Δεν έχει απομείνει παρά ελάχιστο διάστημα για τις εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία, οι οποίες λόγω των δημοσκοπικών ευρημάτων αναμένεται να είναι «θρίλερ».
Ο Ταγίπ Ερντογάν με το ΑΚΡ και ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επικεφαλής του CHP και της συμμαχίας των έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής, σε μια εκλογική αναμέτρηση που αναμένεται να κριθεί στο νήμα.
Με την πιθανότητα μιας επικράτησης του Κιλιτσντάρογλου να είναι ορατή, διεθνείς επενδυτές και ξένοι διπλωμάτες εμφανίζονται επιφυλακτικοί: Θα παρέμενε ενωμένος ο αντιπολιτευόμενος συνασπισμός της συμμαχίας των έξι μετά την κατάληψη της προεδρίας;
Το ερώτημα τίθεται εξαιτίας του ετερόκλητου χαρακτήρα της συμμαχίας. Υπάρχουν εθνικιστές που κάθονται δίπλα σε ισλαμιστές, κοσμικοί φιλελεύθεροι δίπλα-δίπλα με κοινωνικούς συντηρητικούς και πολιτικούς που πολεμούσαν πάντα το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) δίπλα σε πρώην υπουργούς της προηγούμενης κυβέρνησης του Ερντογάν.
Επί της ουσίας πρόκειται για μια συνύπαρξη μεγάλων κόμματων, θα πρέπει να μοιραστούν την εξουσία με κόμματα που αγωνίζονται να πάρουν το 1% των ψήφων.
Η «κολλητική ουσία» αυτής της συμμαχίας- σύμφωνα με το Middle East Eye- είναι το μίσος προς το πρόσωπο του Ερντογάν. Το πρόγραμμά της παρουσιάστηκε σε ένα βιβλίο 234 σελίδων, το Μνημόνιο Κατανόησης για τις Κοινές Πολιτικές, μια αντιπολιτευτική Βίβλο που καλύπτει τα πάντα, από την οικονομία μέχρι την εξωτερική πολιτική και το περιβάλλον.
Σύμφωνα με τον Ιμπραΐμ Κανακσί, αντιπρόεδρο του κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου (Deva) που είναι μέλος της συμμαχίας, οποιαδήποτε διαφωνία εντός της αντιπολίτευσης θα μπορούσε να επιλυθεί με την εξέταση του εκτενούς προγραμματικού κειμένου.
Έχουμε γραπτές συμφωνίες που έχουμε ήδη ανακοινώσει στο κοινό», δήλωσε ο Κανακσί στο Middle East Eye. «Δηλώσαμε στο κοινό την πρόθεσή μας να μετατρέψουμε το τρέχον προεδρικό σύστημα της Τουρκίας σε ένα ενισχυμένο κοινοβουλευτικό σύστημα και συμφωνήσαμε στα συγκεκριμένα στοιχεία»,ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο ίδιος τόνισε ότι υπάρχει ένα πλαίσιο για την αντιμετώπιση των διαφορών με τα άλλα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου ενός πρωτοκόλλου που διασφαλίζει ότι κάθε κόμμα στον συνασπισμό παίρνει το δίκαιο μερίδιό του.
Το πρωτόκολλο προτείνει ότι κάθε πολιτικό κόμμα θα εκπροσωπείται στο υπουργικό συμβούλιο από τουλάχιστον έναν υπουργό και ο διορισμός ή η απόλυσή του από τον πρόεδρο θα γίνεται σε συμφωνία με τον αρχηγό αυτού του κόμματος. Υπάρχει επίσης η διάταξη ότι ο πρόεδρος θα λάβει μια υπογραφή από όλους τους ηγέτες των κομμάτων όταν κάνει διορισμό ανώτερου στελέχους.
Όμως πέρα από τις καλές προθέσεις, σίγουρα δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε η πολιτική στην Τουρκία υπό οποιαδήποτε διοίκηση στην ιστορία της. Οπότε εύλογα προκύπτουν ερωτήματα: Μπορούμε να περιμένουμε ότι μια τέτοια συνθήκη θα λειτουργήσει τώρα; Είναι πραγματικά αρκετή η συμφωνία κυρίων;
Οι αμφιβολίες έχουν βάση, καθώς στο πρόσφατο παρελθόν ένας από τους υπογράφοντες έχει ήδη απομακρυνθεί μια φορά από τη συμμαχία.
Η Μεράλ Ακσενέρ, η πρόεδρος του Τουρκικού εθνικιστικού Καλού Κόμματος (IYI), αποχώρισε για λίγο με τον συνασπισμό της αντιπολίτευσης τον Μάρτιο, καθώς εναντιώθηκε στην κοινή υποψηφιότητα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για τις προεδρικές εκλογές.
