Την ανάγκη ευαισθητοποίησης του κοινού και ιδιαίτερα των ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες ως προς τον έγκαιρο εμβολιασμό τους έναντι της γρίπης, του κορονοϊού και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), τονίζει με «επείγουσα» εγκύκλιό που εξέδωσε χθες (8/1)το υπουργείο Υγείας, δεδομένης της αναμενόμενης αύξησης των ιώσεων του αναπνευστικού συστήματος κατά το προσεχές διάστημα, λόγω του έντονου συγχρωτισμού, ιδιαίτερα κατά την εορταστική περίοδο.
Πρωταρχικός στόχος του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού έναντι των τριών ιών είναι η πρόληψη της σοβαρής νόσησης και του θανάτου μετά από λοίμωξη, ιδιαίτερα για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών (ΕΕΕ), λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ECDC), διαμόρφωσε τα χρονοδιαγράμματα εμβολιασμών παιδιών, εφήβων και ενηλίκων, στα οποία περιλαμβάνονται οι συστάσεις για τον εμβολιασμό έναντι της γρίπης, του κορονοϊού και του RSV για την τρέχουσα περίοδο.
Γρίπη
Όπως τόνισε χθες ο Υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους, ο ιός που απασχολεί περισσότερο αυτή την περίοδο τις υγειονομικές αρχές, είναι αυτός της γρίπης, ο οποίος έχει τις σοβαρότερες επιπλοκές. «Ο ιός της γρίπης έχει τις βαριές επιπλοκές στα ευπαθή άτομα. Έχουμε το εμβόλιο και πρέπει τα άτομα τα οποία ανήκουν στις ομάδες αυτές να εμβολιασθούν», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Δεδομένου ότι αυτή την περίοδο (τέλος Ιανουαρίου – αρχές Φεβρουαρίου) παραδοσιακά έρχεται η έξαρση του ιού της γρίπης, ο κ. Θεμιστοκλέους εξέφρασε την εκτίμηση ότι και φέτος θα υπάρξει αύξηση στα κρούσματα, ωστόσο σημείωσε ότι, με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν προς ώρας, δεν υπάρχει κάποια πίεση στα νοσοκομεία.
Όλα τα συμβατικά αντιγριπικά εμβόλια χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή και μπορούν να πραγματοποιηθούν και στα φαρμακεία, ενώ αποζημιώνονται εξ ολοκλήρου από τον ΕΟΠΥΥ και τα άλλα ασφαλιστικά Ταμεία. Επιπλέον, η χώρα διαθέτει τα νέου τύπου ανοσοενισχυμένα εμβόλια κατά της γρίπης. Τα νέου τύπου εμβόλια, τα οποία συνιστώνται από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού για την πρόληψη της γρίπης και των νοσηλειών σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, χορηγούνται αποκλειστικά με ιατρική συνταγή.
Αναφορικά με τη γρίπη, έχει εκδοθεί εγκύκλιος με θέμα: «Οδηγίες για την Εποχική Γρίπη 2024-2025 – Αντιγριπικός Εμβολιασμός», με την οποία παρέχονται αναλυτικές οδηγίες.
Κορονοϊός
Για τη χρονική περίοδο 2024-25 συστήνεται ο εμβολιασμός με το επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο έναντι της παραλλαγής JN.1 του ιού SARSCoV-2. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η επιλογή της παρασκευής εμβολίου έναντι της παραλλαγής JN.1 του κορονοϊού έγινε με βάση την εκτίμηση ότι ως τον Απρίλιο του 2024, σχεδόν όλες οι κυκλοφορούσες παραλλαγές του ιού SARS-CoV-2 που αναφέρονταν σε δημόσια διαθέσιμες βάσεις δεδομένων ήταν παραλλαγές που προέρχονται από την JN.1. Kαθώς η εξέλιξη του ιού αναμενόταν να συνεχιστεί από την παραλλαγή JN.1, οι μελλοντικές συνθέσεις εμβολίων -κατά τον ΠΟΥ- θα πρέπει να στοχεύουν στην ανάπτυξη εξουδετερωτικών αντισωμάτων έναντι της παραλλαγής JN.1 και των προερχόμενων από αυτή.
Στη χώρα μας, η υποπαραλλαγή JN.1 παρουσίασε αυξανόμενα ποσοστά εμφάνισης από την εβδομάδα 46 του 2023 (13/11-19/11/2023) ενώ κυριάρχησε την τελευταία εβδομάδα του 2023 και μέχρι την εβδομάδα 17 του 2024 (22/4- 28/4/2024). Μετά από αυτό το διάστημα κυριαρχούν οι υποπαραλλαγές του τύπου ΒΑ.2.86 με τις μεταλλάξεις R346T και/ή F456L. Επισημαίνεται ότι οι υποπαραλλαγές τύπου KP αποτελούν νέες υποπαραλλαγές της JN.1 και δεν διαφέρουν γενετικά σε μεγάλο βαθμό. Ως εκ τούτου, η ΕΕΕ συστήνει τον εμβολιασμό με το επικαιροποιημένο εμβόλιο έναντι της παραλλαγής JN.1 για τη χρονική περίοδο 2024-2025 σε άτομα που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου:
Α. Ενήλικες:
1. Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
2. Ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
• Χρόνια νοσήματα αναπνευστικού, όπως άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια • Χρόνια καρδιακά νοσήματα
• Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη).
• Μεταμόσχευση οργάνων και μεταμόσχευση μυελού των οστών.
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες.
• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα.
• Χρόνια νεφροπάθεια.
• Χρόνιες παθήσεις ήπατος.
• Νευρολογικά ή νευρομυϊκά νοσήματα.
• Σύνδρομο Down.
• Έγκυες γυναίκες με υποκείμενα νοσήματα που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου
• Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος μεγαλύτερο από 40 kg/m2).
• Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με άτομα με υποκείμενο νόσημα που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών.
• Άτομα που διαμένουν σε ιδρύματα χρονίως πασχόντων και μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων.
• Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας.
Επισημαίνεται ότι το ελάχιστο προτεινόμενο μεσοδιάστημα από προηγούμενο εμβολιασμό ή νόσηση για τον εμβολιασμό με το επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο JN.1 για τη χρονική περίοδο 2024-2025 είναι τουλάχιστον 3 μήνες. Το εμβόλιο κατά του κορονοϊού μπορεί να χορηγηθεί και την ίδια μέρα με το αντιγριπικό εμβόλιο - αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία - όπως και οποιαδήποτε άλλη μέρα πριν και μετά το αντιγριπικό εμβόλιο.
Σχήμα εμβολιασμού για άτομα με μέτρια ή σοβαρή ανοσοκαταστολή
Σε ανεμβολίαστα άτομα με μέτρια ή σοβαρή ανοσοκαταστολή χορηγούνται 3 δόσεις του μονοδύναμου επικαιροποιημένου εμβολίου JN.1 ως βασικός εμβολιασμός.
Σε άτομα με μέτρια ή σοβαρή ανοσοκαταστολή που έχουν προηγουμένως μερικώς εμβολιαστεί με 1 ή 2 δόσεις, χορηγούνται 2 ή 1 δόση επικαιροποιημένου μονοδύναμου εμβολίου JN.1, αντίστοιχα, ώστε να συμπληρωθεί ο βασικός εμβολιασμός με 3 δόσεις.
Σε άτομα με μέτρια ή σοβαρή ανοσοκαταστολή που έχουν συμπληρώσει στο παρελθόν εμβολιασμό με 3 ή περισσότερες δόσεις εμβολίου, χορηγείται μία δόση του νέου επικαιροποιημένου μονοδύναμου εμβολίου JN.1.
Στα άτομα αυτά ενδέχεται να χορηγηθούν επιπλέον δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου σύμφωνα με την κρίση του θεράποντα ιατρού. Εάν χορηγηθεί επιπλέον δόση, θα πρέπει να απέχει τουλάχιστον 3 μήνες από τον προηγούμενο εμβολιασμό με επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο.
Β. Παιδιά ηλικίας 6 μηνών και άνω και έφηβοι που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
• Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
• Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή
• Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη)
• Μεταμόσχευση οργάνων και μεταμόσχευση μυελού των οστών
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
• Χρόνια νεφροπάθεια
• Χρόνιες παθήσεις ήπατος
• Νευρολογικά ή νευρομυϊκά νοσήματα
• Σύνδρομο Down
• Παιδιά και έφηβοι με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) μεγαλύτερο ή ίσο της 95ης ΕΘ
Σχήμα εμβολιασμού
• Σε ανεμβολίαστα άτομα ηλικίας 5 ετών και άνω χορηγείται μόνο μια δόση του επικαιροποιημένου εμβολίου JN.1 ως βασικός εμβολιασμός.
