Υπό συνεχή πίεση βρισκόταν το ιαπωνικό γιεν τα τελευταία έτη, καθώς οι αγορές εστίαζαν στις μεγάλες διαφοροποιήσεις των επιτοκίων μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας. Από τις αρχές του 2022, το γιεν έχει υποχωρήσει περισσότερο από 20% έναντι του δολαρίου, οδηγώντας τις ιαπωνικές νομισματικές αρχές σε διάφορους γύρους παρεμβάσεων για τη στήριξη του νομίσματος, το Σεπτέμβριο και τον Οκτωβρίου του ιδίου έτους. Το γιεν ωστόσο συνέχισε την κούρσα καθόδου, παρά τις περαιτέρω παρεμβάσεις τον Απρίλιο και ο Μάιο του 2024, αγγίζοντας χαμηλό 38 ετών έναντι του δολαρίου, στο 161,69, στις 3 Ιουλίου. Η Ιαπωνία φέρεται ότι παρενέβη ξανά στην αγορά ξένου συναλλάγματος στα μέσα Ιουλίου προκειμένου να βάλει φρένο στην ελεύθερη πτώση του γιεν.
Ωστόσο, η πτώση του νομίσματος αντιστράφηκε τις τελευταίες ημέρες, μετά την απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας να αυξήσει τα επιτόκια αλλά και εν αναμονή της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ. Η επιθετική κίνηση της ιαπωνικής κεντρικής τράπεζας, σε συνδυασμό με τις ανησυχίες των επενδυτών για τον ρυθμό ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας, κλόνισε τις διεθνείς αγορές μετοχών και ομολόγων στην αρχή της εβδομάδας. Πυροδότησε επίσης άτακτες πωλήσεις σε θέσεις carry trade, τη γνωστή τακτική βάσει της οποίας οι επενδυτές δανείζονται φθηνά σε γιεν για να επενδύσουν σε ενεργητικό υψηλής απόδοσης. Τις επόμενες ημέρες, το γιεν ανέκαμψε εντυπωσιακά έναντι του δολαρίου, ωστόσο παραμένει σχετικά εξασθενημένο με βάση τις προδιαγραφές των τελευταίων δεκαετιών. Σημειώνεται ότι οι διακυμάνσεις του γιεν προκαλούν μεγάλη αίσθηση στις αγορές επειδή το νόμισμα προσφέρει επί μακρόν φθηνή πηγή χρηματοδότησης στους διεθνείς επενδυτές.
Από την άνοδο στην πτώση
Ιστορικά, οι ιαπωνικές αρχές είχαν παρέμβει για να αποτρέψουν την υπερβολική ισχυροποίηση του γιεν, καθότι ένα ισχυρό γιεν πλήττει την εξαρτημένη από τις εξαγωγές οικονομία. Η τάση αυτή άλλαξε το 2022, όταν το Τόκιο παρενέβη και αγόρασε γιεν για να στηρίξει την αξία του, αφότου το νόμισμα βούλιαξε στις προσδοκίες ότι η κεντρική τράπεζα θα διατηρούσε τα επιτόκια σε υπερβολικά χαμηλά επίπεδα, παρότι οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες προχωρούσαν σε αλλεπάλληλες επιτοκιακές αυξήσεις για να αντιμετωπίσουν τον υψηλό πληθωρισμό.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι νομισματικές αρχές αγοράζουν ή πωλούν γιεν, συνήθως έναντι του δολαρίου. Το υπουργείο Οικονομικών της Ιαπωνίας αποφασίζει πότε θα παρέμβει και η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας λειτουργεί ως μεσάζων.
Η απόφαση είναι άκρως πολιτική, επειδή η μεγάλη εξάρτηση της Ιαπωνίας από τις εξαγωγές καθιστά την επενδυτική κοινότητα περισσότερο ευαίσθητη απέναντι στις διακυμάνσεις του γιεν σε σχέση με τα νομίσματα άλλων χωρών. Με πολλούς Ιάπωνες κατασκευαστές τώρα να μεταφέρουν την παραγωγή τους σε άλλες περιοχές, τα οφέλη από το εξασθενημένο γιεν έχουν περιοριστεί. Αντίθετα, ένα εξασθενημένο γιεν έχει μετατραπεί σε πηγή δυσπραγίας για τα νοικοκυριά και τους ομίλους λιανεμπορίου αυξάνοντας το κόστος των εισαγόμενων καυσίμων και των πρώτων υλών.
Το Τόκιο έκανε παρέμβαση στην αγορά ξένου συναλλάγματος στις 29 Απριλίου και την 1η Μαΐου, σύμφωνα με το ιαπωνικό υπουργείο Οικονομικών, προκειμένου να σταματήσει την ελεύθερη πτώση του γιεν. Ωστόσο, ακόμη και με αυτές τις κινήσεις δεν κατάφερε να αντιστρέψει την καθοδική πορεία του νομίσματος, με αποτέλεσμα να υπάρχουν υποψίες ότι οι ιαπωνικές αρχές παρενέβησαν ξανά και ξανά εντός του Ιουλίου.