Προκλήθηκε ένταση, αλλά τελικά η Ακσενέρ επέστρεψε στη συμμαχία. Υπήρξαν όμως και άλλες ρωγμές.
Για παράδειγμα, ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης δεν μπόρεσε να δεσμευτεί να προσχωρήσει ξανά στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης κατά της βίας κατά των γυναικών, επειδή ένας από τους ηγέτες του, ο πρόεδρος του Ισλαμικού Κόμματος Ευτυχίας (SP) Τεμέλ Καραμολάογλου, πιστεύει ότι υπονομεύει τις οικογενειακές αξίες και προωθεί την LGBTQ κοινότητα.
Ένα άλλο σημείο τριβής ήταν η σκληρή κριτική των οικονομικών πολιτικών του ΑΚΡ τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η οποία ασκήθηκε από τον Μπιλτζέ Γιλμάζ, έναν ανώτερο στέλεχος του IYI που αναμένεται να γίνει υπουργός Οικονομίας.
Ωστόσο, το AKP μπορεί να μην είναι ο πραγματικός του στόχος. Αντίθετα, η οργή του πιθανότατα στρέφεται προς έναν άλλο άνδρα γύρω από το «τραπέζι» της αντιπολίτευσης: Τον Αλί Μπαμπατζάν.
Ο πρόεδρος του Deva και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Ερντογάν, ήταν ο άνθρωπος πίσω από πολλές από τις οικονομικές πολιτικές που στοχεύει τώρα ο Γιλμάζ.
Ο Γιλμάζ αρνείται ότι έχει στο στόχαστρό του τον Μπαμπατζάν, αλλά συνεχίζει την δριμεία επίθεση στις πολιτικές του.
Ο Μπαμπατζάν έχει βρεθεί και στο στόχαστρο του Καραμολάογλου. Ο ηγέτης του Κόμματος Ευτυχίας τον κατηγόρησε ότι απέτυχε να δελεάσει τους φιλελεύθερους συντηρητικούς ψηφοφόρους των αστικών κέντρων να απομακρυνθούν από τον Ερντογάν.
Και μέσα σε αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, μια πρόσφατη δήλωση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ήρθε να περιπλέξει την κατάσταση. Άφησε να εννοηθεί ότι θα δώσει υπουργικές θέσεις σε δύο κορυφαία στελέχη του CHP, παρά το μνημόνιο για συμφωνία όλων των κομμάτων όσον αφορά τους διορισμούς υπουργών: Το υπουργείο ενέργειας στον Αχμέτ Ακίν και το υπουργείο Δικαιοσύνης στον Μουχαρέμ Ερκέκ.
Ο Κιλιτσντάρογλου έκανε αυτή την δήλωση τον Απρίλιο, αλλά δεν την επανέλαβε πιθανώς αντιλαμβανόμενος ότι θα δημιουργούσε εντάσεις εντός της συμμαχίας.
Οι πιθανές «καραμπόλες»
Οι ξένοι επενδυτές, εν τω μεταξύ, ανησυχούν περισσότερο για τις πιθανές ασυνέπειες και διαφωνίες μεταξύ της αντιπολίτευσης σχετικά με τη νομισματική και οικονομική πολιτική.
Ο Κιλιτσντάρογλου ανέφερε αυτή την εβδομάδα ότι θα αποκάλυπτε το οικονομικό επιτελείο του πριν από τις εκλογές. Σύμφωνα με πληροφορίες μπορεί να είναι την Κυριακή, όταν θα πραγματοποιήσει μια μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη.
Αλλά η οικονομία μπορεί να καταλήξει να είναι το θέμα για το οποίο η αντιπολίτευση θα έχει τα λιγότερα προβλήματα, καθώς υπάρχουν πολλοί πρώην υψηλόβαθμοι γραφειοκράτες, οικονομολόγοι, τραπεζίτες και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στον συνασπισμό. Και θα υπήρχαν πολλές ανώτερες οικονομικές θέσεις που θα μπορούσαν να καλυφθούν από αυτά τα στελέχη- από τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας μέχρι τα υπουργεία έως τους ρυθμιστικούς φορείς, τις δημόσιες τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Εάν αυτό θα ήταν σχετικά απλό, η επιλογή ονομάτων για θέσεις στο υπουργικό συμβούλιο θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολη, ειδικά για το υπουργείο Εσωτερικών και το υπουργείο Δικαιοσύνης.
