Σε δυσθεώρητα ύψη έχει ανέλθει η τιμή του ηλιελαίου το τελευταίο διάστημα, καθώς η αγορά των σπορέλαιων βιώνει έντονα τους κραδασμούς του πολέμου στην Ουκρανία.
Η ξέφρενη άνοδος της τιμής του έχει προκαλέσει πονοκέφαλο στην εστίαση, καθώς αποτελεί μια από τις βασικές πρώτες ύλες για τον κλάδο, ενώ όσο περνούν οι ημέρες, τόσο αυξάνονται οι φόβοι για την επάρκειά του. Σύμφωνα, μάλιστα, με τις τελευταίες πληροφορίες, γνωστές αλυσίδες της οργανωμένης χονδρικής τόσο στη Θεσσαλονίκη, όσο και στην Κρήτη, έχουν ήδη βάλει πλαφόν στις πωλήσεις ηλιελαίου, προκειμένου να μην υπάρξουν ελλείψεις.
Μπαίνει πλαφόν στις δύο συσκευασίες ανά ΑΦΜ
«Η τιμή του ηλιελαίου έχει ξεφύγει. Πλέον πωλείται από 20 έως 24 ευρώ η συσκευασία των 10 λίτρων όταν πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία η τιμή του κυμαινόταν στα 15-16 ευρώ», δηλώνει στο insider.gr ο πρόεδρος της Ένωσης Εστιατόρων, Ψητοπωλών και καφέ μπαρ του νομού Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Φιλοκώστας. Εξαιρετικά ανήσυχος για την επόμενη μέρα, αποκαλύπτει ότι μεγάλη αλυσίδα που προμηθεύει τους επαγγελματίες έχει ήδη βάλει πλαφόν στις πωλήσεις, επιτρέποντας την πώληση δύο συσκευασιών των 10 λίτρων ανά ΑΦΜ.
«Οι προμηθευτές μας προειδοποιούν πως σε δύο με τρεις εβδομάδες δεν θα βρίσκουμε ηλιέλαιο», εξηγεί, ενώ δεν διστάζει να προβλέψει πως η τιμή του δεν αποκλείεται να φτάσει ακόμη και τα 30-35 ευρώ το δεκάλιτρο. «Η κατάσταση είναι χαώδης, η τιμή του ηλιελαίου αυξάνεται κάθε τρεις ημέρες», σημειώνει, για να προσθέσει πως «πριν από μερικές ώρες πήγε συνάδελφος να προμηθευτεί και δεν βρήκε».
«Δεν υπάρχει επάρκεια στις πρώτες ύλες. Προμηθευτικές αλυσίδες έχουν ήδη βάλει πλαφόν στις πωλήσεις ηλιελαίου, στις δύο συσκευασίες ανά επαγγελματία», δηλώνει η Πρόεδρος του Συνδέσμου Επαγγελματιών Επισιτισμού & Διασκέδασης του νομού Ηρακλείου, Μαρία Αντωνακάκη, περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Κρήτη.
Όπως εξηγεί στο insider.gr o γενικός γραμματέας του Ελληνο-ουκρανικού Επιμελητηρίου, Γεράσιμος Μπουγάς, δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για τις εξαγωγές ουκρανικού ηλιελαίου στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι Έλληνες εισάγουν ηλιέλαιο κατά κύριο λόγο από τη Βουλγαρία, το οποίο, ωστόσο, οι Βούλγαροι εισάγουν από την Ουκρανία. Όπως προκύπτει από στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Επιμελητήριο, το 2021 οι εισαγωγές συνολικά σε λίπη και έλαια από την Ουκρανία στην Ελλάδα ανήλθαν σε αξία σε 7,313 εκατ. ευρώ περίπου.
Γιατί είναι τόσο πολύτιμο το ηλιέλαιο
Το ηλιέλαιο είναι λάδι που παράγεται από τους σπόρους του ηλίανθου και όταν προορίζεται για κατανάλωση από τον άνθρωπο, υφίσταται κατάλληλη επεξεργασία, έτσι ώστε να προκύψει ένα προϊόν διαυγές, με ξανθωπό χρώμα και ελαφρά γλυκιά γεύση.
Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά σπορέλαια που χρησιμοποιείται στη μαγειρική και ιδίως στο τηγάνισμα, καθώς είναι φτηνό και έχει ήπια γεύση, ενώ έχει επίσης σημαντική χρήση και στη βιομηχανία για την παραγωγή χρωμάτων, πλαστικών και βερνικιών, αλλά και στη σαπωνοποιία.
Το ηλιέλαιο παράχθηκε πρώτη φορά βιομηχανικά στη ρωσική αυτοκρατορία το 1835, ενώ σήμερα οι μεγαλύτεροι παραγωγοί παγκοσμίως είναι η Ουκρανία, η Ρωσία και η Αργεντινή. Τα σκήπτρα του μεγαλύτερου εξαγωγέα ηλιελαίου παγκοσμίως κρατάει η Ουκρανία που εδώ και τρεις εβδομάδες βιώνει δραματικές στιγμές μετά τη ρωσική εισβολή στα εδάφη της. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, ποσοστό κοντά στο 80% των παγκόσμιων εξαγωγών του προϊόντος προέρχεται σήμερα μόνο από την Ουκρανία και τη Ρωσία.
Διάχυτη η ανησυχία
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στις προμήθειες ηλιελαίου της Ευρώπης», προειδοποίησε προ δεκαημέρου η Ευρωπαϊκή Ένωση φυτικών ελαίων, Fediol.