Γενικά, οι ιαπωνικές αρχές δεν συνηθίζουν να επιβεβαιώνουν εάν παρενέβησαν στην αγορά ξένου συναλλάγματος, ενημερώνοντας απλά ότι θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να αντιμετωπίσουν την υπερβολική αστάθεια στις συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Για το γιεν αποδυναμώθηκε τα τελευταία χρόνια;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που προκάλεσαν την πτώση του γιεν. Πρώτον, οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από την Fed στις ΗΠΑ αφενός και ο αργός ρυθμός ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής αφετέρου διατήρησαν μεγάλο το χάσμα ανάμεσα στα αμερικανικά και ιαπωνικά επιτόκια, με αποτέλεσμα το γιεν να παραμένει λιγότερο ελκυστικό έναντι του δολαρίου.
Δεύτερον, η Ιαπωνία εισάγει τώρα περισσότερα καύσιμα και πρώτες ύλες σε σχέση με το παρελθόν, που σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις μετατρέπουν το γιεν σε ξένα νομίσματα για να κάνουν τις πληρωμές τους.
Τρίτον, πολλοί μεγάλοι κατασκευαστές της Ιαπωνίας που έχουν μεταφέρει την παραγωγή τους στις διεθνείς αγορές έχουν επανεπενδύσει τα κέρδη τους στο εξωτερικό αντί να τα επαναπατρίζουν. Και αυτό έχει μειώσει τη ζήτηση για γιεν.
Γιατί η ιαπωνική κεντρική τράπεζα δεν αυξάνει πιο γρήγορα τα επιτόκια;
Η ιαπωνική κεντρική τράπεζα τερμάτισε τα αρνητικά επιτόκια το Μάρτιο και τα αύξησε ξανά τον Ιούλιο στο 0,25% από 0,1%. Ο διοικητής Καζούο Ουέντα άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο και για άλλες επιτοκιακές αυξήσεις εάν η Ιαπωνία σημειώσει περαιτέρω πρόοδο ως προς την εκπλήρωση του στόχου της για τον πληθωρισμό.
Αναλυτές αναμένουν ότι η ιαπωνική κεντρική τράπεζα θα αυξήσει τα επιτόκια σε επίπεδα που θεωρούνται ουδέτερα για την οικονομία, γύρω στο 1% έως 1,5%, τα επόμενα χρόνια. Όμως, μία τέτοια σταδιακή σύσφιγξη θα διατηρήσει το ιαπωνικό κόστος δανεισμού πολύ χαμηλό συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες.
Οι Ιάπωνες διαμορφωτές νομισματικής πολιτικής εμφανίζονται επιφυλακτικοί ως προς την αύξηση των επιτοκίων σε υπερβολικό βαθμό υπό τον φόβο ότι κάτι τέτοιο θα έπληττε την ήδη εξασθενημένη κατανάλωση και θα απειλούσε την ευάλωτη ανάκαμψη της οικονομίας. Ανησυχούν επίσης μήπως πυροδοτήσουν απότομη αύξηση στα μακροπρόθεσμα επιτόκια, κάτι που θα μπορούσε να αυξήσει το κόστος χρηματοδότησης του τεράστιου δημοσίου χρέους της Ιαπωνίας.
Ποια είναι τα μειονεκτήματα ενός ασθενούς γιεν;
Ένα εξασθενημένο γιεν θα ανέβαζε το κόστος εισαγόμενων καυσίμων, τροφίμων και πρώτων υλών. Αυτό με τη σειρά του θα πλήξει τους ομίλους λιανεμπορίου και τα νοικοκυριά, αυξάνοντας το κόστος διαβίωσης.
Τα στοιχεία για τον πληθωρισμό δείχνουν ότι το ποσοστό του δομικού πληθωρισμού, που εξαιρεί τις τιμές τροφίμων και ενέργειας, έχει αυξηθεί πάνω από το στόχο της κεντρικής τράπεζας κατά τους τελευταίους 27 μήνες.
Ποια είναι τα οφέλη ενός ασθενούς γιεν;
Ένα εξασθενημένο γιεν, ωστόσο, δεν είναι απαραιτήτως αρνητικό νέο για την ιαπωνική οικονομία.
Η πτώση του γιεν έχει ευνοήσει τις εξαγωγικές εταιρείες της Ιαπωνίας αυξάνοντας τα κέρδη που αποκομίζουν από τις διεθνείς δραστηριότητές τους και τα μετατρέπουν εν συνεχεία σε γιεν. Τα αυξημένα κέρδη μπορεί να οδηγήσουν με τη σειρά τους σε υψηλότερους μισθούς και να συμβάλουν στην αύξηση της κατανάλωσης.
Ένα φθηνότερο γιεν ενισχύει επίσης τον τουρισμό. Ο αριθμός των ξένων τουριστών στην Ιαπωνία έχει αυξηθεί τα τελευταία έτη, προσφέροντας στον κλάδο φιλοξενίας, πολυκαταστημάτων και άλλων τομέων που έχουν να κάνουν με τον τουρισμό, πολύ μεγάλο στήριγμα, κάτι άκρως αναγκαίο μετά τους περιορισμούς κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
