Τάσεις σταδιακής υποχώρησης του πανικού που κατέκλυσε την αγορά των σπορέλαιων, αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, διαβλέπουν παράγοντες της αγοράς, εκτιμώντας πως δεν πρόκειται να υπάρξουν ελλείψεις, ειδικά σε ό,τι αφορά το ηλιέλαιο.
Υπενθυμίζεται εδώ πως σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, η Μαύρη Θάλασσα αντιστοιχεί στο 60% της παγκόσμιας παραγωγής ηλιέλαιου και στο 76% των παγκόσμιων εξαγωγών του προϊόντος, με τη ρωσο-ουκρανική κρίση να προκαλεί μεγάλες αναταράξεις στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.
Καθώς το δημοφιλές μαγειρικό λάδι βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος για περισσότερες από έξι εβδομάδες - όσο διαρκεί δηλαδή η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία - οι καλά γνωρίζοντες τα της αγοράς επισημαίνουν ότι το πραγματικό πρόβλημα με το ηλιέλαιο είναι η εκτίναξη της τιμής του και όχι ο κίνδυνος να διαταραχθεί η επάρκειά του.
«Σε μια εμπόλεμη κατάσταση, το πρώτο στάδιο είναι ο πανικός. Ακολουθεί η φάση ανάπτυξης παράπλευρων λύσεων και στη συνέχεια η σταθεροποίηση. Θεωρώ ότι σε διεθνές επίπεδο έχουμε αφήσει πίσω μας το στάδιο του πανικού για το ηλιέλαιο», εκτίμησε η οικονομολόγος και εμπειρογνώμων επί του διεθνούς εμπορίου ελαιολάδου, Δήμητρα Αλιέως, συμμετέχοντας πρόσφατα σε ημερίδα που διοργάνωσε για το ελαιόλαδο, το πυρηνέλαιο και τα σπορέλαια η Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας.
Παρακολουθώντας στενά τα όσα διαδραματίζονται σε διεθνές επίπεδο, η κυρία Αλιέως εξήγησε πως υπάρχει ηλιέλαιο και βρίσκεται αποθηκευμένο στα χέρια διεθνών εταιρειών. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έθεσε πρόβλημα διακίνησης του προϊόντος – στη σκιά των συμβολαίων που μπλόκαραν – και όχι θέμα επάρκειάς του. Η αναταραχή ήταν μεγάλη και όχι άδικα.
«Άνοιξαν μονοπάτια διέλευσης για το ηλιέλαιο»
Ωστόσο, όπως σημείωσε, το τελευταίο διάστημα έχουν ανοίξει «μονοπάτια» για τη διέλευση του προϊόντος, είτε από τη Βουλγαρία προς τη Θεσσαλονίκη, είτε από τη Ρουμανία και τη Γεωργία προς την Τουρκία και κατ’ επέκταση προς άλλες διεθνείς αγορές, γεγονός που διασφαλίζει τη συνέχιση του εφοδιασμού σε ηλιέλαιο.
Σαν άλλος «πρόσφυγας» το προϊόν βρίσκει άλλους διακινητές και μέσα από τα μονοπάτια που έχουν βρεθεί, διοχετεύεται στις αγορές.
«Θα συνεχιστούν οι ανατιμήσεις στα έλαια… μετά η αγορά θα βρει πατήματα»
Καθώς το ενεργειακό και το μεταφορικό κόστος συνεχίζουν να κυμαίνονται σε δυσθεώρητα ύψη, παράγοντες της αγοράς επιβεβαιώνουν πως η τιμή στα έλαια θα εξακολουθήσει να αυξάνεται, ωστόσο κάποια στιγμή «η αγορά θα βρει τα πατήματά της». «Τα λάδια θα έχουν σκαμπανεβάσματα. Θα ακριβύνουν κι άλλο, ωστόσο κάποια στιγμή η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί», εκτίμησε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Πυρηνελαιουργών Ελλάδος, Μανώλης Γιαννούλης, προβλέποντας και εκείνος από την πλευρά του πως δεν τίθεται θέμα επάρκειας για το ηλιέλαιο.
«Έχουμε ηλιέλαιο για πέντε μήνες»
Στο μεταξύ, διαβεβαιώσεις για την πλήρη επάρκεια και αυτονομία της Ελλάδας σε τρόφιμα και εφόδια αγροτικής παραγωγής παρείχε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιώργος Γεωργαντάς, παρουσιάζοντας τα απολογιστικά στοιχεία της καταγραφής των αποθεμάτων σε βασικά αγαθά. Σύμφωνα με τον υπουργό, τα αποθέματα της χώρας σε ηλιέλαιο ανέρχονται σε 24,7 εκατ. λίτρα και επαρκούν για πέντε μήνες και σε σογιέλαιο είναι 20,6 εκατ. λίτρα και επαρκούν για εννέα μήνες, ακόμα κι αν δεν γίνει καμία εισαγωγή.
