Το πλέγμα των ελληνικών θέσεων για τη Λιβύη, με αιχμή του δόρατος την ανάγκη ακύρωσης του παράνομου και παράτυπου τουρκολιβυκού μνημονίου και την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων, καθώς και τη βούληση για εκκίνηση των διμερών διαπραγματεύσεων από εκεί που είχαν σταματήσει το 2010 για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, ξετύλιξε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Ομάδας Φιλίας Ελλάδας - Λιβύης της Βουλής, Γιώργος Κουμουτσάκος.
Λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Λιβύη, ο Γιώργος Κουμουτσάκος προχώρησε σε αποτίμησή της και τη χαρακτήρισε ουσιαστική και θετική. Σημείωσε, μάλιστα, πως το ταξίδι, αποτέλεσμα θαρραλέας πολιτικής απόφασης, έγινε την κατάλληλη στιγμή, ήταν απαραίτητο, καλά και σωστά προετοιμασμένο, με σαφή στοχοθεσία και εκτίμησε ότι τα αποτελέσματά του θα έχουν συνέχεια στις ελληνολιβυκές σχέσεις. «Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ένας από τους πρώτους αρχηγούς κρατών που επισκέφτηκαν τη Λιβύη από την πρόσφατη έναρξη της θητείας αυτής της μεταβατικής κυβέρνησης. Έτσι παρουσιάστηκαν με κύρος και πληρότητα οι ελληνικές θέσεις για τα ζητήματα της περιοχής, καθώς και για τις ελληνολιβυκές σχέσεις, την κατάλληλη στιγμή. Την ώρα δηλαδή που διαμορφώνονται οι μεγάλοι άξονες της πολιτικής της λιβυκής κυβέρνησης» παρατήρησε επιπλέον. Επισήμανε, ακόμα, ότι η Ελλάδα πήγε εκεί με καθαρές θέσεις και με επεξεργασμένη ατζέντα και προτεραιότητες.
«Η Ελλάδα σοβαρός μεσογειακός παίκτης»
Παράλληλα, ο πρόεδρος της Ομάδας Φιλίας Ελλάδας - Λιβύης της Βουλής εξήγησε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούν να τελούν εν υπνώσει οι διμερείς σχέσεις και ανέδειξε τις ευκαιρίες που ανοίγονται για την Ελλάδα από την επίσκεψη του πρωθυπουργού. Η Λιβύη για την Ελλάδα, αλλά και η Ελλάδα για τη Λιβύη, είναι αμοιβαία σημαντικές χώρες, τόνισε. Ιδιαίτερα έδωσε έμφαση στην καλύτερη κατανόηση, από λιβυκής πλευράς, των ελληνικών ευαισθησιών και προτεραιοτήτων, στην ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας, στη διασφάλιση της ελληνικής επιχειρηματικότητας στη χώρα αυτή και στην επιβεβαίωση πως η Ελλάδα είναι ένας σοβαρός μεσογειακός παίκτης και καμία εξέλιξη δεν μπορεί να συμβαίνει στη Μεσόγειο χωρίς να είναι παρούσα και συμμετέχουσα.
Η επιστροφή της Λιβύης στην ομαλότητα αλλάζει τη γεωπολιτική σκακιέρα στην περιοχή της Μεσογείου; «Η επιστροφή σε μια σταθερότητα, και άρα προβλεψιμότητα των εξελίξεων στη Λιβύη, θα είναι ένας παράγων που θα συνεισφέρει στη σταθερότητα και στην ασφάλεια της Μεσογείου. Γι’ αυτό και είναι στόχος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και προτεραιότητά της να βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση, της γρήγορης εξομάλυνσης της εσωτερικής κατάστασης στη Λιβύη. Θα είναι μια θετική εξέλιξη για τη σταθερότητα και την ειρήνη στη Μεσόγειο» απάντησε ο Γιώργος Κουμουτσάκος.
Περαιτέρω, υπογράμμισε τη σημασία της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια τη Δευτέρα στην Ανατολική Λιβύη προκειμένου να ανοίξει το προξενείο στη Βεγγάζη, τονίζοντας πως επιβεβαιώνει και διευρύνει την επαναλειτουργία των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών και τις συμπληρώνει.
