Ροή
Τις προσεχείς ημέρες θα ακουστούν πολλά, πιθανόν ακόμη και δια στόματος Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ, όχι απλώς για το δάσος αλλά για το παραγωγικό δάσος. Φαίνεται ότι οι πάντες πια έχουν πειστεί ότι για να σώσουμε το όποιο δασικό οικοσύστημα μας έχει απομείνει αλλά και για να ξαναπρασινίσει ο τόπος στα καμμένα, χρειάζεται μια... χειμωνιάτικη αντεπίθεση! Από όλα τα μέσα που επιστρατεύθηκαν τα τελευταία χρόνια για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, ίσως αυτό των drones να έδειξε μια ικανοποιητική αποτελεσματικότητα. Μπροστά στη λαίλαπα της φωτιάς και τον μανιασμένο καυτό αέρα, κατέρρευσαν πυροσβεστικά δόγματα, εξειδικευμένα οχήματα, ιπτάμενα μέσα, εκπαιδευμένοι δασοκομάντος.
Τα κρίσιμα θέματα στην διαχείριση του δάσους είναι στην ουσία τρία: Πώς θα δημιουργήσουμε συνθήκες ώστε η φωτιά που ξεκινάει από οποιαδήποτε αιτία μέσα ή κοντά στο δάσος να μη βρίσκει πρόσφορο έδαφος να επεκταθεί γρήγορα, δηλαδή να μη βρίσει άφθονη πρόσφορη καύσιμη πρώτη ύλη. Το επόμενο θέμα είναι πως θα φτάσουν άνθρωποι και μέσα σωστά εκπαιδευμένοι το συντομότερο δυνατό στο σημεία ανάφλεξης και πως θα οργανωθεί σωστά η όλη προσπάθεια πυρόσβεσης. Το τελευταίο θέμα είναι όταν ολοκληρωθεί το κακό, διότι η φωτιά είναι ενδογενές συστατικό της ζωής στα μεσογειακά οικοσυστήματα, τι θα πρέπει να κάνουμε για να το επαναφέρουμε στη ζωή το συντομότερο και με το μικρότερο δυνατό κόστος.
Μέχρι σήμερα, ο διαχωρισμός αυτός δεν ήταν σαφής. Η όλη προσπάθεια, εστιάζοταν στην αποτελεσματική δασοπυρόσβεση, με την Πυροσβεστική υπηρεσία να έχει το γενικό πρόσταγμα. Δηλαδή από τα τρία παραπάνω στοιχεία, είχαμε επικεντρωθεί σε ένα μόλις μέρος του δεύτερου. Αφού κατακάηκε η μισή χώρα, Κοινωνία, Πολιτεία, Κυβερνήσεις, Δήμοι και Γραφειοκρατία άρχισαν να πείθονται ότι χωρίς την ύπαρξη ενός ακμαίου παραδασόβιου πληθυσμού, δηλαδή ατόμων που θα ζουν μέσα αλλά και από το δάσος, η όλη προσπάθεια μόνο συμπτωματικά θα ήταν επιτυχής.
Δυστυχώς μέχρι να αποφασίσουμε όλοι εμείς ότι οι κάτοικοι των χωριών που ζουν από το δάσος μας είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι, αυτοί έφυγαν σε αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης… Άφησαν όμως κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία, κάποια πανέμορφα ορεινά ως επί το πλείστον χωριά στα οποία αναπτύχθηκαν αγροτουριστικά. Αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μιας πρώτης τάξεως μαγιά για να ξεκινήσει η ανασυγκρότηση των δασικών εκτάσεων. Εκεί και οι ασχολούμενοι με το δάσος θα μπορούσαν να βρουν μια ποιότητα ζωής, τόσο καθημερινής, μαγαζιά, ιατρεία, σχολεία, υπηρεσίες, όσο και ημερών σχόλης, καφενεία, δραστηριότητες, πολιτιστικά ερεθίσματα για τους ίδιους και τα παιδιά τους.
