Ροή
Κάτι τέτοιες - μαύρες - μέρες προφανώς, η σκέψη, τα βλέμματα και προσευχές όλων είναι με τον ουκρανικό λαό. Όπως και με κάθε λαό του οποίου καταπατούνται οι ελευθερίες, απειλείται η ζωή ή στερείται το δικαίωμα για ευπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
Είχαμε πολλά χρόνια να ζήσουμε τέτοιου είδους επιθετικό πόλεμο τόσο κοντά στην «αυλή» μας. Ενδεχομένως από την τουρκική εισβολή του 1974 στην Κύπρο, χωρίς να θέλω να υποτιμήσω τον εμφύλιο της πρώην Γιουγκοσλαβίας που όμως είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Σε κάθε περίπτωση, και το νέο μέτωπο αλλά και η μεγάλη εκκρεμότητα του Κυπριακού μας θυμίζει ότι είμαστε σε μία γωνία της Ευρώπης κρίσιμης γεωπολιτικά. Με ότι αυτό σημαίνει σε πολλά πεδία, και στην οικονομία.
Ένα από τα πεδία αυτά είναι και οι αμυντικές δαπάνες, απαραίτητες για ένα κράτος όπως η Ελλάδα. Οι αμυντικές δαπάνες ήταν - και δικαίως - μία σημαντική προτεραιότητα στην κατανομή των κρατικών δαπανών. Και πλέον ίσως αποκτούν ακόμα πιο μεγάλη σημασία. Βεβαίως, δημοσιονομικά, στερούν πόρους από άλλες πολιτικές και επιβαρύνουν τη θέση της χώρας…
Πολλές φορές συζητήθηκε ένα αίτημα εξαίρεσης. Από το 2021 το έχει μάλιστα θέσει και επισήμως η σημερινή κυβέρνηση στην Ε.Ε., αναφερόμενη τότε στην ανάγκη άσκησης μιας κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής για θέματα άμυνας και προσφυγικών ροών.
Τώρα, οι εξελίξεις καθιστούν ακόμα μεγαλύτερη τη σημασία του αιτήματος αυτού. Δυστυχώς τα πράγματα αλλάζουν, το διεθνές περιβάλλον γίνεται πιο άγριο και πιο επικίνδυνο - η εισβολή Πούτιν το αποδεικνύει αυτό. Παράλληλα, το ποτάμι των προσφύγων από την Ουκρανία προς τις γειτονικές χώρες γίνεται όλο και πιο ορμητικό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, λαμβάνοντας πλέον δράση λόγω της πίεσης από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αντιλαμβάνεται πλέον την ανάγκη να δοθεί έμφαση - δυστυχώς- στα εξοπλιστικά προγράμματα.
Ίσως η πιο σημαντική εξέλιξη είναι ότι η γερμανική πλευρά αποφάσισε να αλλάξει το δόγμα στην αμυντική της πολιτική, αυξάνοντας δραστικά τις εξοπλιστικές δαπάνες μέσω ειδικού ταμείου. Ανεξάρτητα αν αυτό διεγείρει κάποια... ιστορικά αντανακλαστικά, η ουσία παραμένει. Η φιλοσοφία αλλάζει. Αυτό μπορεί να αποτελέσει αφορμή για αλλαγή πολιτικής σε δημοσιονομικό επίπεδο σε ότι αφορά τις αμυντικές δαπάνες.
Το θέμα είναι αν υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας για να περάσει το ελληνικό αίτημα. Κάτι τέτοιο θα ήταν πραγματικά game changer στο δημοσιονομικό. Δεν θα είναι και τόσο απλό βέβαια. Γιατί σύμφωνα με όσα τουλάχιστον ανέφερε ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ η χώρα του θα βρει τα λεφτά από μία πολύ προσεκτική εξέταση του κάθε ευρώ που ξοδεύει γιατί επιθυμεί ο κανόνας του χρέους να επανέλθει από το 2023. Για την Ελλάδα είναι κομβικό να υπάρξει αλλαγή. Γιατί διαφορετικά η ανάγκη ενίσχυση του εξοπλιστικού προγράμματος θα στερήσει από την οικονομία τα περιθώρια λήψης περαιτέρω μέτρων στήριξης σε μία περίοδο που θα πληγούν εισοδήματα και επιχειρηματικότητα…
Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι διαπραγματεύσεις που θα γίνουν όλο το επόμενο διάστημα θα έχουν μεγάλη σημασία. Ειδικά για την Ελλάδα που παλεύει να βρει τρόπο στήριξης της οικονομίας και της κοινωνίας. Υπάρχουν φωνές, όπως της Ιταλίας, που ζητούν παράταση της χαλάρωσης. Ανοίγουν παράθυρα για εξαιρέσεις. Και είναι σημαντικό διαπραγματευτικά να μπούμε στο «άρμα» διεκδικώντας δημοσιονομική «ανάσα». Είτε πρόκειται για αμυντικές δαπάνες, είτε για το κόστος του προσφυγικού, είτε για πράσινες επενδύσεις.
