δικτύου στις περιοχές εκτός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων ή εκτός οριοθετημένων οικισμών σε κατηγορίες, βάσει των ακόλουθων κριτηρίων και προϋποθέσεων.
Βασική προϋπόθεση για την καταγραφή μιας οδού είναι να εμφανίζεται στις πλέον πρόσφατες ορθοεικόνες του Ελληνικού Κτηματολογίου πανελλαδικής κάλυψης και σε α/φ προ του 1977. Εφόσον εμφανίζεται σε αυτές τότε είναι αντικείμενο της μελέτης καταγραφής. Τα βασικά κριτήρια κατά τη διαδικασία της καταγραφής του οδικού δικτύου είναι:
- Η θέση των οδικών τμημάτων ως προς το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο ή/και ως προς τα όρια των οριοθετημένων οικισμών.
- Αν τα οδικά τμήματα περιλαμβάνονται στο ήδη αναγνωρισμένο ή χαρακτηρισμένο οδικό δίκτυο της ΔΕ.
Εφόσον τα οδικά τμήματα ή οι οδοί δεν εμπίπτουν εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου ή εντός οριοθετημένων οικισμών και δεν είναι χαρακτηρισμένες ως Εθνικές, Επαρχιακές, Δημοτικές οδοί, ή/και δεν είναι αναγνωρισμένες με διαπιστωτική πράξη κατ΄ εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 20 του ν. δ/τος του ‘23 ως προϋφιστάμενες ή με τις διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της περίπτωσης β’ της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του Π.Δ. 24-31.05.1985 (Δ΄270), τότε εξετάζεται περαιτέρω:
- αν υφίστανται με τη βούληση της πολιτείας ή με άλλον νόμιμο τρόπο και λογίζονται ως κοινόχρηστες όπως:
α) οδοί που προβλέπονται από αναδασμό του Υπουργείου Γεωργίας ή δρόμοι που έχουν διανοιχτεί σε εκτέλεση παραχωρητηρίων του Ελληνικού Δημοσίου, αποφάσεων αναδασμού ή πράξεων απαλλοτριώσεως κατά τις διατάξεις της αγροτικής ή εποικιστικής νομοθεσίας, όπου υπάρχει σχετική πρόβλεψη ότι το αντίστοιχο τμήμα παραμένει δημόσια οδός ή δίοδος και αφήνεται στην κοινή χρήση, β) η καθορισμένη ζώνη παραλίας, που εξυπηρετεί τις ανάγκες κυκλοφορίας, εφόσον είναι διαμορφωμένη οδός, γ) οδοί που έχουν νομίμως κατασκευαστεί με τη βούληση της πολιτείας και επιτρέπουν την πρόσβαση σε ακτές, αρχαιολογικούς χώρους, εθνικούς δρυμούς, χιονοδρομικά κέντρα ή σε σημαντικά δημόσια έργα (όπως φράγματα, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, νοσοκομεία, Δημοτικές Εγκαταστάσεις Ύδρευσης(δεξαμενές, αντλιοστάσια) και Αποχέτευσης (εργοστάσια βιολογικών καθαρισμών), Επεξεργασίας και ταφής στερεών αποβλήτων, Νεκροταφείων, Ιερών Ναών κλπ.), δ) το δίκτυο δασικών οδών.
- αν έχουν αποτυπωθεί ως οδοί στα κτηματολογικά διαγράμματα του Εθνικού Κτηματολογίου σε λειτουργούν Κτηματολόγιο άνω της πενταετίας.
- αν έχουν κριθεί ως κοινόχρηστες δυνάμει αμετάκλητης δικαστικής αποφάσεως που αφορούσε και την κοινοχρησία της οδού ή/και
- αν εμφανίζονται σε αεροφωτογραφίες πλησιέστερης ημερομηνίας προ 27.07.1977