Η πρώτη φάση της δήλωσης των αποθεμάτων γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, μέσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το ηλιέλαιο, ολοκληρώθηκε την περασμένη Τετάρτη, ενώ στη συνέχεια η καταγραφή θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μια φορά ανά πέντε εργάσιμες.
Σύμφωνα με όσα ορίζει η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση, δηλώσεις αποθεμάτων για το ηλιέλαιο υποχρεούνται να υποβάλλουν και τα σούπερ μάρκετ, πολλά από τα οποία προχώρησαν στην επιβολή πλαφόν στις πωλήσεις του προϊόντος – και όχι μόνο – τις προηγούμενες εβδομάδες, για προληπτικούς λόγους και προκειμένου να μην διαταραχθεί η ομαλή τροφοδοσία της αγοράς.
«Δεν υπάρχει θέμα ελλείψεων προϊόντων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή» διαβεβαίωσε πρόσφατα και ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, Γιάννης Μασούτης, προβλέποντας ωστόσο πως η αναταραχή που δημιουργήθηκε εξαιτίας του πολέμου θα χρειαστεί καιρό για να ομαλοποιηθεί. Ερωτηθείς για την απότομη αύξηση της ζήτησης σε συγκεκριμένα προϊόντα ο κ. Μασούτης τόνισε πως «δεν θα δημιουργηθούν κενά εφοδιασμού στις αλυσίδες των σούπερ μάρκετ», καθιστώντας σαφές πως «δεν χρειάζεται πανικός από πλευράς των καταναλωτών».
«Ψυχολογική λύση και όχι ρεαλιστική εναλλακτική το πυρηνέλαιο»
Σύμφωνα με την κυρία Αλιέως, ο Έλληνας δεν είναι συνηθισμένος να καταναλώνει το πυρηνέλαιο, ενώ η όποια προσπάθεια να υποκαταστήσει το ηλιέλαιο, σε περίπτωση που σημειώνονταν ελλείψεις στην αγορά, θα ήταν μια ψυχολογική λύση περισσότερο και όχι μια ουσιαστική εναλλακτική για τα σπορέλαια.
Με τη σειρά του ο κ. Γιαννούλης παραδέχθηκε πως λόγω των ραγδαίων διεθνών εξελίξεων, το πυρηνέλαιο έχει βρεθεί αντιμέτωπο με μια πρωτόγνωρη αναγνωρισιμότητα, καθώς μπορεί πράγματι να υποκαταστήσει το ηλιέλαιο σε περίπτωση που η κατάσταση επιδεινωθεί. Και ο ίδιος ωστόσο δεν θεωρεί ρεαλιστική εναλλακτική στο ηλιέλαιο, τη λύση του πυρηνέλαιου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, όταν στην Ελλάδα η μέση παραγωγή ελαιολάδου ανέρχεται σε 300.000 τόνους, αντίστοιχα η παραγωγή πυρηνέλαιου (ακατέργαστου) δεν ξεπερνά τις 30.000-35.000 τόνους, καθώς η παραγωγή του πυρηνέλαιου αντιστοιχεί στο 8-10% του παραγόμενου ελαιολάδου. Το ελληνικό πυρηνέλαιο εξάγεται στην ισπανική και ιταλική αγορά, ενώ ειδικά στην Ισπανία είναι ευρέως διαδεδομένο.
Αυξήσεις – φωτιά στις διεθνείς τιμές τροφίμων
Το ένα μετά το άλλο καταρρίπτουν, την ίδια ώρα, τα ρεκόρ οι διεθνείς τιμές των τροφίμων, καθώς αυξήθηκαν σχεδόν 13% σε μηνιαία βάση τον Μάρτιο του 2022.
Σύμφωνα με διεθνή μέσα, ο δείκτης του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στις 159,3 μονάδες τον περασμένο μήνα, παρουσιάζοντας αύξηση 12,6% σε σχέση με το προηγούμενο ρεκόρ του Φεβρουαρίου του 2021 και αύξηση 33,6% σε σχέση με τον περσινό Μάρτιο.
Τα δημητριακά (+17,1%), το φυτικό λάδι (+23%) και το κρέας (+4,8%) σκαρφάλωσαν στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, ενώ σημαντική αύξηση κατέγραψαν επίσης η ζάχαρη (+6,7%) και τα γαλακτοκομικά (+2,6%).
