Αλματώδεις είναι τα τελευταία χρόνια οι εξελίξεις στη δημιουργία και χρήση νέων στοχευμένων εξατομικευμένων καινοτόμων θεραπειών για σχεδόν όλους τους τύπους καρκίνου . Χωρίς ιδιαίτερες καθυστερήσεις, με την έγκρισή τους από τον ΕΜΑ (Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων), οι θεραπείες αυτές έρχονται και στην Ελλάδα και μπαίνουν στους θεραπευτικούς αλγορίθμους των ογκολογικών ασθενών. Κλειδί για την ανεύρεση και την επιλογή των ασθενών εκείνων που πρέπει να λάβουν αυτές τις στοχευμένες θεραπείες είναι οι βιοδείκτες, οι οποίοι ανιχνεύονται με ειδικές μοριακές εξετάσεις και αναδεικνύουν το στόχο των θεραπειών αυτών.
Πριν από μία δεκαετία περίπου, εντάχθηκε στο δημόσιο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, της χώρας μας μια ομάδα βιοδεικτών. Έκτοτε έχουν προστεθεί μόνο οι μοριακές υπογραφές για τη διενέργεια ή όχι χημειοθεραπείας στον πρώιμο καρκίνο μαστού το 2018 και ο έλεγχος κληρονομικότητας για καρκίνο μαστού και ωοθηκών μέσω του ελέγχου για την ύπαρξη μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1/2, προ 6 μηνών περίπου. Η ογκολογία και η φαρμακευτική καινοτομία, όμως, τρέχουν με ταχύτητα φωτός. Οι εξελίξεις τα 10 αυτά χρόνια είναι αλματώδεις και υπάρχει μια σειρά νέων βιοδεικτών (πλέον των 2 κατηγοριών που έχουν εγκριθεί μετά το 2014) που οι ογκολόγοι χρειάζονται καθημερινά προκειμένου να σχεδιάσουν την καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση για τους ασθενείς τους.
Αναγνωρίζοντας την αδιαμφισβήτητη σπουδαιότητα των βιοδεικτών, η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), ως ο αρμόδιος επιστημονικός φορέας για την ενημέρωση στον τομέα της κλινικής ογκολογίας και την προώθηση της πρόληψης, διάγνωσης, θεραπείας και έρευνας των ογκολογικών παθήσεων, διοργάνωσε ενημερωτική εκδήλωση με τίτλο: Ο ρόλος των βιοδεικτών και η συμβολή της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) στις καινοτόμες εξατομικευμένες θεραπείες των ασθενών με καρκίνο στη Ελλάδα. Η εκδήλωση είχε ως βασικό σκοπό την ενημέρωση του κοινού για αυτό το καίριο ζήτημα και την ευαισθητοποίηση της πολιτείας, ώστε να προβεί άμεσα σε ενέργειες επικαιροποίησης του δημοσίου συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.
Στην εκδήλωση, υπό το συντονισμό της κας Έλενας Παπαδημητρίου, υπήρχε πάνελ με τη συμμετοχή και τις τοποθετήσεις της κας Παναγιώτας Μήτρου, Προϊσταμένης Αυτοτελούς Τμήματος Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και Μητρώων Ασθενών του Υπουργείου Υγείας, της κας Νίκης Τσούμα, Προέδρου & Διευθ. Συμβούλου της ΗΔΙΚΑ, του κ. Ολύμπιου Παπαδημητρίου, Προέδρου του ΣΦΕΕ, του κ. Γεώργιου Καπετανάκη, Προέδρου της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκινοπαθών και του κ. Νικόλαου Δέδε, Προέδρου της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας.
Ορθότερη εξατομικευμένη ογκολογική θεραπεία
Η Πρόεδρος του ΔΣ της Εταιρείας, κα Ζένια Σαριδάκη, μίλησε για το ρόλο των βιοδεικτών και ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την ορθότερη εξατομικευμένη ογκολογική θεραπεία. Η κα. Σαριδάκη τόνισε επίσης ότι στο πλαίσιο της ίσης και ισότιμης πρόσβασης όλων σε όλα δεν μπορεί να μην είναι ενταγμένοι σε ένα σύγχρονο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, καταλήγοντας ότι χρειάζεται άμεσα επικαιροποίηση της λίστας των βιοδεικτών που θα αποζημιώνεται από το ελληνικό κράτος. Αυτό ήταν και είναι ένα πάγιο αίτημα της ΕΟΠΕ, για το οποίο το Διοικητικό Συμβούλιο βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με την πολιτεία και τις αντίστοιχες αρχές.
Παρουσίασε τέλος τη συνεισφορά της ΕΟΠΕ, η οποία από το 2011 υλοποιεί μια σειρά από Προγράμματα Ανίχνευσης Βιοδεικτών (δηλαδή Μεταλλάξεων και άλλων Μοριακών Χαρακτηριστικών), σε διάφορους τύπους καρκίνου (ενδεικτικά σε καρκίνο μαστού, ωοθηκών, πνεύμονα, παχέος εντέρου, ουροποιητικού συστήματος, στομάχου), για τους οποίους υπάρχουν καινοτόμες εξατομικευμένες θεραπείες που μπορούν να χορηγηθούν μόνο εφόσον ανευρεθούν οι συγκεκριμένοι βιοδείκτες στους όγκους των ασθενών και οι οποίοι δεν καλύπτονται από το δημόσιο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.
