Η αναβάθμιση και… «συμπλήρωση» του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας αποτελεί σαφή προτεραιότητα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, σε συνεργασίες βέβαια με τους αρμόδιους φορείς, όπως είναι ο ΟΣΕ και η ΕΡΓΟΣΕ, αλλά και σαφή «υπόδειξη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης που όχι μόνο προωθεί την επέκταση του μέσου αλλά και τη χρηματοδότηση δράσεων, μέσω και του περίφημου Ταμείου Ανάκαμψης.
Ανάμεσα σε αυτές τις δράσεις που προβλέπονται για την Ελλάδα και το σιδηροδρομικό δίκτυο και οι οποίες έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης είναι και το μεγάλο ΣΔΙΤ, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, της αναβάθμισης του σιδηροδρομικού δικτύου του ΟΣΕ.
Όπως έχει αναδείξει εδώ και καιρό το insider, το κείμενο που ενέκρινε η Ε.Ε. προβλέπει «σφιχτά» χρονοδιαγράμματα, Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα και χρηματοδότηση και από τις Βρυξέλλες για την αναμόρφωση του ΟΣΕ όσο και για την αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου. Ο δε περίφημος διαγωνισμός για την αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου του 1,2 δισ. ευρώ, αποτελεί μια «πρόκληση» για τις ελληνικές αρχές.
Η επένδυση, όπως είναι γνωστό και είχε καταγραφεί στην προ μηνών έκθεση της Ε.Ε., χωρίζεται σε τρία επιμέρους έργα:
1) Κύριο δίκτυο (Κεντρική Ελλάδα Πειραιάς - Αθήνα - Θεσσαλονίκη – βόρεια σύνορα),
2) Δίκτυο Μακεδονίας - Θράκης (Βόρεια Ελλάδα),
3) Δίκτυο Αθήνα (Ελ. Βενιζέλος) - Κιάτο (Αττική και Πελοπόννησος).
Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025. Ωστόσο, υπενθυμίζουμε ότι έως το πρώτο τρίμηνο του 2023 προβλέπεται η ανάθεση των 3 συμβάσεων ΣΔΙΤ (μία για κάθε υποέργο) για παρεμβάσεις αναβάθμισης και ανακατανομής του συστήματος και της υποδομής του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου με σκοπό να αποκατασταθεί η «σχεδιαστική ταχύτητα» (να διέρχονται τα τρένα με την ταχύτητα που προβλεπόταν όταν κατασκευάστηκαν τα έργα) σε όλα τα τμήματα της υποδομής, να βελτιωθεί ο χρόνος μετακίνησης και τα επίπεδα ασφάλειας, να αναβαθμιστεί το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο σε ολόκληρη τη χώρα και να βελτιωθεί η ποιότητα των σιδηροδρομικών υπηρεσιών. Άρα, το χρονοδιάγραμμα είναι δεδομένο και «σφιχτό», ακόμα και αν υποτεθεί ότι η Ε.Ε. τελικά δώσει μια μικρή παράταση.
Μέσω των τριών ξεχωριστών διαγωνισμών ΣΔΙΤ θα επιλεγούν ανάδοχοι οι οποίοι με πολυετείς συμβάσεις θα αναλάβουν να προχωρήσουν σε παρεμβάσεις όχι μόνο στην υποδομή, αλλά και στα συστήματα σηματοδότησης, κ.λπ, ώστε επιτέλους τα τρένα να κυκλοφορούν με ταχύτητες, συχνότητα και ασφάλεια.
Παράλληλα με τα ΣΔΙΤ για την αναβάθμιση και συντήρηση του δικτύου, στο υπουργείο Υποδομών προωθούν και μια ακόμα Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα η οποία, επίσης, θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης (συστήματα διαχείρισης εισιτηρίων και τηλεματικής με στόχο τουλάχιστον το 60% των επιβατών να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά εισιτήρια μέχρι το 2025, υποδομή για έξυπνους σταθμούς, υπηρεσίες πελατειακής εμπειρίας, διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων σε τρένα και σταθμούς και σύστημα τηλεματικής οχημάτων, η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025).
Στελέχη του σιδηροδρομικού κόσμου κάνουν λόγο για αναγκαίες παρεμβάσεις αλλά και για μια σημαντική πρόκληση για τους εγχώριους φορείς που πρέπει άμεσα, και με τον χρόνο να κυλάει, να προχωρήσουν στις απαιτούμενες ενέργειες που θα οδηγήσουν στην ανάταξη του σιδηροδρομικού δικτύου. Μιλούν δε για πρόκληση και για φιλόδοξο εγχείρημα καθώς το σημερινό σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας λειτουργεί με πολλά προβλήματα, τόσο σε επίπεδο υποδομής όσο και σε επίπεδο συντήρησης, πρόκειται για έργα που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια, ενώ θα πρέπει να κινητοποιηθούν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, πέραν της κοινοτικής συνδρομής, από ιδιώτες, τράπεζες και άλλους πόρους (π.χ. Structural Funds της ΕΕ). Οι διαγωνισμοί αναμένεται να προκηρυχθούν το 2022 αλλά ο χρόνος πιέζει καθώς, όπως αναφέραμε και στην αρχή, κανονικά μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023 πρέπει να έχουμε αναδόχους.
Επιπρόσθετα, στο σιδηροδρομικό δίκτυο αφενός υπάρχουν εργολαβίες σε εξέλιξη ή και διαγωνισμοί που είναι σε εξέλιξη ή στα «σκαριά» από την ΕΡΓΟΣΕ, κάτι που σημαίνει ότι σε σημεία του δικτύου θα υπάρχουν εγκατεστημένοι εργολάβοι, μελετητές κ.α. που θα κάνουν «δουλειές» για λογαριασμό της ΕΡΓΟΣΕ. Κατά συνέπεια, θα πρέπει οι διαδικασίες που θα «τρέχουν» ΟΣΕ (θα είναι η Αναθέτουσα Αρχή του ΣΔΙΤ) και ΕΡΓΟΣΕ να γίνονται ακόμα και… παράλληλα, κάτι που ουδείς γνωρίζει πως θα «δουλέψει» όταν υπάρχουν ήδη εργολάβοι και μελετητές στις γραμμές.
Σε κάθε περίπτωση βέβαια, παρά τους προβληματισμούς που εκφράζονται, το mega ΣΔΙΤ που προωθεί ο ΟΣΕ υπό τον επικεφαλής του, Σπ. Πατέρα, κρίνεται ως απαραίτητο. «Σε ό,τι αφορά στην συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου, σχεδιάζεται και μελετάται ένα εξαιρετικά κρίσιμο για τον Οργανισμό και τον σιδηρόδρομο γενικότερα, δεκαετές έργο, με συγχρηματοδότηση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και ιδιωτικών κεφαλαίων, με σκοπό την μεθοδευμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων του δικτύου και την αναβάθμιση της αξιοπιστίας του. Το έργο αυτό, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, έχει σύνθετες χρηματοδοτικά και λειτουργικά απαιτήσεις και ο Οργανισμός εργάζεται για την ωρίμανσή του», τόνισε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ σε πρόσφατη παρέμβασή του.