«Πολύ σημαντικές οι σχέσεις με τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, που δεν έχει αποδεχθεί το τουρκολιβυκό σύμφωνο»
Εν συνεχεία, μίλησε για τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ομάδα Φιλίας Ελλάδας – Λιβύης της Βουλής, στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής διπλωματίας, για την περαιτέρω σύσφιξη των διμερών σχέσεων. «Δεν νοούνται ολοκληρωμένες διμερείς σχέσεις στην εποχή μας μεταξύ δύο κρατών, χωρίς να υπάρχει η ουσιαστική κοινοβουλευτική διπλωματία, δηλαδή στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι σχέσεις μεταξύ της Βουλής των Ελλήνων και της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης. Επομένως, η κοινοβουλευτική διπλωματία και οι σχέσεις των δύο Βουλών είναι πάρα πολύ σημαντικές. Πόσο μάλλον που η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης δεν έχει αποδεχθεί το τουρκολιβυκό σύμφωνο, κάτι που το καθιστά και τυπικά παράτυπο» υπογράμμισε συγκεκριμένα. Στην κατεύθυνση αυτή, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο επίσκεψης της Επιτροπής Φιλίας στη Λιβύη, σε συμφωνία και συνεννόηση με το υπουργείο Εξωτερικών, το ταχύτερο δυνατό.
Η Ευρώπη βγαίνει τραυματισμένη από το «sofa gate»
Τέλος, κληθείς να σχολιάσει το πρόσφατο «ατυχέστατο και υποτιμητικό συμβάν», όπως το χαρακτήρισε, στο Προεδρικό Μέγαρο της Τουρκίας με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έμεινε γνωστό ως «sofa gate», ο βουλευτής της ΝΔ είπε πως η συμπεριφορά ήταν σαφώς και ευθέως προσβλητική, όχι για τα πρόσωπα που ήταν εκεί, αλλά για θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ και προσέθεσε ότι «θα έπρεπε να ήμασταν κα υποψιασμένοι για κάτι τέτοιο, γιατί είχε προηγηθεί η αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών έναντι της βίας». Συνεχίζοντας στο ίδιο μήκος κύματος, υπογράμμισε πως η Ευρώπη βγαίνει τραυματισμένη από αυτό το συμβάν και εξέφρασε την ελπίδα «να γίνει αυτό το οδυνηρό λάθος, μάθημα» και αφορμή για πολιτικά συμπεράσματα στο πώς πρέπει να σταθεί η Ευρώπη απέναντι στην Τουρκία, με λιγότερο κατευνασμό και με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ξεκάθαρες θέσεις. Ταυτόχρονα, δεν παρέλειψε να χαιρετίσει την αντίδραση του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι, σημειώνοντας ότι στη συγκεκριμένη συγκυρία έσωσε την ψυχή και το κύρος της Ευρώπης. «Είπε ανοικτά και δημόσια κάτι το οποίο υπονοείται στη διπλωματική γλώσσα που υιοθετούν τα επίσημα κείμενα» προσέθεσε.
«Η Τουρκία επιτέλους να καταλάβει ότι η ευρωπαϊκή της προοπτική εξαρτάται και συναρτάται από το πόσο ευρωπαϊκή είναι η ίδια»
Καταληκτικά, ο Γιώργος Κουμουτσάκος έστειλε το μήνυμα στην Άγκυρα πως πρέπει επιτέλους να καταλάβει ότι η ευρωπαϊκή της προοπτική εξαρτάται και συναρτάται ευθέως και απολύτως από το πόσο ευρωπαϊκή είναι η ίδια.