Οι ασθενείς εντασσόμενοι σε κάποιο από αυτά τα προγράμματα, μέσω αιτήσεων από τους Ογκολόγους-Μέλη της ΕΟΠΕ που τους παρακολουθούν, επωφελούνταν από τις πολύτιμες αυτές εξετάσεις, χωρίς να χρειαστεί να πληρώσουν για τη διενέργειά τους. Συνολικά, μέχρι σήμερα η ΕΟΠΕ έχει υλοποιήσει 21 τέτοια προγράμματα, τα οποία απολαμβάνουν ιδιαίτερης αναγνώρισης από ολόκληρη την ογκολογική κοινότητα. Μέσα από αυτά, έχουν ελεγχθεί δωρεάν, χωρίς δική τους επιβάρυνση, περισσότεροι από 4500 ογκολογικοί ασθενείς, μια και η ΕΟΠΕ έχει καλύψει από ίδιους πόρους, αλλά και από σημαντικές χορηγίες από την φαρμακοβιομηχανία, το κόστος των αναλύσεων αυτών, το οποίο ξεπερνά τα 5,6 εκ. ευρώ.
Απαιτείται επανεξέταση των κονδυλίων
Τη σκυτάλη ανέλαβε η κα. Μήτρου εκ μέρους του Υπουργείου Υγείας, η οποία ανέλυσε την προσπάθεια που γίνεται με την υλοποίηση του Μητρώου Ασθενών με την αρωγή της ΕΟΠΕ, το οποίο θα αποτελεί μια πολύτιμη βάση δεδομένων για τη διαπραγμάτευση των νέων βιοδεικτών και φαρμάκων, ώστε όλοι οι ασθενείς να έχουν την απαιτούμενη ίση πρόσβαση στην κατάλληλη θεραπεία.
Ο κ. Παπαδημητρίου από το ΣΦΕΕ, υπερθεμάτισε για τη σημαντικότητα των βιοδεικτών, σημειώνοντας ότι χρειάζεται συνολική επικαιροποίηση της λίστας με τους βιοδείκτες που αποζημιώνονται, καθώς και επανεξέταση των κονδυλίων που διατίθενται για τους βιοδείκτες ώστε να ανταποκρίνονται στις τρέχουσες ανάγκες.
Η κα. Τσούμα ανέφερε ότι ναι μεν η απόφαση ενσωμάτωσης νέων βιοδεικτών και νέων θεραπειών στο σύστημα συνταγογράφησης λαμβάνεται από το Υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΠΥΥ, ωστόσο, η ένταξή τους στο δημόσιο ηλεκτρονικής συνταγογράφησης γίνεται στο βέλτιστο δυνατό χρονικό διάστημα, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία και τα απαιτούμενα πληροφοριακά συστήματα, πάντοτε δεδομένης της πολυπλοκότητας και των απαιτήσεων εφαρμογής.
Αποδεδειγμένη η σημασία της χρήσης τους
Ο κ. Καπετανάκης τόνισε ότι είναι θεμελιώδες αξίωμα η έγκαιρη και απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις κατάλληλες θεραπείες, αναφέροντας ότι η προοπτική χρήσης των βιοδεικτών είναι η αναγκαία και ικανή συνθήκη προς την κατεύθυνση αυτή. Σημείωσε, επίσης, ορισμένα εμπόδια που έχουν αναγνωρισθεί και τα οποία δυσχεραίνουν την υλοποίηση του έργου αυτού, όπως η έλλειψη εστίασης στην αναγνώριση της αξίας των βιοδεικτών. Τέλος, παρουσίασε ορισμένες προτάσεις με σκοπό την πρόσβαση των ασθενών στους βιοδείκτες και, κατ’ επέκταση, στις εξατομικευμένες θεραπείες.
Οι τοποθετήσεις ολοκληρώθηκαν με τα όσα προσέθεσε ο κ. Δέδες, τονίζοντας ότι η σημασία της χρήσης των βιοδεικτών ενώ είναι αποδεδειγμένη σε πολλές ασθένειες, δεν έχει τύχει ενδεχομένως της ίδιας αναγνώρισης στον καρκίνο, ενώ προσέθεσε ότι θα είχε ενδιαφέρον να γνωρίζουμε την κατάσταση αντίστοιχων αποζημιώσεων χρήσης των βιοδεικτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε με αντίστοιχη εφαρμογή στη χώρα μας να έχουμε τη μεγαλύτερη ιατρική αποτελεσματικότητα και οικονομική αποδοτικότητα.
Η κα. Σαριδάκη κλείνοντας την εκδήλωση τόνισε ότι το ΔΣ της ΕΟΠΕ δεσμεύεται ότι δε θα σταματήσει να εξυπηρετεί αυτό το χώρο και θα συνεχίσει όλη αυτήν την προσπάθεια και την πορεία, μέχρι να γίνει πραγματικότητα η ένταξη των απαραίτητων βιοδεικτών στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ώστε να γίνεται έτσι και ορθολογική αποζημίωσή τους.