Και τι θα κάνουν όλοι όσοι αποφασίσουν ότι θα ασχοληθούν με το δάσος; Όπως θα δείτε στη συνέχεια, είναι πολλά αυτά με τα οποία μπορούν να ασχοληθούν, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να το κάνουν με βάση τις επιταγές της σύγχρονης Δασοκομικής επιστήμης. Ναι υπάρχει και αυτός ο κλάδος, μάλλον λησμονημένος και χαμηλά στη συνείδηση των υποψηφίων φοιτητών.
Προτιμήσαμε, αντί να σας περιγράψουμε με λόγια και ιδέες δικές μας το εύρος των δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν γύρω από το δάσος, οι οποίες θα μπορούσαν φυσικά να αμφισβητηθούν ως προσωπικές, προτιμήσαμε να σας αναφέρουμε με επικεφαλίδες τους τομείς και τα εργαστήρια του Τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και φυσικών Πόρων του Δημοκρήτιου Πανεπιστημίου Θράκης που εδρεύει στην ακριτική Ορεστιάδα. Και γιατί όχι του αντίστοιχου Τμήματος του ΑΠΘ, που είναι και αρχαιότερο; Μα φυσικά για να τιμήσουμε τους Ακρίτες Πανεπιστημιακούς Δασκάλους και άλλους λειτουργούς και να τονίσουμε το προφανές (διότι σε αυτή τη χώρα το ξεχνάμε τακτικά): όλα όσα λέμε ισχύουν στον υπέρτατο βαθμό για τις ακριτικές και νησιώτικες περιοχές.
Ιδού λοιπόν η δομή:
Τομέας Οικολογίας και Δασικού Περιβάλλοντος
1. Δασοκομίας
2. Δασικής γενετικής Βελτίωσης
3. Δασικής βοτανικής
4 Υλωρικής και ρύπανσης του Περιβάλλοντος
5. Δασικής εδαφολογίας
Τομέας Λιβαδοπονίας και θηραματοπονίας
1. Δασικών βοσκοτόπων
2. Θηραματοπονίας και ιχθυοπανίδας ορεινών υδάτων
Τομέας Διαχείρισης και ανάπτυξης Δασικών Πόρων
1. Δασικής Βιομετρίας και Βιοστατιστικής
2. Δασικής διαχειριστικής
3. Δασικής Περιβαλλοντικής Πολιτικής εκπαίδευσης και επικοινωνίας
4. Δασικής Οικονομίας και επιχειρηματικότητας
5. Δασικής και περιβαλλοντικής πληροφορικής και υπολογιστικής νοημοσύνης
6. Δασικής τηλεπισκόπισης και Γεωχωρικής ανάλυσης
Τομέας δασοτεχνικών και Υδρονομικών έργων
1. Διευθέτησης ορεινών υδάτων και διαχείρισης κινδύνων
2. Μηχανικών επιστημών και Τοπογραφίας
Τομέας συγκομιδής και τεχνολογίας δασικών προιόντων
1.Εργαστήριο Δασικής τεχνολογίας
2. Τεχνολογίας ξύλου και βιοενέργειας.
Η ανάγνωση και μόνο των εργαστηρίων μας αποκαλύπτει ένα ξεχωριστό κόσμο. Για παράδειγμα η λιβαδοπονία, δηλαδή η εκμετάλλευση όλων αυτών των ξέφωτων μέσα στο δάσος, για τα οποία σήμερα χρησιμοποιούμε την trendy – βλάχικης προέλευσης – λέξη «λάκα», είναι στοιχείο απόλυτα συνυφασμένο με την όλη λειτουργία του δάσους. Θα μας επιτρέψετε να αναφέρουμε μια έννοια που μας είχε εντυπωσιάσει όταν την πρωτοακούσαμε, αυτή της βοσκοφόρτωσης και βοσκοϊκανότητας, δηλαδή πόσα ζωντανά, ήμερα και άγρια, μπορεί να θρέψει ένα λιβάδι. Προϊόντος του χρόνου αντιλήφθηκα ότι είναι ίσως η καρδιά της σύγχρονης δασοκομικής αντίληψης αλλά και της διαχείρισης των φυσικών πόρων: πως θα πάρω από το δάσος όσα μπορεί να μου δώσει και όχι όσα θέλω εγώ να πάρω.