Ακολουθεί η συνέντευξη του προέδρου της Ομάδας Φιλίας Ελλάδας - Λιβύης Γιώργου Κουμουτσάκου:
Η επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Λιβύη σηματοδότησε, με την επαναλειτουργία της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη, την επανεκκίνηση των ελληνολιβυκών σχέσεων. Πώς αποτιμάτε τα αποτελέσματα της επίσκεψης; Σε τι προσβλέπει η Ελλάδα;
Οι σχέσεις της Ελλάδας με τη Λιβύη έχουν το δικό τους ειδικό βάρος στο πλαίσιο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η Λιβύη είναι μια γειτονική χώρα, με την οποία διαχρονικά είχαμε ένα ευρύ φάσμα συνεργασίας, οικονομικής, εμπορικής, αμυντικής, ακόμα και πολιτιστικής. Επίσης η Λιβύη έχει ιδιαίτερα σημαντική στρατηγική θέση στη Μεσόγειο. Η Λιβύη για την Ελλάδα, αλλά και η Ελλάδα για τη Λιβύη, είναι αμοιβαία σημαντικές χώρες. Η γειτονική μας αυτή χώρα βρίσκεται εδώ και περίπου 10 χρόνια σε μεγάλη αβεβαιότητα και αστάθεια που έχει οδηγήσει σ´ένα σκληρό εμφύλιο πόλεμο. Ταυτόχρονα, υπάρχει παραδοσιακά ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Τουρκίας γι’ αυτήν τη χώρα. Γι’ όλους αυτούς τους λόγους, οι ελληνολιβυκές σχέσεις δεν μπορούν και δεν πρέπει να μένουν σε ύπνωση.
Το ταξίδι του κ. Πρωθυπουργού, αποτέλεσμα θαρραλέας πολιτικής απόφασης διότι ήταν ταξίδι λεπτών διπλωματικών χειρισμών και ειδικών στοχεύσεων, ήταν απαραίτητο. Η τελική αποτίμηση είναι ουσιαστικά και θετική. Το ταξίδι αυτό έγινε την κατάλληλη στιγμή, λιγότερο από ένα μήνα από την έναρξη της θητείας της μεταβατικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά. Ο κ. Μητσοτάκης ήταν ένας από τους πρώτους αρχηγούς κρατών που επισκέφτηκαν τη Λιβύη από την πρόσφατη έναρξη της θητείας αυτής της μεταβατικής κυβέρνησης. Έτσι, παρουσιάστηκαν με κύρος και πληρότητα οι ελληνικές θέσεις για τα ζητήματα της περιοχής, καθώς για τις ελληνολιβυκές σχέσεις, την κατάλληλη στιγμή. Την ώρα δηλαδή που διαμορφώνονται οι μεγάλοι άξονες της πολιτικής της λιβυκής κυβέρνησης.
Δεν έγινε όμως, μόνον στην κατάλληλη στιγμή. Ήταν επίσκεψη καλά προετοιμασμένη, και σε επίπεδο σημειολογίας και σε επίπεδο ουσίας παρήγαγε αποτελέσματα. Συνδυάστηκε με την επαναλειτουργία της ελληνικής Πρεσβείας στην Τρίπολη, που είχε σταματήσει να λειτουργεί εδώ και επτά χρόνια καθώς και με την ανακοίνωση ανοίγματος του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στη Βεγγάζη. Τέλος, η Ελλάδα πήγε εκεί με καθαρές θέσεις. Δεν πήγε αναζητώντας ατζέντα, αλλά με επεξεργασμένη ατζέντα και προτεραιότητες.
Σε ό,τι αφορά στην κατάσταση στη Λιβύη, η ελληνική θέση είναι ξεκάθαρη. Πιστεύουμε ότι χρειάζεται άμεσα, το ταχύτερο δυνατόν, πολιτική λύση. Και μια πολιτική λύση με τη λιβυκή σφραγίδα, δηλαδή λιβυκής ιδιοκτησίας, όχι επιβεβλημένη έξωθεν.
Τρίτο σημείο της θέσης μας είναι ότι πρέπει να αποχωρήσουν άμεσα όλες οι ξένες στρατιωτικές δυνάμεις. Σε αυτό συμπεριλαμβάνουμε και τους Σύρους μισθοφόρους, τους οποίους έχει μεταφέρει στη Λιβύη η Τουρκία. Αυτές είναι οι ξεκάθαρες θέσεις μας. Οι σαφείς μας στόχοι ήταν: η επανεκκίνηση των σχέσεων Λιβύης-Ελλάδας, η κατάθεση της κάθετης άρνησής μας να αποδεχθούμε το τουρκολιβυκό μνημόνιο και, τρίτον, η βούλησή μας να εκκινήσουν διμερείς διαπραγματεύσεις από εκεί που είχαν σταματήσει το 2010 για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης.
Όλα αυτά δείχνουν ότι το ταξίδι ήταν επιβεβλημένο, σωστά προετοιμασμένο και με σαφή στοχοθεσία. Φαίνεται ότι τα αποτελέσματα του ταξιδιού θα έχουν συνέχεια στις ελληνολιβυκές σχέσεις.
