Γράφει ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου*
Το α’ τρίμηνο του 2023 βαδίζει προς την ολοκλήρωσή του, αλλά στο μέτωπο της φαρμακευτικής πολιτικής δεν φαίνεται να αλλάζουν και πολλά. Η φαρμακοβιομηχανία εξακολουθεί να θεωρείται αποκλειστικά υπεύθυνη για τις υπερβάσεις του ανεπαρκούς δημόσιου φαρμακευτικού προϋπολογισμού και ιδιαίτερα οι εταιρείες που φέρνουν νέες, καινοτόμες θεραπείες στην διάθεση των ασθενών. Στο τέλος του α’ τριμήνου του 2023 δεν έχουμε καθόλου ξεκάθαρη εικόνα για το τι συνέβη με την φαρμακευτική δαπάνη το 2022, ούτε στον ΕΟΠΥΥ ούτε στα Νοσοκομεία! Ούτε καν για το πρώτο εξάμηνο του προηγούμενου έτους !
Υποσχέσεις ότι τα πράγματα θα αλλάξουν πλανώνται στην ατμόσφαιρα, αλλά βέβαια μετά τις εκλογές… Και αν η προκαταβολή της ρήτρας συνυπευθυνότητας για τη μείωση του clawback στο σχέδιο του RRF μπήκε στο κάδρο μετά την ψήφιση της πρόσφατης σχετικής τροπολογίας – μια οπωσδήποτε θετική εξέλιξη – δεν αποτελεί παρά κάποιου είδους αντιστάθμισμα στην προκαταβολή των υποχρεωτικών επιστροφών, που πλέον έχει γίνει καθεστώς μέσω των γενικευμένων διαπραγματεύσεων πολλών ομάδων φαρμάκων.
Ως Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), εισπράττουμε τις έντονες ανησυχίες όλου του φαρμακευτικού κλάδου για την πορεία της φαρμακευτικής δαπάνης, τη βιωσιμότητα και την προβλεψιμότητα των φαρμακευτικών επιχειρήσεων και πάνω απ’ όλα για την αποτελεσματική κάλυψη των εντεινόμενων φαρμακευτικών αναγκών των Ελλήνων πολιτών, ειδικά όσον αφορά τις νέες και καινοτόμες θεραπείες. Αν λάβουμε υπόψη μας κάποιες ανεπιβεβαίωτες εκτιμήσεις για το 2022, η συνολική αγορά φαρμάκου στην Ελλάδα σημείωσε αύξηση περίπου 6% ή 250-300 εκατ. ευρώ, σε τιμές λιανικής, ενώ η δαπάνη παρέμεινε ουσιαστικά σταθερή.
Πέρα από την καθήλωση του φαρμακευτικού προϋπολογισμού, εδώ και πολλά χρόνια, τα μέτρα για τον έλεγχο της ζήτησης, κατά κοινή ομολογία, είναι περιορισμένα και δεν έχουν αποδώσει.
Κατ’ αρχήν, πρέπει άμεσα να υιοθετηθούν τα ψηφιακά εργαλεία που θα βοηθήσουν στον έλεγχο της συνταγογράφησης και του μεγέθους και του μίγματος της ζήτησης, μέσω της ορθής εφαρμογής των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, την ανάπτυξη φίλτρων συνταγογράφησης, τον ψηφιακό φάκελο ασθενή, τη διασύνδεση των εργαστηριακών εξετάσεων με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τον καλύτερο έλεγχο των συνταγογραφικών πρακτικών, την εισαγωγή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία και την εκτέλεση διαγωνισμών.
Η σταδιακή αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης για το φάρμακο, που φαίνεται να εισάγεται με την προκαταβολή της ρήτρας συνυπευθυνότητας αλλά και με την ετήσια αναπροσαρμογή της δαπάνης βάσει μεταβολής του ΑΕΠ, θα μείνουν «κενό γράμμα» αν δεν εφαρμοστούν ταυτόχρονα ουσιαστικά μέτρα για τον έλεγχο της ζήτησης.