Αλλά και θηραματοπονία και η διαχείριση της άγριας ζωής, είναι κι αυτή μια πολύ σύγχρονη ενασχόληση. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπάρχουν δεκάδες ομάδες φωτογραφίες άγριας ζωής, ενώ σε διεθνές επίπεδο, ολόκληροι κολοσσοί έχουν στηρίξει την ανάπτυξή τους σε ντοκιμαντέρ με θέματα από την άγρια ζωή. Δεδομένου ότι πολλά μας δάση βρίσκονται σε οικολογικά μοναδικά σημεία, όπως νησιά, Βαλκάνια, παραθαλάσσιες τοποθεσίες, ο τομέας αυτός δηλαδή της γνώσης και διαχείρισης άγριων ζώων αλλά και φυτών, θα μπορούσε να αποδειχθεί διεθνώς ιδιαίτερα επιτυχής. Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι η Μυτιλήνη ευεργετείται ετησίως από τον μεγάλο αριθμό παρατηρητών πουλιών από πολλά μέρη του κόσμου που καταφθάνουν στο νησί κατά τις περιόδους μετανάστευσης των πουλιών.
Αφήνουμε ασχολίαστο ως προφανές, το έργο της διαχείρισης υδάτινων πόρων και πρόληψης πλημμυρών, αφού τόσα και τόσα έχουν γραφεί ειδικά μετά τον καταστροφικό Daniel.
Αλλά και ο τομέας των δασικών έργων, έχει κι αυτός τις ιδιαιτερότητές του. Σαφώς και υπακούει στους γενικούς κανόνες της Μηχανικής επιστήμης, αλλά υπηρετεί με συνέπεια τις μοναδικές απαιτήσεις του δασικού οικοσυστήματος. Εδώ το τσιμέντο, δεν έχει την παντοκρατορία που έχει στα μεγάλα τεχνικά έργα του κάμπου. Εδώ, μικρές κατασκευές με ξύλα και πέτρες και ότι άλλο υλικό βρίσκεται διαθέσιμο εκεί τριγύρω, στήνονται φράγματα, άλλα έργα διαχείρισης νερού, γέφυρες και περάσματα για ανθρώπους και ζώα, έργα αντιστήριξης κ.α.. Άρα απαιτούνται κάποιες ιδιαίτερε γνώσεις αλλά κυρίως ευαισθησία τόσο στον σχεδιασμό των έργων αυτών όσο και την συντήρησή τους. Και ποιος θα τα προσέχει άραγε και θα τα συντηρεί καλύτερα? Μα φυσικά αυτό που ωφελείται περισσότερο, δηλαδή ο υλοτόμος που περνάει κάθε ημέρα από εκεί, ο τσοπάνης που πετάγεται μια στιγμή να δει τις αγελάδες ελευθέρας βοσκής, ο ταξιτζής που χρησιμοποιεί 5 χιλ. χωματόδρομους μέσα στο δάσος για να γλυτώσει 20 χιλ. άσφαλτο γεμάτη στροφές.
Ακόμη κι ένας άνθρωπος των Μέσων Πληροφόρησης θα μπορούσε να βγάζει το ψωμί του, δραστηριοποιούμενος σε ένα τέτοιο μέρος. Τη μια ημέρα να γράφει για τα δένδρα, την επόμενη πως τα ζωντανά αφαιρούν καύσιμη ύλη από το δάσος, την επόμενη πως μπορείς να φτιάξεις μια γέφυρα ακόμη και για φορτηγά με ξύλα και λίγα σίδερα, τι είναι παρατήρησης άγριας ζωής και τα μυστικά της. Ένας ολόκληρος θησαυρός θεμάτων!
Θα είναι πραγματικά θεάρεστο έργο εθνικών διαστάσεων, εάν όπως φημολογείται η Κυβέρνηση ανοίξει το κεφάλαιο «Παραγωγικό δάσος». Κι επισημαίνουμε ότι δεν χρειάζονται τα κολοσσιαία ποσά χρήματος που απαιτούνται σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Οι άνθρωποι του δάσους, είναι λιτοδίαιτοι, σκληραγωγημένοι, ολιγαρκείς κι εάν τους ζήσεις θα καταλάβεις ότι είναι έτοιμοι να δηλώσουν παρόν στο πρώτο προσκλητήριο που θα σημάνει για το καλό του τόπου τους.
