Με σταθερό... ρυθμό και σε καθημερινή σχεδόν βάση συνεχίζεται μια τακτική που υιοθετούν - ακολουθούν αρκετές εισηγμένες εταιρείες του ελληνικού χρηματιστηρίου. Ο λόγος για την αγορά ιδίων μετοχών, με το buy back να μην είναι βέβαια η μοναδική επιλογή, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται και απόκτηση τίτλων από insiders, δηλαδή στελέχη (π.χ. Δ.Σ.) και μετόχους των εταιρειών. Ήδη, διψήφιος αριθμός εισηγμένων έχουν ενεργοποιήσει ή αποφασίσει τους τελευταίους μήνες τέτοια προγράμματα αγοράς ιδίων μετοχών είτε ανανεώνοντας σχετικές διεργασίες, που σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν και αποφάσεις τακτικών γενικών συνελεύσεων, είτε συνεχίζοντας τις αγορές που ήταν ήδη σε ισχύ, είτε «μπαίνοντας στον χορό» και αυτές.
Το κατά πόσο η ενεργοποίηση του προγράμματος αγοράς ιδίων μετοχών από μια εταιρεία μπορεί να αποτελέσει από μόνη της «βαρόμετρο» για την πορεία μια εισηγμένης, αναμφίβολα είναι ένα ερώτημα που τίθεται στην αγορά. Πλην όμως, το buy back δεν παύει να αποτελεί μια μορφή στήριξης, είτε σε δύσκολες περιόδους (γενικότερα για τη χρηματιστηριακή αγορά ή και ειδικότερα για την εισηγμένη και τα επιχειρηματικά της πλάνα) είτε ακόμα και σε περιόδους στις οποίες το ΧΑ κινείται σε χαλαρές στροφές και οι συναλλαγές είναι χαμηλές.
Σημαντικός αριθμός εταιρειών
Στο ταμπλό παρατηρούνται τέτοιου είδους κινήσεις τόσο από εισηγμένες μεγάλου βεληνεκούς, δηλαδή του «FTSE 25», όσο και από εταιρείες της μεσαίας ή μικρής κεφαλαιοποίησης, ενώ σε κάποιες εταιρείες έχουν ληφθεί σχετικές αποφάσεις δίχως να είναι δεσμευτικές, δηλαδή μένει να φανεί αν ενεργοποιηθούν. Προφανώς, στη «λίστα» συμπεριλαμβάνονται ονόματα όπως οι ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, ΤΙΤΑΝ, ΕΧΑΕ, Motor Oil, Sarantis, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, DIMAND, Fourlis, Profile, Quest, Premia, BriQ Properties, Μπλε Κέδρος, Lamda Development, Πλαστικά Θράκης, Πλαστικά Κρήτης, Παπουτσάνης, Έλαστρον, Μοτοδυναμική, Revoil, ΚΡΙ ΚΡΙ, Alpha Trust Ανδρομέδα, Real Consulting, ΦΟΥΝΤΛΙΝΚ κ.α., ενώ στο πρόσφατο παρελθόν σε τέτοια προγράμματα συμμετείχαν και εισηγμένες όπως οι Τεχνική Ολυμπιακή, ΕΚΤΕΡ, ΑΔΜΗΕ, ΙΝΤΡΑΚΑΤ, INTRACOM, Λύκος (Austrian Card), Πετρόπουλος, Ideal και άλλες.
Μάλιστα, όπως προκύπτει από πρόσφατες ανακοινώσεις τους, π.χ. ο ΟΤΕ πλέον κατέχει σχεδόν 9 εκατ. ίδιες μετοχές (πάνω από 2,1% του συνόλου των μετοχών), η ΔΕΗ κατέχει συνολικά 16.745.141 μετοχές εκδόσεώς της, οι οποίες αντιστοιχούν σε ποσοστό 4,3835% του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου της (έως τις 15/11), η Motor Oil σχεδόν 2,35 εκατ. ίδιες (2,1% και πάνω, τιμή κτήσης κατά μέσο όρο στα 17,8 ευρώ), η ΕΛΛΑΚΤΩΡ ΑΕ κατέχει συνολικά 452.096 ίδιες μετοχές, ήτοι ποσοστό 0,13% του συνόλου των μετοχών της εταιρείας, ο ΟΠΑΠ κατέχει συνολικά 2.734.675 ίδιες μετοχές, ήτοι ποσοστό 0,74% του συνόλου των μετοχών της εταιρείας (βάσει προ εβδομάδας στοιχείων), η Titan Cement International SA διαθέτει (άμεσα ή έμμεσα μέσω της θυγατρικής της Α.Ε. Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ) 3.769.605 μετοχές, οι οποίες αντιστοιχούν σε 4,81% των δικαιωμάτων ψήφου της εταιρίας κ.α.