Υπό ανάπτυξη 8.000 φάρμακα
Η φαρμακοβιομηχανία επενδύει τεράστια ποσά στην Έρευνα και Ανάπτυξη και εργάζεται ακούραστα για την ανακάλυψη και κυκλοφορία νέων φαρμάκων. Σήμερα 8.000 νέα φάρμακα βρίσκονται παγκοσμίως υπό ανάπτυξη. Σύμφωνα με την μελέτη της IQVIA για την EFPIA (Pipeline Review, Αύγουστος 2022), το ποσοστό των νέων δραστικών ουσιών που εγκρίθηκαν από τον ΕΜΑ στη διάρκεια του 2021 ήταν σχεδόν 30% μεγαλύτερος από αυτόν του 2020. Ειδικότερα, το 2021 εγκρίθηκαν 92 νέα φάρμακα, εκ των οποίων τα 54 αφορούν σε νέες δραστικές ουσίες και τα 9 είναι ορφανά φάρμακα, δηλαδή φάρμακα για σπάνιες παθήσεις. Τα καινοτόμα φάρμακα που έρχονται θα αποτελέσουν νέα θεραπευτική επιλογή σε σοβαρές ασθένειες, όπως η ογκολογία, η νευρολογία, η αιματολογία, τα λοιμώδη νοσήματα, τα καρδιαγγειακά κ.λπ. Οι νέες θεραπείες είναι γονιδιακές, κυτταρικές, συνδυασμοί θεραπειών (combo) κ.λπ., είναι θεραπείες δηλαδή πολύ ακριβές, που αποτελούν πρόκληση για όλα τα συστήματα υγείας… πώς θα αποκτήσουν οι Έλληνες ασθενείς καθολική πρόσβαση στις νέες θεραπείες που έρχονται? Πόσο καλά προετοιμαζόμαστε για να θέσουμε τις θεραπείες αυτές στη διάθεση ιατρών και ασθενών; Οι ασθενείς δεν μπορούν να περιμένουν...
Επιπλέον, οφείλουν να επιλυθούν στρεβλώσεις του παρελθόντος, όπως η αναδρομική ισχύς των διαπραγματεύσεων, πέραν της διάρκειας του εξαμήνου, η οποία οδηγεί σε μεγάλες καθυστερήσεις έκδοσης των πραγματικών χρεώσεων επιστροφών, αλλά και έλλειψη προβλεψιμότητας.
Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντική η «ισορροπημένη» εισαγωγή επενδυτικών κινήτρων. Το «επενδυτικό clawback», κάτω από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), δεν απέδωσε για τις Κλινικές Μελέτες. Αρκεί να σημειώσουμε πως μόνο το 4.6% από τα 250 εκατ. ευρώ που διατέθηκαν στο πλαίσιο αυτό, εγκρίθηκαν για συμψηφισμό. Επομένως, είναι επιτακτική η ανάγκη για ένα διαφορετικό πλαίσιο κινήτρων για τις κλινικές μελέτες σε σχέση με το clawback, εφόσον υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον από την πλευρά της Πολιτείας. Μπορεί να βρεθεί μια άλλη πηγή χρηματοδότησης (εθνικοί πόροι), ώστε η χώρα μας να προσελκύσει σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια (Foreign Direct Investment).
Η δημιουργία ενός σταθερού και δίκαιου θεσμικού πλαισίου θα επιτρέψει τη διασφάλιση ενός βιώσιμου δημόσιου συστήματος υγείας με αναβαθμισμένη παροχή φροντίδας στους πολίτες, αλλά και ουσιαστική ενθάρρυνση των επιχειρήσεων για περισσότερες επενδύσεις και αύξηση της απασχόλησης. Σε αυτό το πλαίσιο ο φαρμακευτικός κλάδος και θέλει και μπορεί να προσφέρει ακόμα περισσότερο.
*Ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος
