Υπό τη «σκιά» του clawback φαίνεται ότι θα διανύσει το πρώτο δίμηνο του 2025 ο κλάδος του φαρμάκου, καθώς αναμένονται να λάβουν οι εταιρείες την ενημέρωση σχετικά με τις υποχρεωτικές επιστροφές που καλούνται να καταβάλουν στο κράτος, λόγω υπέρβασης του προκαθορισμένου προϋπολογισμού για φάρμακα.
Ειδικότερα, εντός του Ιανουαρίου αναμένεται να αποσταλεί από την Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ) η «λυπητερή» για την υπέρβαση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης κατά το 2ο εξάμηνο του 2023, διαμορφώνοντας σαφή εικόνα για τις επιστροφές του έτους. Μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2025 εκτιμάται ότι θα «φύγουν» και οι ενημερώσεις για το 1ο εξάμηνο του 2024, ενώ αντίστοιχα, το επόμενο διάστημα αναμένεται να εκδοθεί και το clawback για την υπέρβαση της δαπάνης στα φαρμακεία κοινότητας και τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ.
Το 2023 ήταν κοινώς ομολογουμένως η χειρότερη χρονιά όσον αφορά τις υποχρεωτικές επιστροφές στο σύνολό τους και φαίνεται ότι θα είναι το δεύτερο συνεχόμενο έτος κατά το οποίο η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας στη δαπάνη για φάρμακα θα ξεπεράσει αυτήν του κράτους. Ειδικά όσον αφορά στο νοσοκομειακό clawback, ενδεικτικό είναι το πρώτο εξάμηνο του έτους, κατά το οποίο έφτασε για το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς έως και το 83% των πωλήσεων, προκαλώντας σοκ στις εταιρείες που διακινούν νοσοκομειακά φάρμακα.
Η ασφυκτική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην αγορά καθώς και οι πιέσεις που άσκησε στο υπουργείο Υγείας ώθησαν τον αρμόδιο Υπουργό, Άδωνι Γεωργιάδη, στη λήψη έκτακτων μέτρων, προκειμένου να ανακουφιστούν οι εταιρείες και να διασφαλιστεί η πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα, όπως η «ένεση» 20 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό του έτους με έκτακτη χρηματοδότηση από το υπουργείο Οικονομικών και η προσθήκη 33 εκατ. ευρώ μέσω προϋπολογισθέντων κεφαλαίων για κλειστούς προϋπολογισμούς που δεν δαπανήθηκαν.
Μάλιστα, τις τελευταίες ημέρες του 2024 δημοσιεύτηκε και η αναμενόμενη κοινή υπουργική απόφαση για την τροποποίηση της κατανομής ορίων έτους 2023 για τη φαρμακευτική δαπάνη των Νοσοκομείων του ΕΣΥ και του ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ», ανοίγοντας το δρόμο για την έκδοση των σχετικών σημειωμάτων και τη διαμόρφωση της τελικής εικόνας. Όπως είχε ήδη γίνει γνωστό, το όριο της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης, πέραν του οποίου ενεργοποιείται ο μηχανισμός αυτόματης επιστροφής, ορίζεται σε 557 εκατ. ευρώ, από τα οποία 538,5 εκατ. ευρώ αφορούν στα νοσοκομεία του ΕΣΥ και 18,5 εκατ. ευρώ στο ΓΝΘ «Παπαγεωργίου».
Στην τελική ευθεία και τα «ραβασάκια» για το 2024
Στην «εκπνοή» του προηγούμενου έτους διευθετήθηκε άλλη μία εκκρεμότητα για την έκδοση των πρώτων σημειωμάτων που αφορούν στο έτος 2024. Δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ η τροποποίηση της κοινής υπουργικής απόφασης ως προς την κατανομή της ανώτατης προσαύξησης του προϋπολογισμού για φάρμακα, ύψους 300 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο της συμφωνίας με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).
Υπενθυμίζεται ότι ο εξορθολογισμός του clawback αποτελεί δέσμευση στο πλαίσιο της συμφωνίας με το ΤΑΑ, στο οποίο εμπίπτει και η θεσμοθέτηση των ποσών απομείωσής του από το 2022 και μετέπειτα. Με έτος αναφοράς το 2020, έχουν τεθεί όρια στην υπέρβαση της δαπάνης, πέραν των οποίων -εκτός των φαρμακευτικών εταιρειών- καθίσταται υπεύθυνο και το Κράτος.
Το νομοθετημένο ποσό για το 2024 είναι 300 εκατ. ευρώ, τα οποία λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, μπήκαν νωρίτερα στον προϋπολογισμό, παρότι με βάση τη σχετική δέσμευση θα μπορούσαν να εκταμιευτούν με τη μορφή συμψηφισμού εντός του 2025.
Με τη νέα απόφαση η κατανομή του ποσού ορίζεται ως εξής:
• 60.000.000 ευρώ για φαρμακευτική δαπάνη (φαρμακεία κοινότητας) Ε.Ο.Π.Υ.Υ. (από 80.000.000 ευρώ)
• 85.000.000 ευρώ για φαρμακευτική δαπάνη Φ.Υ.Κ. των φαρμακείων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. (από 100.000.000 ευρώ)
• 155.000.000 ευρώ για νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. (από 120.000.000 ευρώ)
Πέραν των 300 εκατ. ευρώ, βέβαια, υπάρχει και η αύξηση του προϋπολογισμού σε συνάρτηση με την αύξηση του ΑΕΠ. Για το 2024 διαμορφώνεται στα 62 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων, σύμφωνα με τις πληροφορίες, τα 20 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν στη δαπάνη των φαρμακείων κοινότητας και τα 42 εκατ. ευρώ στη δαπάνη για ΦΥΚ.
Τι προβλέπεται για το 2024
Σύμφωνα με τον Άδωνι Γεωργιάδη οι στόχοι που είχαν τεθεί ως προς τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης το 2024 επιτυγχάνονται. Ειδικά όσον αφορά στη νοσοκομειακή δαπάνη, όπως δήλωσε πρόσφατα, σε απόλυτους αριθμούς, «κλείνει» με μείωση 10 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2023. Ωστόσο, η κατάσταση δεν φαίνεται να αλλάζει δραστικά για τη φαρμακοβιομηχανία, καθώς παρά τις αναμενόμενες μειώσεις, οι επιστροφές εκτιμάται ότι θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα. Η αγορά κρίνει απαραίτητη την ενίσχυση του προϋπολογισμού για φάρμακα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το «φλέγον» για τον κλάδο ζήτημα των επιστροφών, σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν δρομολογηθεί.
Πάντως, ο Υπουργός, ενημέρωσε πρόσφατα τους θεσμικούς φορείς του κλάδου ότι για το 2025, πέραν της ενίσχυσης του προϋπολογισμού κατά 400 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο της ρήτρας με το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και της ενίσχυσης του προϋπολογισμού σε συνάρτηση με την αύξηση του ΑΕΠ, δεν προβλέπεται περαιτέρω αύξηση της χρηματοδότησης.
Το επόμενο διάστημα φέρεται να εστιάζει στα μέτρα συγκράτησης της φαρμακευτικής δαπάνης, με επιπλέον ελέγχους στον ΕΟΠΥΥ, με την εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων καθώς και με αυστηρότερους ελέγχους στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Παράλληλα, έχει δηλώσει την πρόθεσή του να προχωρήσει στις απαραίτητες κινήσεις, προκειμένου η κατανομή της έξτρα χρηματοδότησης για το επόμενο έτος να γίνει έτσι ώστε κανένα κανάλι να μην καταβάλλει μεγαλύτερο clawback -ως ποσοστό επί των συνολικών πωλήσεων- έναντι των υπολοίπων.
Σε κάθε περίπτωση, ο Υπουργός εμφανίζεται αισιόδοξος, εκτιμώντας ότι στο τέλος του 2025 με αρχές του 2026 θα έχει διαμορφωθεί ένα πιο βιώσιμο περιβάλλον επιστροφών.
