Σύμφωνα με στοιχεία της επιστημονικής Ομάδας Εργασίας «Φυματίωση και Λοιμώξεις από Μη Φυματικά Μυκοβακτηρίδια» της ΕΠΕ, η Φυματίωση ευθύνεται για περίπου 1,6 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως μέσα στο 2021, αποτελεί την 2η αιτία θανάτου από λοιμώδες αίτιο μετά τη λοίμωξη COVID-19 και την 13η αιτία θανάτου συνολικά.
To 2021 περίπου 10,6 εκατομμύρια ασθενείς νόσησαν από Φυματίωση, με το 10% των ασθενών να είναι παιδιά. Η πολυανθεκτική Φυματίωση παραμένει μια απειλή για την δημόσια υγεία, καθώς πέρα από τις δυσκολίες στον χειρισμό της, μόνο το 1/3 των ασθενών είχε πρόσβαση στην κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μέσα στο 2020.
Παρά το γεγονός ότι ο αρχικός στόχος για μείωση της επίπτωσης της φυματίωσης επιτεύχθηκε κατά το ήμισυ (10%) την πενταετία 2015-2020 και ότι υπήρξε ανάσχεση της περαιτέρω μείωσης κατά την πανδημία της COVID-19, ο τελικός στόχος για σημαντικό περιορισμό (End TB Strategy) σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το 2030 παραμένει εφικτός.
Άμεσες προτεραιότητες προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελούν η επικαιροποίηση και επανενεργοποίηση των εθνικών στρατηγικών και προγραμμάτων για την εξάλειψη της φυματίωσης στην μετά COVID-19 εποχή και η ορθολογιστική κατανομή των πόρων υγείας προς την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία της νόσου στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος που αφορούν στο 98% τον καταγεγραμμένων περιπτώσεων φυματίωσης. Ενθαρρυντικό στοιχείο αποτελούν τα νέα βραχύτερα σχήματα που εγκρίθηκαν πρόσφατα, τόσο για τη λανθάνουσα όσο και για την ενεργό Φυματίωση από ευαίσθητα και ανθεκτικά στελέχη.
ΕΟΔΥ: 570 περιπτώσεις ενεργού φυματίωσης στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, προ της πανδημίας COVID-19 (2004-2019), με βάση το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης νοσημάτων, δηλώνονταν ετησίως κατά μέσο όρο 570 περιπτώσεις ενεργού φυματίωσης, με υπολογιζόμενη μέση επίπτωση 5,2 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού. Ωστόσο, λόγω της σημαντικής υποδήλωσης, η πραγματική επίπτωση της φυματίωσης στην Ελλάδα υπολογίζεται μεγαλύτερη.
Η διαχρονική τάση στον ετήσιο συνολικό αριθμό κρουσμάτων ενεργού φυματίωσης παραμένει πτωτική στο γενικό πληθυσμό, αλλά σταθερά ανοδική μεταξύ των αλλοδαπών και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (π.χ. διαμένοντες σε δομές φιλοξενίας, ηλικιωμένοι και ασθενείς με ανοσοκαταστολή). Όσον αφορά τον αριθμό των κρουσμάτων σε Έλληνες, η ηλικιακή ομάδα με τον υψηλότερο επιπολασμό είναι αυτή των ατόμων >65 ετών.
Ειδικά στην αποδρομή της πανδημίας COVID-19, καταγράφεται σημαντική αύξηση των μεταδοτικότερων μορφών φυματίωσης (εκτεταμένη πνευμονική φυματίωση, παρουσία σπηλαίου στους πνεύμονες).
Μεταξύ των συνδυασμένων παρεμβάσεων, που απαιτούνται για την ανάσχεση της ανάδυσης της φυματίωσης, η απρόσκοπτη πρόσβαση στην κατάλληλη αντιφυματική αγωγή είναι αναγκαία για τη θεραπεία των πασχόντων και για την πρόληψη της διασποράς της φυματίωσης στην κοινότητα. Σημαντικό ποσοστό ασθενών με ενεργό φυματίωση ξεκινούν αντιφυματική αγωγή, αλλά τη διακόπτουν πριν την ολοκλήρωσή της, με κίνδυνο υποτροπής της μεταδοτικής νόσου και ανάπτυξης αντοχής στα βασικά αντιφυματικά φάρμακα.
Με γνώμονα την προστασία των ασθενών, αλλά και της δημόσιας υγείας κατά την αποδρομή της πανδημίας COVID-19, στην Ελλάδα, όπως και σε παγκόσμια κλίμακα, απαιτείται η επανασυγκρότηση των δράσεων Δημόσιας Υγείας για την ανάσχεση της φυματίωσης, με πρώτο βήμα τη διασφάλιση της ολοκληρωμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης των κρουσμάτων.
Επιστημονική ημερίδα στη Λάρισα
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) και η Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης (24 Μαρτίου 2023) διοργανώνουν επιστημονική ημερίδα, το Σάββατο 18 Μαρτίου 2023, στη Λάρισα (Μύλος του Παππά), Θέατρο Κώστας Τσιάνος, με θέμα «Η ιστορία της Φυματίωσης μέχρι και σήμερα».
Ο κ. Στέλιος Λουκίδης, Πρόεδρος ΕΠΕ, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, αναφερόμενος στην νόσο τόνισε ότι η Φυματίωση αποτελεί μια νόσο με ισχυρή παρουσία και με σημαντική επίπτωση παγκοσμίως, με κύρια στόχευση φυσικά τις χώρες με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό status. Σχετικά με την ειδικότητα του Πνευμονολόγου και την αντιμετώπιση της νόσου, ο Προέδρος της ΕΠΕ επισημαίνει: «Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία θεωρεί ότι η Φυματίωση πρέπει να παραμείνει αναπόσπαστο μέρος της ειδικότητας μας όπως την ορίζει και ο τίτλος της ως Πνευμονολογία-Φυματιολογία. Στο πλαίσιο αυτό, τα τελευταία χρόνια ενισχύει με κλινικές υποτροφίες τα αντιφυματικά τμήματα μεγάλων νοσοκομείων, με σκοπό την ανάδειξη Πνευμονολόγων με επιστημονική δεξιότητα στη Φυματίωση. Η επιστημονική αυτή δραστηριότητα αφορά στην παρούσα φάση το αντιφυματικό Ιατρείο του Πανεπιστημιακού νοσοκομείου Λάρισας, το αντίστοιχο τμήμα στο Γενικό νοσοκομείο Παπανικολάου και το αντιφυματικό τμήμα του ΓΝΝΘΑ H Σωτηρία».
Ο κ. Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, Καθηγητής Πνευμονολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, για την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης επισημαίνει ότι: «το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Φυματίωσης 2023, είναι “Ναι! Μπορούμε να τελειώσουμε τη Φυματίωση!” με στόχο να εμπνεύσει ελπίδα, να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα υγιεινής και πρόληψης, να διαδώσει τις νέες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για υιοθέτηση κοινών οδηγιών για τη θεραπεία και βέβαια να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των χωρών για την καταπολέμηση της επιδημίας, της Φυματίωσης. Παράλληλα ο ΠΟΥ απευθύνει έκκληση για δράση, προτρέποντας τα κράτη μέλη να επιταχύνουν την ανάπτυξη νέων βραχύτερων από του στόματος θεραπευτικών σχημάτων για την ανθεκτική στα φάρμακα Φυματίωση».
Η ενίσχυση της προβολής και η εξασφάλιση πολιτικών δεσμεύσεων θα αποτελέσουν τις κύριες προτεραιότητες στη Συνάντηση για τη Φυματίωση στα Ηνωμένα Έθνη στις 22 Σεπτεμβρίου 2023.
Η ιστορία της Φυματίωσης μέχρι και σήμερα
Η ημερίδα για την Φυματίωση που διοργανώνουν η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία και η Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, περιλαμβάνει δύο ενότητες:
Στην πρώτη ενότητα – επιστημονικό μέρος - θα μιλήσουν οι : Xαράλαμπος Μόσχος, Πνευμονολόγος - Φυματιολόγος, Επιμελητής Α’ Αντιφυματικού Τμήματος - Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης, ΓΝΝΘΑ Η Σωτηρία «Συνήθη διαγνωστικά και θεραπευτικά λάθη στη Φυματίωση», Ειρήνη Γερογιάννη, Πνευμονολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ «Λανθάνουσα Φυματίωση» και Κατερίνα Μανίκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας - Φυματιολογίας ΑΠΘ «Η Φυματίωση στην εποχή της πανδημίας». Την ενότητα θα συντονίσουν οι: Στ. Λουκίδης, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠ, Πρόεδρος ΕΠΕ και Κωνσταντίνος Γουργουλιάννης Καθηγητής Πνευμονολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και θα σχολιάσει ο Απόστολος Παπαβασιλείου, Πνευμονολόγος - Φυματιολόγος, Διευθυντής Αντιφυματικού Τμήματος - Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης, ΓΝΝΘΑ Η Σωτηρία.
Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας- θεατρικό αναλόγιο- με τη συνεργασία του Θεσσαλικού Θεάτρου θα ακολουθήσει θεατρική αφήγηση κειμένων για τη Φυματίωση στην Ελλάδα από τους ηθοποιούς: Θανάση Ζέρβα, Μαρσέλα Λένα και Κυριακή Σπανού. Μουσική Επιμέλεια: Kυριακή Σπανού, Τραγούδι: Αλέξανδρος Τσιώνας, Ήχος – Φως: Νίκος Γεωργάκης, Γιώργος Γκόλαντας. Συμμετέχουν επίσης οι: Eιρήνη Γερογιάννη, Κων/νος Ι. Γουργουλιάνης, Αθανάσιος Κυρίτσης, Γαρυφαλλιά-Ειρήνη Περλεπέ.