Τι ευκαιρίες ανοίγονται από την επίσκεψη αυτή;
Πρώτα απ’ όλα, ευκαιρίες καλύτερης κατανόησης από πλευράς Λιβύης των ελληνικών ευαισθησιών και των ελληνικών προτεραιοτήτων, ώστε να εξισορροπήσουμε άλλες επιρροές.
Δεύτερον, αυτό που ανοίγεται είναι η δυνατότητα ενίσχυσης της οικονομικής συνεργασίας. Παραδοσιακά υπάρχει μια σοβαρή παρουσία ελληνικών εταιρειών, είτε από τον ενεργειακό κλάδο είτε από τον κατασκευαστικό και άλλων, στη Λιβύη. Επειδή όλοι σταδιακά ελπίζουμε ότι η Λιβύη θα βγει από τη σημερινή κατάσταση σύγκρουσης και θα περάσει σε μια κατάσταση ομαλότητας, άρα και ανοικοδόμησης, είναι σημαντικό από νωρίς να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει ελληνική επιχειρηματική παρουσία στη χώρα αυτή προς όφελος και των δύο λαών.
Τέλος, αυτό που βρίσκεται μπροστά μας είναι η επιβεβαίωση ότι η Ελλάδα είναι ένας σοβαρός μεσογειακός παίκτης και καμία εξέλιξη δεν μπορεί να συμβαίνει στη Μεσόγειο χωρίς να είναι παρούσα και συμμετέχουσα η Ελλάδα.
Μπορεί η επίσκεψη αυτή να σηματοδοτήσει επίσης την αρχή του ξηλώματος του τουρκολιβυκού μνημονίου;
Όπως ανέφερα και στην απάντηση στην πρώτη ερώτησή σας, ήταν μια θαρραλέα και ταυτόχρονα επιβεβλημένη απόφαση του Πρωθυπουργού να γίνει αυτό το ταξίδι των ειδικών λεπτών διπλωματικών χειρισμών. Αυτές τις λέξεις χρησιμοποιώ γνωρίζοντας ακριβώς ότι η τελειωτική ακύρωση από πλευράς Λιβύης του παράνομου και παράτυπου τουρκολιβυκού μνημονίου, δεν θα είναι μια εύκολη υπόθεση. Θέλει, από πλευράς μας, πειθώ και μια απόδειξη προς τη λιβυκή πλευρά ότι υπάρχει δυνατότητα ουσιαστικής σύγκλισης συμφερόντων Ελλάδας και Λιβύης. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Δεν βλέπω όμως πώς θα μπορούσε να γίνει από λιβυκής πλευράς από τη μια ημέρα στην άλλη. Θα χρειαστεί υπομονή και επιμονή. Αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι το τουρκολυβικό μνημόνιο σε διεθνές επίπεδο έχει χαρακτηριστεί και αντιμετωπίζεται ως μια παράνομη και παράτυπη «δήθεν συμφωνία». Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κ. Πρωθυπουργός χρησιμοποιούσε σε όλες του τις δηλώσεις τον όρο «έγγραφα». Ούτε καν, το ονόμασε μνημόνιο. Είπε ότι υπήρξαν κάποια έγγραφα τα οποία ήταν παράνομα. Αυτό είναι δηλωτικό της ελληνικής θέσης. Ταυτόχρονα δεν μπορούμε – η λογική και ο ρεαλισμός λένε- να περιμένουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα και πριν ξεκαθαρίσει και η πολιτική κατάσταση στη Λιβύη, που θα έχει εκλογές στις 24 Δεκεμβρίου 2021, θεαματικά βήματα προς την κατεύθυνση που η Ελλάδα επιθυμεί, που είναι η επιστροφή στη διεθνή νομιμότητα.