Παραδοσιακά, οι Τούρκοι εθνικιστές είχαν πάντα ισχυρή παρουσία σε αυτά τα υπουργεία και στον τομέα της ασφάλειας. Ωστόσο, η συμμαχία του Ερντογάν με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί από το 2016, εμβάθυνε και εδραίωσε την παρουσία των εθνικιστών.
Και υπάρχουν ανησυχίες ότι εάν το εθνικιστικό κόμμα IYI της Ακσενέρ αποκτήσει κάποιο από αυτά τα υπουργεία, δεν θα υπάρξει πραγματική μεταρρύθμιση, καθώς το κόμμα προήλθε από απόσχιση από το MHP και μοιράζεται την ίδια άποψη σχετικά με τη διαχείριση του κράτους.
Για να αποφευχθεί αυτό, ο Κιλιτσντάρογλου μπορεί να χρειαστεί να θυσιάσει μια σημαντική θέση, όπως το υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο θα μπορούσε να περάσει στο IYI.
Με την αντιπολίτευση να έχει πλήρη επίγνωση των ερωτημάτων για την ενότητά της, οι έξι αρχηγοί της αντιπολίτευσης εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη σκηνή, στην προεκλογική συγκέντρωση στη Σμύρνη, θέλοντας να δώσουν ένα μήνυμα ενότητας. Όμως παρά την εικόνα που προβλήθηκε, οι υποκείμενες εντάσεις και τα ερωτήματα παραμένουν.
Ψάχνει σανίδα σωτηρίας στα συντηρητικά αντανακλαστικά
Μια ανάσα πριν τις κάλπες, η προεκλογική εκστρατεία του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εστιάσει αποκλειστικά σε ισχυρισμούς ότι η αντιπολίτευση συνεργάζεται με τρομοκράτες και ότι θα παραχωρήσει δικαιώματα στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Ωστόσο, ούτε ο Κιλιτσντάρογλου, ούτε τα εθνικιστικά και ισλαμιστικά κόμματα της συμμαχίας της αντιπολίτευσης, δεν έχουν κάνει υποσχέσεις ή δηλώσεις σχετικά με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ. Με αυτή την τακτική γίνεται εμφανές ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να ξανακερδίσει τους συντηρητικούς και εθνικιστές ψηφοφόρους, που δεν σκέφτονται πλέον να τον ψηφίσουν εξαιτίας της δεινής οικονομικής κατάστασης που έχει περιέλθει η Τουρκία.
Σε κάθε προεκλογική συγκέντρωση, χωρίς εξαίρεση, ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι η αντιπολίτευση θα διευρύνει τις ελευθερίες για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία υπόσχεση ή αναφορά στα δικαιώματα των LGBT στο μνημόνιο συνεργασίας των έξι κομμάτων, με το οποίο η συμμαχία δήλωσε τι θα κάνει όταν κερδίσει τις εκλογές.
Σε προεκλογική του συγκέντρωση στην Κερασούντα εξαπέλυσε μύδρους κατά της αντιπολίτευσης: «Δεν είμαστε ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Το CHP είναι ΛΟΑΤΚΙ. το ΙΥΙ είναι ΛΟΑΤΚΙ και το HDP (το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών) είναι ΛΟΑΤΚΙ. Έχετε ακούσει ποτέ κόμματα στη συμμαχία να λένε ότι είναι κατά των ΛΟΑΤΚΙ; Είμαστε αντίθετοι γιατί για εμάς η οικογένεια είναι ιερή».
Τους τελευταίους δύο μήνες, ο Ερντογάν και οι κυβερνητικοί του αξιωματούχοι έχουν πυροδοτήσει τα ομοφοβικά αισθήματα στη βάση των συντηρητικών ψηφοφόρων τους.
Μιλώντας σε προεκλογική συγκέντρωση την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί ότι η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα «περιλαμβάνει επίσης γάμο μεταξύ ζώων και ανθρώπων».
Σύμφωνα με αρκετές απόψεις η αντι-ΛΟΑΤΚΙ καμπάνια του Ερντογάν εμπνεύστηκε από την προεκλογική εκστρατεία του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν του 2022. Επίσης ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται να βρίσκεται στην ίδια γραμμή πλεύσης με τον Βλαντίμιρ Πούτιν: Τον Ιανουάριο η Δούμα (η κάτω βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου), ψήφισε ομόφωνα υπέρ της παράτασης της απαγόρευσης της λεγόμενης «gay προπαγάνδας». Σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του νόμου, οποιαδήποτε προώθηση της ομοφυλοφιλίας - μεταξύ άλλων σε βιβλία, ταινίες και στο διαδίκτυο - είναι παράνομη και επισύρει βαριές κυρώσεις. Εγκρίθηκε με 397 ψήφους υπέρ, καμία κατά στη Δούμα και καμία αποχή.
