Η Ουκρανία βρίσκεται επί του παρόντος στο παγκόσμιο προσκήνιο εν μέσω αυξανόμενων εικασιών ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν πρόκειται να εξαπολύσει τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή σύγκρουση από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ρωσία έχει συγκεντρώσει στρατεύματα στα βόρεια, ανατολικά και νότια της Ουκρανίας ενώ πραγματοποιεί μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων και στη Μαύρη Θάλασσα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των δυτικών μυστικών υπηρεσιών, η Μόσχα είναι σε θέση για να εξαπολύσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, αναφέρει σε ανάλυση του το think tank Atlantic Council.
Η Δύση απάντησε στις απειλές του Πούτιν προετοιμάζοντας κυρώσεις χωρίς προηγούμενο, που φέρεται να έχουν τη δυνατότητα να καταστρέψουν τη ρωσική οικονομία. Η Ρωσία εξαρτάται από τη Δύση για τα περισσότερα από τα εξαγωγικά της έσοδα και δεν μπορεί να επεκτείνει ή ακόμη και να λειτουργήσει τις μεγάλες βιομηχανίες της χωρίς πρόσβαση στις δυτικές τεχνολογίες. Εν τω μεταξύ, αν και η ίδια η ΕΕ εξαρτάται από τη ρωσική ενέργεια, μπορούν να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ρωσία θα βρισκόταν σε απελπιστικά δυσμενή θέση σε έναν πραγματικό οικονομικό πόλεμο με τη Δύση.
Η επιβολή ισχυρών δυτικών κυρώσεων είναι ξεκάθαρη προοπτική, αλλά το πραγματικό ζήτημα είναι εάν θα εφαρμοστούν με σταθερό και συνεπή τρόπο. Η Ρωσία το καταλαβαίνει πολύ καλά και καθώς είναι ειδικευμένη σε μορφές υβριδικής επιθετικότητας που θα μπορούσαν να αποφύγουν την επιβολή αυστηρών κυρώσεων, μπορεί να στραφεί σε άλλες τακτικές: Για παράδειγμα την άνοιξη του 2014 η κατάληψη της Κριμαίας έγινε από στρατιωτικές δυνάμεις που δεν έφεραν διακριτικά στις στολές τους. Ολόκληρη η εκστρατεία του Κρεμλίνου κατά της Ουκρανίας ήταν ένα υψηλότατης κλάσης σχέδιο εξαπάτησης και άρνησης, που επέτρεψε στη Μόσχα να διεξάγει έναν επιθετικό πόλεμο ελαχιστοποιώντας τις κυρώσεις που της επιβλήθηκαν από τη Δύση.
Η υβριδική φύση της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία, τα τελευταία οκτώ χρόνια, δεν πρέπει να αγνοηθεί όταν προσπαθούμε να προβλέψουμε τι μπορεί να ακολουθήσει. Ενώ ο κόσμος παρακολουθεί τα ουκρανικά σύνορα και περιμένει το τρομερό θέαμα μιας πλήρους κλίμακας ρωσικής εισβολής, είναι απολύτως πιθανό ο Πούτιν να επιλέξει αντ' αυτού τις ίδιες υβριδικές τακτικές που τον έχουν ήδη εξυπηρετήσει τόσο καλά στην Ουκρανία.
Είναι ζωτικής σημασίας για τους δυτικούς ηγέτες να έχουν κατά νου την προτίμηση του Πούτιν για υβριδικό πόλεμο, καθώς οριστικοποιούν τις κυρώσεις σε οποιαδήποτε νέα ρωσική κλιμάκωση στην Ουκρανία. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει ήδη υπαινιχθεί ότι υπάρχει πιθανότητα να αποκλίνουν οι απόψεις για κυρώσεις εντός του δυτικού στρατοπέδου, σε περίπτωση «μικρής εισβολής». Ο Ρώσος ηγέτης σίγουρα θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί αυτή την πιθανότητα.
Το προφανές πεδίο δράσης
Οι ελεγχόμενες από το Κρεμλίνο «αποσχιστικές δημοκρατίες» στην ανατολική Ουκρανία παραμένουν το πιο προφανές πεδίο δράσης για περαιτέρω υβριδικές εχθροπραξίες. Επί του παρόντος, συνεχίζονται οι συζητήσεις στο ρωσικό κοινοβούλιο σχετικά με την πιθανή επίσημη αναγνώριση των λεγόμενων λαϊκών δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ. Αν και οποιαδήποτε κίνηση για την επίσημη αναγνώριση της ανεξαρτησίας αυτών των «δημοκρατιών» δεν θα καθόριζε από μόνη της τη στρατιωτική κατάσταση επί του πεδίου, θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια σειρά από ανησυχητικές μελλοντικές εξελίξεις.
