Μπορεί μια σειρά επιστημονικής φαντασίας να ρίξει φως σε άγνωστες ή αφανείς πτυχές του τεχνοπολιτισμού του 21ου αιώνα; Πώς λειτουργεί στον θεατή η επαφή με μια ιστορία «εκτός πραγματικότητας», η οποία όμως ταυτόχρονα φαντάζει υπερβολικά «οικεία»; Στη δημοφιλή σειρά Black Mirror, η οποία άρχισε να προβάλλεται στη βρετανική τηλεόραση το 2011, η κεντρική ιδέα ήταν ότι μια (υποθετική) μετατόπιση στη χρήση ή τη λειτουργία των ψηφιακών εργαλείων που έχουμε στη διάθεσή μας σήμερα συντελεί στην ανάδειξη μιας νέας πραγματικότητας η οποία μπορεί να είναι ταυτόχρονα τόσο «μακριά» αλλά και τόσο «κοντά» ώστε να προκαλεί αναστάτωση στους θεατές, κρατώντας τους έτσι προσηλωμένους στους δέκτες τους και εκτεθειμένους σε μια ανοιχτή θεώρηση του παρόντος, του δικού τους παρόντος, της δικής τους ζωής.
O τόμος "Black Mirror. Ο μαύρος καθρέφτης της ψηφιακότητας" αποτελεί ουσιαστικά μια συλλογή κείμενων-σχολίων πάνω στη δημοφιλή σειρά. Οι συγγραφείς είναι πρόσωπα που προέρχονται από πολλούς και διαφορετικούς χώρους: αρχαιολόγοι, ιστορικοί, ψυχαναλυτές, δημοσιογράφοι, σινεκριτικοι, ανθρωπολόγοι, προγραμματιστές, καλλιτέχνες, μελετητές φιλοσοφίας της τεχνολογίας κλπ. Το κεντρικό ζητούμενο είναι να αναδειχθούν οι πολλαπλές πτυχές του φαινομένου της «ψηφιακότητας» και να καλλιεργηθεί ένας βαθύτερος προβληματισμός γύρω από το ερώτημα: Είμαστε πλέον έτοιμοι/έτοιμες να αναθεωρήσουμε (ή και να εγκαταλείψουμε) παγιωμένες κατηγοριοποιήσεις και ερμηνείες που αφορούν τη σύγχρονη ζωή; Όπως αναφέρεται άλλωστε και σε ένα από τα τρέιλερ του Black Mirror, το μέλλον «έχει διαρραγεί», το μέλλον «είναι τώρα» («the future is broken, the future is now»).
Μέσα από τα κείμενα του τόμου αναδεικνύονται σημαντικότατες πτυχές της κοινωνίας των αρχών του 21ου αιώνα αλλά και βαθειές αναθεωρήσεις εννοιών όπως ο χρόνος, ο χώρος, το σώμα, το φύλο, ο θάνατος, η τιμωρία, η δικαιοσύνη, ο έρωτας, το μίσος, η κοινωνικότητα, η μνήμη. Σε ένα πρώτο επίπεδο, το βιβλίο συγκροτεί μία πολυφωνική συλλογή αντιδράσεων σε μια σειρά επιστημονικής φαντασίας, σε μία σειρά που θεμελιώνεται πάνω σε υποθετικά σενάρια. Στην ουσία ωστόσο, αυτό που επιτυγχάνει η συγκεκριμένη δουλειά είναι να καταθέσει ένα ευρύτερο προβληματισμό όχι γύρω από τη φαντασία αλλά την πραγματικότητα, την εποχή μας, μία εποχή, η οποία τόσο εν μέσω πανδημίας αλλά και προ αυτής, έμοιαζε και εξακολουθεί να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Οι συντελεστές
Τον συλλογικό τόμο επιμελήθηκε η Δέσποινα Καταπότη, Επίκουρη Καθηγήτρια Θεωρίας Πολιτισμού και Ψηφιακού Πολιτισμού, στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας & Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Στο τόμο μετέχουν οι: Ειρήνη Αβραμοπούλου, Γιώργος Βαβουρανάκης, Ηρακλής Βογιατζής, Αλέξανδρος Γεωργίου, Στυλιάνα Γκαλινίκη, Νίκος Δασκαλόπουλος, Κωνσταντίνος Ηροδότου, Κίμων Θεοδώρου, Γιάννης Καντέα-Παπαδόπουλος, Δέσποινα Καταπότη, Χλόη Κολύρη, Κώστας Κωστάκος (Old Boy), Βασιλική Λαλιώτη, Θωμάς Μαυροφίδης, Μήτσος Μπιλάλης, Δέσποινα Μπουμπουχεροπούλου, Χάρης Μωρίκης, Θεμιστοκλής Πανταζάκος, Αλέξανδρος Παπαγεωργίου, Πηνελόπη Παπαηλία, Κώστας Πασχαλίδης, Μανώλης Πατηνιώτης, Πέτρος Πετρίδης, Δημήτρης Πλάντζος, Σαμσών Ρακάς, Γιάννης Ρήγας, Ελίνα Ροϊνιώτη, Ηλίας Στουραΐτης.