Όπως αποκάλυψε, η Ευρώπη προμηθεύεται περί τους 200.000 τόνους ηλιελαίου σε μηνιαία βάση, ποσότητες οι οποίες δεν μπορούν να προσεγγίσουν τα ευρωπαϊκά λιμάνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η Ευρώπη καταναλώνει περί τους 435.000 τόνους επεξεργασμένου ηλιελαίου το μήνα, ποσότητα η οποία καλύπτεται από την εγχώρια παραγωγή και από τις εισαγωγές ουκρανικού ηλιελαίου.
Να σημειωθεί εδώ ότι κατά μέσο όρο, το ουκρανικό ηλιέλαιο καλύπτει το 35-45% των πρώτων υλών που χρειάζονται οι μονάδες επεξεργασίας φυτικών ελαίων στην Ευρώπη, με τη Fediol να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για σοβαρές ελλείψεις πάρα πολύ σύντομα, καθώς τα ευρωπαϊκά αποθέματα εξαντλούνται με ταχύτατους ρυθμούς. Η ευρωπαϊκή αγορά μπορεί να ξεμείνει άμεσα από εμφιαλωμένο ηλιέλαιο, με τις ελλείψεις να γίνονται αισθητές και στους καταναλωτές.
Υπάρχει εναλλακτική;
Σύμφωνα με τα μέλη της Fediol (δέκα εθνικές ενώσεις και συνδεδεμένες εταιρείες σε επτά ευρωπαϊκές χώρες) άμεση λύση για τον κίνδυνο ελλείψεων στο ηλιέλαιο δεν υπάρχει, ενώ ως έναν βαθμό η ζήτηση μπορεί να καλυφθεί από άλλα έλαια, όπως το λάδι ελαιοκράμβης, το σογιέλαιο και τα τροπικά λάδια, όπως το φοινικέλαιο.
Οι τιμές ωστόσο για όλα τα φυτικά έλαια έχουν πάρει την ανιούσα, καθώς η ζήτηση έχει αυξηθεί κατακόρυφα, την ώρα που η προσφορά είναι σχεδόν μηδενική λόγω της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης.
«Η τιμή του φοινικέλαιου μπορεί να σκαρφαλώσει στα επίπεδα ρεκόρ των 1.900 δολαρίων ο τόνος τους επόμενους μήνες, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία πλήττει τις εξαγωγές», προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ο James Fry, πρόεδρος της εταιρείας LMC International που δραστηριοποιείται στην παροχή συμβουλών στον αγροδιατροφικό τομέα. Το τελευταίο διάστημα, οι τιμές του φοινικέλαιου διαμορφώνονται πέριξ των 1.500 δολαρίων ο τόνος, ενώ όλες οι τιμές των βρώσιμων ελαίων έχουν αγγίξει επίπεδα ρεκόρ, μετρώντας αυξήσεις έως και 38% από τις αρχές του έτους, υπό το φόβο ελλείψεων.
Σύμφωνα με τον Fry, περί το 60% των εξαγωγών ηλιελαίου της Μαύρης Θάλασσας – ήτοι περί τα 8 εκατομμύρια τόνοι – μπορούν να πληγούν από σημαντικές καθυστερήσεις, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Οι αγοραστές μπορεί να προτιμούν το ηλιέλαιο, γιατί είναι το πιο φτηνό βρώσιμο έλαιο, ωστόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία τους αναγκάζει να στραφούν στο σογιέλαιο και το φοινικέλαιο, προκειμένου να διασφαλίσουν προμήθειες.
Ξεμένουν από ηλιέλαιο τα ευρωπαϊκά σούπερ μάρκετ – Χάος και στην Τουρκία
Η κατάσταση που διαμορφώνεται το τελευταίο διάστημα έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στα σούπερ μάρκετ πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Όπως μεταδίδουν διεθνή μέσα ενημέρωσης, ήδη αρκετά σούπερ μάρκετ στην Ισπανία, την Ιταλία και τη Γερμανία έχουν βάλει πλαφόν στις πωλήσεις ηλιελαίου.
Ενδεικτικές είναι οι ανακοινώσεις της αλυσίδας Corte Inglés στη Μαδρίτη που προειδοποιεί πως «καθώς έχουμε προβλήματα στον ανεφοδιασμό με ηλιέλαιο, επιτρέπεται η αγορά μόνο τριών μπουκαλιών του ενός λίτρου ή μιας συσκευασίας των πέντε λίτρων ανά πελάτη την ημέρα».
Ανησυχητική είναι η κατάσταση και στη Γερμανία, με τα σούπερ μάρκετ της χώρας να καταγράφουν μεγάλη αύξηση στις πωλήσεις ηλιελαίου, υπό το φόβο ελλείψεων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. «Παρατηρούμε αυξημένη ζήτηση για το ηλιέλαιο, αλλά και για το κραμβέλαιο και το ελαιόλαδο», σχολιάζει εκπρόσωπος της αλυσίδας Aldi Süd, ενώ την ίδια ώρα η αλυσίδα Aldi Nord γνωστοποιεί πως θα κάνει χρήση του δικαιώματος να περιορίσει προσωρινά την πώληση ηλιελαίου ανά πελάτη.
Πρωτοφανή περιστατικά καταγράφονται και στην Τουρκία, καθώς παρά την κατακόρυφη άνοδο στην τιμή του ηλιελαίου, οι Τούρκοι σπεύδουν μαζικά στα καταστήματα προκειμένου να «στοκάρουν» προμήθειες. Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία του τουρκικού υπουργείου Γεωργίας, η Τουρκία αποτελεί σήμερα - με ποσοστό 37% - τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ηλιελαίου παγκοσμίως, καλύπτοντας τις ανάγκες της κατά 65% από τη Ρωσία και κατά 4% από την Ουκρανία.