Άλλο ένα βαρίδι που τραβάει προς τα κάτω τις σχέσεις είναι η παρουσία ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων στο έδαφός της. Παραπάνω μιλήσατε για την ανάγκη πλήρους αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων. Θεωρείτε ότι αυτό είναι εφικτό στο ορατό μέλλον;
Αυτό είναι αίτημα και θέση όχι μόνον της Ελλάδας. Είναι της ΕΕ και της συντριπτικής πλειοψηφίας των κρατών-μελών της, των ΗΠΑ, καθώς και του Αραβικού Συνδέσμου και των κρατών-μελών, με εξαίρεση κάποιων κρατών όπως το Κατάρ, η Ερυθραία και η Σομαλία. Επομένως, υπάρχει σαφής διεθνής πίεση προς την πλευρά αυτή. Αυτό είναι και προς το συμφέρον της ίδιας της Λιβύης. Η παραμονή ξένων στρατευμάτων και ειδικά μισθοφόρων στο έδαφός της διαιωνίζει την κατάσταση αβεβαιότητας και σύγκρουσης. Είναι το τελευταίο πράγμα που έχει ανάγκη ο λιβυκός λαός. Είναι άλλο πράγμα η συνεργασία, ακόμα και ενισχυμένη με κάποια κράτη, και άλλο η στρατιωτική παρουσία ξένων χωρών στο έδαφός της. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι έχει παραταθεί και η εντολή της ευρωπαϊκής επιχείρησης «Ειρήνη», που έχει σκοπό να διασφαλίσει τη διεθνή απόφαση περί εμπάργκο όπλων. Πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει; Νομίζω ότι πολλά θα εξαρτηθούν από την πορεία των εσωτερικών εξελίξεων στη Λιβύη, ειδικά όσον αφορά το αποτέλεσμα των εκλογών του Δεκεμβρίου.
Τη Δευτέρα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας θα μεταβεί στην Ανατολική Λιβύη, προκειμένου να ανοίξει το Προξενείο στη Βεγγάζη. Ποια είναι η σημασία του;
Όπως είναι γνωστό, οι προξενικές αρχές είναι αρχές προστασίας και εξυπηρέτησης Ελλήνων πολιτών και ελληνικών συμφερόντων. Αυτό σημειολογικά και ουσιαστικά σημαίνει ότι υπάρχουν ελληνικά συμφέροντα, οικονομικά, καθώς και λόγοι στήριξης αυτών των ελληνικών συμφερόντων και των Ελλήνων που ζουν στη Λιβύη. Είναι ένας επιπλέον δεσμός μεταξύ των δύο κρατών και των δύο λαών. Μάλιστα, επιβεβαιώνει, ενισχύει και διευρύνει τη σημασία της επανεκκίνησης των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών και τις συμπληρώνει.
Η επιστροφή της Λιβύης στην ομαλότητα αλλάζει τη γεωπολιτική σκακιέρα στην περιοχή της Μεσογείου;
Η επιστροφή σε μια σταθερότητα, και άρα προβλεψιμότητα των εξελίξεων στη Λιβύη, θα είναι ένας παράγων που θα συνεισφέρει στη σταθερότητα και στην ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής. Γι’ αυτό και είναι στόχος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και προτεραιότητά της να βοηθάει προς αυτήν την κατεύθυνση, της γρήγορης ομαλοποίησης και εξομάλυνσης της εσωτερικής κατάστασης στη Λιβύη. Θα είναι μια θετική εξέλιξη για τη σταθερότητα και την ειρήνη στη Μεσόγειο.
Τι σηματοδοτεί η εκλογή σας ως πρόεδρος της Ομάδας Φιλίας Ελλάδας – Λιβύης της Βουλής; Προγραμματίζετε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ του ελληνικού και του λιβυκού Κοινοβουλίου;
Δεν νοούνται ολοκληρωμένες διμερείς σχέσεις στην εποχή μας μεταξύ δύο κρατών, χωρίς να υπάρχει η ουσιαστική κοινοβουλευτική διπλωματία, δηλαδή στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι σχέσεις μεταξύ της Βουλής των Ελλήνων και της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης. Επομένως, η κοινοβουλευτική διπλωματία και οι σχέσεις των δύο Βουλών είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Πόσο μάλλον που η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης δεν έχει αποδεχθεί το τουρκολιβυκό σύμφωνο, κάτι που το καθιστά και τυπικά παράτυπο. Έχει προϋπάρξει και η επιτυχημένη επίσκεψη του Προέδρου της Βουλής της Λιβύης Αγκίλα Σάλεχ στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2019, κατά την οποία είχε συζητήσεις πολύ ουσιαστικές με τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Κώστα Τασούλα.