• Σε ανεμβολίαστα άτομα, ηλικίας 6 μηνών ως 4 ετών χορηγούνται 3 δόσεις του επικαιροποιημένου εμβολίου JN.1 ως βασικός εμβολιασμός (σύμφωνα με τις ισχύουσες συστάσεις). H δεύτερη δόση συνιστάται να χορηγείται 3-8 εβδομάδες μετά την πρώτη, ακολουθούμενη από μια τρίτη δόση τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά τη δεύτερη.
Αναπνευστικός Συγκυτιακός Ιός (RSV)
Ως προς τον εμβολιασμό έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού, κατόπιν ιατρικής συνταγογράφησης, συστήνεται η χορήγηση μίας δόσης του εμβολίου σε άτομα που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου:
1. Άτομα ηλικίας 75 ετών και άνω
2. Άτομα ηλικίας 60 έως 74 ετών με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
• Χρόνιες σοβαρές καρδιαγγειακές παθήσεις (π.χ. συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ισχαιμικής ή άλλης αιτιολογίας, μυοκαρδιοπάθεια, συγγενής καρδιοπάθεια, αλλά όχι απλή αρτηριακή υπέρταση)
• Χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις (άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια σε χρόνια αγωγή, εμφύσημα, κυστική ίνωση, διάμεση πνευμονοπάθεια υπό αγωγή)
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια σταδίου 4 ή 5 (υπό εξωνεφρική κάθαρση)
• Σακχαρώδης διαβήτης με βλάβες οργάνων στόχος (διαβητική νεφροπάθεια, νευροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια, καρδιαγγειακή νόσος)
• Σοβαρή νοσογόνος παχυσαρκία με Δείκτη Μάζας Σώματος 40 kg/m2 και άνω
• Καταστάσεις μέτριας ή σοβαρής ανοσοκαταστολής (φαρμακευτική ή λόγω νόσου)
• Νευρολογικές ή νευρομυϊκές καταστάσεις που επηρεάζουν τον μηχανισμό της κατάποσης ή το αντανακλαστικό του βήχα, ή προκαλούν αδυναμία των μυών της αναπνοής
• Χρόνια ηπατική ανεπάρκεια (π.χ. κίρρωση)
• Σοβαρές αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. δρεπανοκυτταρική νόσος, θαλασσαιμία)
• Διαμονή σε κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων ή άλλες δομές μακροχρόνιας φροντίδας
• Άλλη χρόνια νόσος ή κατάσταση που κατά την κρίση του γιατρού ο RSV μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο ή επιπλοκές.
Εμβόλιο για πνευμονιόκοκκο και κοκκύτη
Παράλληλα, υπενθυμίζεται διαχρονικά η σημασία του εμβολιασμού έναντι του πνευμονιόκοκκου και του κοκκύτη, σύμφωνα και με τις συστάσεις της ΕΕΕ και Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ) Ενηλίκων - παιδιών και Εφήβων.
Συστάσεις για ενήλικες
Ειδικότερα, για τον πνευμονιόκοκκο συστήνεται ο εμβολιασμός με μια δόση του 20δύναμου συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου σε ενήλικες 65 ετών και άνω, καθώς και σε άτομα ηλικίας 18 έως 64 ετών με υποκείμενα νοσήματα, ως ακολούθως:
• Σε άτομα με ανοσοκαταστολή*, διαφυγή ΕΝΥ, κοχλιακό εμφύτευμα, χρόνια καρδιοπάθεια (εξαιρείται η υπέρταση), χρόνια ηπατική νόσο, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, χρόνια πνευμονοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, αλκοολισμό ή που είναι βαρείς καπνιστές
• Σε άτομα με ανοσοκαταστολή* ή διαφυγή ΕΝΥ ή κοχλιακό εμφύτευμα, που έχουν εμβολιαστεί με PCV13 και PPSV23 συνιστάται να ακολουθήσει μια δόση PCV20 τουλάχιστον 5 χρόνια μετά την τελευταία δόση πνευμονιοκοκκικού εμβολίου.
• Σε άτομα με χρόνια καρδιοπάθεια (εξαιρείται η υπέρταση), χρόνια ηπατική νόσο, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, χρόνια πνευμονοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, αλκοολισμό ή που είναι βαρείς καπνιστές, που έχουν λάβει μια δόση PCV13 ή PPSV23 διενεργείται μια δόση συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου PCV20 ένα έτος αργότερα.