Πάντως, δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις σημαντικό το μέγεθος των μετοχών του buyback ώστε να ενισχύσει τη συναλλακτική δραστηριότητα ενώ βασικό ζητούμενο είναι και να γίνονται οι αγορές ιδίων (και οι στηρίξεις μελών των εταιρειών) σε κρίσιμες στιγμές και όχι απλά για τις εντυπώσεις, αν και βέβαια υπάρχουν όρια στην ημερήσια δυνατότητα αγοράς ιδίων, έτσι ώστε η σχετική διαδικασία να μην μπορεί να αποτελέσει μέσο χειραγώγησης της χρηματιστηριακής αγοράς. Ωστόσο, είναι μια πραγματικότητα ότι είναι αρκετές εισηγμένες που είτε προχωρούν είτε έχουν αποφασίσει την αγορά ιδίων μετοχών τους αυτή την περίοδο.
Ποιος σκοπούς εξυπηρετεί
Σε κάθε περίπτωση, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες ορίζονται από την εταιρική νομοθεσία και το θεσμικό πλαίσιο της κεφαλαιαγοράς, οι εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών έχουν το δικαίωμα να αγοράζουν ίδιες μετοχές από την ελεύθερη αγορά, κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο συναλλάσσεται κάθε άλλος ιδιώτης ή θεσμικός επενδυτής. Αυτή η πρακτική είναι διεθνής, και εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς, κυρίως προς άμεσο όφελος των μετόχων μέσω της απορρόφησης της προσφοράς μετοχών στο χρηματιστήριο και της βελτίωσης των θεμελιωδών στοιχείων ανά μετοχή. Σημαντικό ρόλο παίζει και η έμμεση δήλωση της «πίστης» των διοικούντων και των μεγαλομετόχων στην εταιρεία και τις προοπτικές της μετοχής.
Στο Χρηματιστήριο Αθηνών υπάρχει πάντα ένας μεγάλος αριθμός εταιρειών οι οποίες έχουν εγκεκριμένο ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα αγοράς ιδίων μετοχών, και κατά καιρούς το ενεργοποιούν. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα, η παρέμβαση για την αγορά ιδίων μετοχών γίνεται συστηματικά σε σχεδόν καθημερινή βάση.
Πώς μπαίνουν «ερωτηματικά» μέσω στρέβλωσης
Όμως, όπως επισημαίνουν στελέχη της αγοράς, σε πολλές περιπτώσεις, η τακτική και το μοντέλο με τις αγορές ιδίων μετοχών εγείρουν ερωτηματικά για την «αποτελεσματικότητά» τους, καθώς προκαλούν σε έναν βαθμό στρέβλωση στην ισορροπία μεταξύ αγοραστών και πωλητών και την ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών των μετοχών, αντί να αποτελούν ένα εργαλείο για τη βελτίωση της απόδοσης των εισηγμένων εταιρειών.
Βέβαια, όπως σημειώνουν άνθρωποι του χώρου, η νομοθεσία θέτει ορισμένους βασικούς περιορισμούς κατά τη διάρκεια εφαρμογής ενός προγράμματος αγοράς ιδίων μετοχών, όπως η αναστολή πωλήσεων αυτών των ιδίων μετοχών και η αναστολή διενέργειας αγορών στην λεγόμενη «κλειστή περίοδο» πριν την ανακοίνωση σημαντικών γεγονότων (πχ οικονομικά αποτελέσματα, μεγάλες επιχειρηματικές συμφωνίες), ή για όσο διάστημα υπάρχει αναβολή δημοσιοποίησης εμπιστευτικών πληροφοριών.
«Γκρίζες ζώνες»
Παράλληλα, ως ελεγχόμενες θεωρούνται οι αγορές ιδίων μετοχών εφόσον οι εντολές δίνονται σε υψηλότερη τιμή από την τιμή της τελευταίας ανεξάρτητης πράξης (uptick rule) ή οι αγορές ιδίων μετοχών ξεπερνούν συνολικά ανά ημέρα το 25% του μέσου ημερήσιου όγκου συναλλαγών των 20 προηγουμένων συνεδριάσεων. Ενώ, όπως προσθέτουν στελέχη του χρηματιστηρίου, δεν έχουν λείψει και περιπτώσεις με εταιρείες οι οποίες προχώρησαν σε αγορά ιδίων μετοχών ακόμα και εν όψει σημαντικών ανακοινώσεων, ή συστηματικά διενεργούν όγκο αγορών υψηλότερο του επιτρεπόμενου, αποτελώντας πολύ υψηλό ποσοστό ή και ολόκληρο τον συνολικό ημερήσιο όγκο των συναλλαγών στη μετοχή.
Σχετικά με το όριο του 25%, στελέχη του χώρου ισχυρίζονται ότι συχνά παρατηρείται το φαινόμενο πραγματοποίησης υψηλών συναλλαγών από κάποια χαρτοφυλάκια σε συγκεκριμένες μέρες κάθε λίγες εβδομάδες, ανεβάζοντας έτσι τον μέσο όρο των ημερήσιων συναλλαγών.