Το Κρεμλίνο διοικεί και προμηθεύει τους στρατιωτικούς σχηματισμούς στις αυτονομιστικές δημοκρατίες της ανατολικής Ουκρανίας από την έναρξη των εχθροπραξιών την άνοιξη του 2014. Ωστόσο, εάν η Ρωσία επιλέξει να αναγνωρίσει επίσημα τις «δημοκρατίες», η Μόσχα θα είναι σε θέση να προμηθεύει οπλικά συστήματα πολύ πιο ανοιχτά και σε πολύ μεγαλύτερο κλίμακα.
Παρομοίως, ενώ Ρώσοι αξιωματικοί συντόνισαν τις στρατιωτικές δραστηριότητες στην κατεχόμενη ανατολική Ουκρανία τα τελευταία οκτώ χρόνια, η επίσημη αναγνώριση θα επέτρεπε τη δραματική αύξηση της παρουσίας τακτικών ρωσικών στρατευμάτων και σχηματισμών μισθοφόρων. Το πιο δυσοίωνο είναι ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει τη βάση για την ανάπτυξη ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων, μετά από πρόσκληση των αυτοαποκαλούμενων αυτονομιστικών αρχών. Οποιαδήποτε ειρηνευτική αποστολή θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει στρατεύματα από συμμάχους του Κρεμλίνου, όπως η Λευκορωσία.
Η ρωσική αναγνώριση των αυτονομιστικών δημοκρατιών της ανατολικής Ουκρανίας θα σήμαινε οριστικό τέλος των Συμφωνιών του Μινσκ και θα αποτελούσε το τέλος- για την ήδη στάσιμη ειρηνευτική διαδικασία. Ταυτόχρονα, είναι απίθανο η διεθνής κοινότητα να κατατάξει αυτή την αναγνώριση ως επιθετική πράξη που επιφέρει τις πιο σκληρές κυρώσεις.
Η χρήση της αναγνώρισης των αποσχιστικών «δημοκρατιών» αποτελεί μια δυνητικά ελκυστική επιλογή για το Κρεμλίνο. Η Μόσχα θα έχει επίσης ενθαρρυνθεί από τη σχεδόν πλήρη αδράνεια της Δύσης, σχετικά με τη διανομή περισσότερων από μισό εκατομμύριο ρωσικών διαβατηρίων από το 2019, σε κατοίκους της κατεχόμενης ανατολικής Ουκρανίας. Μιας διαδικασίας που έχει ουσιαστικά μετατρέψει την περιοχή σε «προτεκτοράτο διαβατηρίων» του Κρεμλίνου.
Η άλλη πιθανότητα
Εκτός από την εισβολή ή ενός υβριδικού πόλεμου μέσω «αντιπροσώπων», υπάρχει και μια ακόμα προοπτική: Όπως αναφέρει το think tank, Carnegie Moscow Center, δεν είναι απαραίτητο ότι η Μόσχα θα προχωρήσει σε μια (μικρότερη ή μεγαλύτερη) χερσαία εισβολή στην Ουκρανία. Μπορεί, ίσως, «μόνο» να προβεί στην ανάπτυξη ρωσικών πυρηνικών όπλων στα δυτικά της σύνορα- στο Καλίνινγκραντ- και ίσως ακόμη και τη Λευκορωσία: Όπλα όπως ο διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος δύο σταδίων RS-26, ο πύραυλος κρουζ μεσαίου βεληνεκούς 9M729 ή τους υπερηχητικούς πυραύλους Tsirkon.
Η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να προβεί σε μια μαζική κυβερνοεπίθεση στις υποδομές ζωτικής σημασίας της Ουκρανίας, στο τραπεζικό της σύστημα και σε μεγάλες εταιρείες. Ούτε η ανάπτυξη όπλων ούτε μια επίθεση στον κυβερνοχώρο θα πυροδοτήσουν απαραιτήτως τις μαζικές χρηματοοικονομικές και οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, που συζητούνται επί του παρόντος στη Δύση. Αντίθετα, μια στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία σίγουρα θα έκανε.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