Συστάσεις για παιδιά και εφήβους
Ομοίως, συστήνεται εμβολιασμός έναντι του πνευμονιοκόκκου (PCV) για όλα τα υγιή παιδιά 2–9 μηνών σύμφωνα με το Χρονοδιάγραμμα της ΕΕΕ. Για τα παιδιά και τους εφήβους που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα συνιστάται εμβολιασμός και με τα δύο είδη πνευμονοκοκκικών εμβολίων (πρέπει να προηγείται το PCV, είτε PCV13 ή PCV15, και σε ηλικίες ≥2 ετών να ακολουθεί τουλάχιστον 8 εβδομάδες αργότερα μια δόση του PPSV23):
1. Παιδιά και έφηβοι ανοσοεπαρκείς, αλλά με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες:
• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα.
• Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή.
• Χρόνια πνευμονοπάθεια, συμπεριλαμβανομένου του άσθματος στο οποίο χορηγούνται υψηλές δόσεις κορτικοειδών p.o. και της κυστικής ίνωσης.
• Συστηματικοί καπνιστές ανεξαρτήτως ηλικίας.
• Διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού από συγγενείς ή επίκτητες αιτίες.
• Κοχλιακά εμφυτεύματα.
2. Παιδιά με ανατομική ή λειτουργική ασπληνία:
• ομόζυγη θαλασσαιμία
• δρεπανοκυτταρική και μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία,
• υπερσπληνισμό,
• σπληνεκτομή.
3. Παιδιά με καταστάσεις ανοσοανεπάρκειας:
• Συγγενή ή επίκτητη ανοσοανεπάρκεια (συμπεριλαμβανομένης της ανεπάρκειας των B- και T-λεμφοκυττάρων, κυρίως έλλειψη της IgG2, των ανεπαρκειών του συμπληρώματος, ανεπαρκειών της φαγοκυτταρικής λειτουργίας, λοίμωξης HIV).
• Λευχαιμία, λέμφωμα, νόσος Hodgkin, γενικευμένη κακοήθεια, ιατρογενή ανοσοκαταστολή (π.χ. φαρμακευτική θεραπεία ή ακτινοθεραπεία).
• Mεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου.
• Νεφρωσικό σύνδρομο ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
Παιδιά υψηλού κινδύνου
Παιδιά 2 ετών και άνω αυξημένου κινδύνου για σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις θα πρέπει να εμβολιάζονται επιπλέον του συζευγμένου PCV και με το PPSV23 το συντομότερο δυνατόν μετά τη διάγνωση του υποκείμενου επιβαρυντικού παράγοντα.
• Σε παιδιά σε αναμονή για μεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου ή για σπληνεκτομή θα πρέπει να χορηγείται το PPSV23 τουλάχιστον 14 ημέρες πριν τη μεταμόσχευση ή την σπληνεκτομή.
• Σε παιδιά που είναι σε αναμονή για μεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου θα πρέπει να χορηγείται μια δόση PCV ακόμη και εάν είναι μεγαλύτερα των 6 ετών. Οι δόσεις του PCV θα πρέπει να ολοκληρώνονται πριν τη χορήγηση του PPSV23, με ένα μεσοδιάστημα τουλάχιστον 8 εβδομάδων ανάμεσα στην τελευταία δόση του PCV και την πρώτη δόση του PPSV23. Εάν ένα παιδί είχεπροηγουμένως εμβολιαστεί με το PPSV23 θα πρέπει να λάβει επίσης και τις συνιστώμενες δόσεις του PCV.
• Μια δεύτερη δόση του PPSV23 συνιστάται πέντε έτη μετά την πρώτη δόση του σε παιδιά με δρεπανοκυτταρική αναιμία, λειτουργική ή ανατομική ασπληνία, λοίμωξη HIV ή άλλες καταστάσεις ανοσοανεπάρκειας (προσοχή: δεν πρέπει να χορηγούνται περισσότερες από συνολικά 2 δόσεις του PPSV23 πριν από την ηλικία των 65 ετών).
• Σε όλα τα παιδιά με δρεπανοκυτταρική αναιμία το PPSV23 συνιστάται να χορηγείται στην ηλικία των 2 ετών και να επαναλαμβάνεται στην ηλικία των 5 ετών. Αναλυτικά όλες οι συστάσεις για τον εμβολιασμό παιδιών, εφήβων και ενηλίκων (Σχετικά 9 & 10) δύναται να αναζητηθούν στον ιστότοπο του Υπουργείου Υγείας (www.moh.gov.gr) στον άξονα «Υγεία» και στην ενότητα «Δημόσια Υγεία» «Εμβολιασμοί», όπου αναρτάται και η παρούσα για ενημέρωση των φορέων και των πολιτών.