Η Επιτροπή Φιλίας θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα της επίσκεψης του Πρωθυπουργού και του Υπουργού των Εξωτερικών και σε συμφωνία και συνεννόηση με το ΥΠΕΞ, θα σχεδιάσει τις πρωτοβουλίες της. Μέσα σ’ αυτές δεν πρέπει καθόλου να αποκλείεται μια επίσκεψη της Επιτροπής Φιλίας στη Λιβύη σε χρονικό διάστημα που θα καθοριστεί από τις συνεννοήσεις που θα πρέπει να προηγηθούν. Όχι αργά πάντως.
Το ταχύτερο δυνατό.
Πώς σχολιάζετε το στιγμιότυπο με το sofa gate, όπως επικράτησε ο όρος στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, και τη στάση του Προέδρου Ερντογάν στην πρόεδρο της Κομισιόν κατά την επίσκεψη της ευρωπαϊκής ηγεσίας στην Άγκυρα; Ποια είναι η σημειολογία, ποιος ο αντίκτυπος του για τις ευρωτουρκικές σχέσεις και ποια είναι τα συμπεράσματα για την Αθήνα;
Ας ξεκινήσουμε πρώτα από το σπίτι μας, από την Ευρώπη. Θα είμαι αυστηρός μαζί της, εγώ ένας πεπεισμένος ευρωπαϊστής. Και στα δύο πιθανά ενδεχόμενα που μπορεί να προκάλεσαν αυτό το ατυχέστατο και υποτιμητικό συμβάν, η Ευρώπη έχει κάνει λάθος. Το ένα ενδεχόμενο είναι να προβλέπεται κάτι τέτοιο, σαν κι αυτό το πολύ αντιαισθητικό και προσβλητικό που είδαμε, στο τουρκικό πρωτόκολλο. Εδώ ελέγχεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γιατί το αποδέχθηκε και δεν φρόντισε, δεν επέμεινε σε τροποποίηση ή προσαρμογή του τουρκικού πρωτοκόλλου, ώστε να τιμηθούν και οι δύο εκπρόσωποι δύο βασικών θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Εάν πάλι δεν προβλέπεται από το τουρκικό πρωτόκολλο και συνέβη, τότε η Ευρώπη ελέγχεται πολύ αυστηρά για ακατανόητη αμηχανία και παθητικότητα μπροστά σε μια συμπεριφορά που ήταν σαφώς και ευθέως προσβλητική, όχι για τα πρόσωπα που ήταν εκεί, αλλά για θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ. Θα έπρεπε να ήμασταν κα υποψιασμένοι για κάτι τέτοιο, γιατί είχε προηγηθεί η αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών έναντι της βίας. Όλοι γνωρίζουμε ότι η κατάσταση των γυναικών στην Τουρκία δεν έχει καμία σχέση, αποκλίνει απολύτως, από τις αξίες και την καθημερινότητα πια της ΕΕ. Η Ευρώπη βγαίνει τραυματισμένη από αυτό το συμβάν και ελπίζω να γίνει αυτό το οδυνηρό λάθος, μάθημα. Αφορμή για πολιτικά συμπεράσματα στο πώς πρέπει να σταθεί η Ευρώπη απέναντι στην Τουρκία. Με λιγότερο κατευνασμό, μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ξεκάθαρες θέσεις.
Πώς είδατε την αντίδραση του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι;
Ο Μάριο Ντράγκι στη συγκεκριμένη συγκυρία έσωσε την ψυχή και το κύρος της Ευρώπης. Είπε ανοικτά και δημόσια κάτι το οποίο υπονοείται στη διπλωματική γλώσσα που υιοθετούν τα επίσημα κείμενα. Ήρθε η στιγμή εκείνος, ένας πεπεισμένος Ευρωπαίος, να το πει ανοιχτά. Είναι βέβαιο ότι η Τουρκία κυβερνάται εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια από την ενός ανδρός αρχή, κάτι που την οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη απόκλιση από τα ευρωπαϊκά κριτήρια και δεδομένα. Η Τουρκία πρέπει επιτέλους να καταλάβει ότι η ευρωπαϊκή της προοπτική εξαρτάται και συναρτάται ευθέως και απολύτως από το πόσο ευρωπαϊκή είναι η ίδια.
