Έως τον Ιούνιο του 2024 θα πρέπει, τελικά, να πραγματοποιηθεί η πλήρης εφαρμογή του εταιρικού μετασχηματισμού ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ, μέσα από την παρακολούθηση υλοποίησης της σχετικής Δράσης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αυτό αποφάσισε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, σύμφωνα με σχετικό έγγραφο (ημερομηνία 23/03/2021) που δημοσιοποιήθηκε στη «Διαύγεια» προ ολίγων ημερών.
Υπενθυμίζουμε ότι πριν από δύο μήνες το insider.gr είχε δημοσιεύσει σε σχετικό του θέμα (Υπ. Υποδομών και Μεταφορών: Το σχέδιο για την αναδιοργάνωση και τον διαχωρισμό στο σιδηρόδρομο) τα βασικά χρονοδιαγράμματα του νόμου που φέρνει το υπουργείο Υποδομών και μεταφορών για τον διακριτό ρόλο και την αυτοτέλεια των δύο εταιρειών, ήτοι, τον διαχωρισμό της ΕΡΓΟΣΕ από τον ΟΣΕ, βάσει των οποίων προβλέπονταν μεταβίβαση των μετοχών της ΕΡΓΟΣΕ από τον ΟΣΕ στο Ελληνικό Δημόσιο και δημοσίευση των Προεδρικών Διαταγμάτων των 2 εταιρειών και του Υπουργείου μέσα στο δ’ τρίμηνο του 2022, επιλογή νέων διοικήσεων των δύο σιδηροδρομικών φορέων έως το β’ τρίμηνο του 2023 και ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης με τις 2 εταιρείες να είναι σε θέσει να λειτουργήσουν, βάσει των νέων αρμοδιοτήτων, στο δ’ τρίμηνο του 2023.
Όπως προκύπτει από τη νέα απόφαση του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Κ. Καραμανλή, με θέμα την «Τροποποίηση της Υπουργικής Απόφασης με αριθμό 4614/ΑΠΦ/1796/27.03.2020 (ΑΔΑ Ω29Χ465ΧΘΞ-Ξ9Γ) ως τροποποιήθηκε με την ΥΑ 3327/ΑΠΦ/26.10.2020 (ΑΔΑ Ω9ΜΣ465ΧΘΞ-Ρ86) του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών «Σύσταση και συγκρότηση στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών Συντονιστικής Επιτροπής και Ομάδας Εργασίας για την υποβοήθηση της υλοποίησης του Ν. 3891/2010, του Ν.4632/2019 και την επιτάχυνση υλοποίησης των σιδηροδρομικών έργων που λαμβάνουν ή πρόκειται να λάβουν ενωσιακή στήριξη», το σχέδιο δράσης και η ολοκλήρωση αυτού περιλαμβάνει τρεις (3) διακριτές φάσεις:
• Μέχρι το τέλος Ιουνίου 2022, διαμόρφωση του γενικού πλαισίου της θεσμικής μεταβολής των σιδηροδρομικών εταιρειών ΟΣΕ Α.Ε. και ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 την εκπόνηση των σχεδίων διοικητικής και οργανωτικής αναδιάρθρωσης των άνω εταιρειών.
• Έως τον Μάρτιο του 2023 έγκριση των σχεδίων διοικητικής και οργανωτικής αναδιάρθρωσης των άνω δημόσιων επιχειρήσεων και του νέου μηχανισμού παραγωγής έργων (μετασχηματισμός ΟΣΕ-ΕΡΓΟΣΕ), που θα περιλαμβάνει και σχέδιο μετάβασης σε αυτόν, με γνώμονα την αποτελεσματική υλοποίηση των σιδηροδρομικών έργων και τη βέλτιστη αξιοποίηση της διατιθέμενης ενωσιακής στήριξης.
• Έως τον Ιούνιο του 2024 την πλήρη εφαρμογή του εταιρικού μετασχηματισμού ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ, μέσα από την παρακολούθηση υλοποίησης της σχετικής Δράσης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η Συντονιστική Επιτροπή υποστηρίζεται από την Κοινή Ομάδα Εργασίας και εισηγείται στον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών για όλα τα θέματα που αφορούν στο Σχέδιο Δράσης. Η Συντονιστική Επιτροπή θα συνέρχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και θα ενημερώνεται από τον υπεύθυνο της Κοινής Ομάδας Εργασίας για την πρόοδο του έργου. Στις συνεδριάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής δύναται να καλούνται τα μέλη της Ομάδας Εργασίας ή/και εκπρόσωποι του Υπουργού ή/και σύμβουλοι των σχεδίων θεσμικής, οργανωτικής μεταβολής των άνω εταιρειών, ή/και εκπρόσωποι των εταιρειών, όταν απαιτείται.
Από το υπουργείο γίνεται αναφορά στην ανάγκη για αποτελεσματικότερη χρήση των Ενωσιακών πόρων για την ολοκλήρωση / αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου εντός του νέου απελευθερωμένου περιβάλλοντος για τις σιδηροδρομικές μεταφορές, για βελτίωσης της ελκυστικότητας, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας των σιδηροδρόμων ώστε να προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες που είναι βολικά, αξιόπιστα και οικονομικά αποδοτικά και ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς και των χρηστών, του ψηφιακού μετασχηματισμού των σιδηροδρόμων για την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στον επανασχεδιασμό του τρόπου με τον οποίο συνδέονται άνθρωποι, εμπορεύματα, δεδομένα και διαδικασίες στη μεταφορική αλυσίδα, όπως και στη δέσμευση των σιδηροδρόμων να συνεχίσουν να μειώνουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και επομένως την ανάγκη εκμετάλλευσης των πλεονεκτημάτων των σιδηροδρόμων στην ενεργειακή απόδοση και τη μείωση των εκπομπών ρύπων κ.α.
Το υπουργείο προωθεί διαδικασίες για την «αναδιοργάνωση του μηχανισμού παραγωγής σιδηροδρομικών έργων, ώστε με την αποτελεσματικότερη χρήση ενωσιακών πόρων να ολοκληρωθεί / αναβαθμισθεί το σιδηροδρομικό δίκτυο εντός του νέου απελευθερωμένου περιβάλλοντος για τις σιδηροδρομικές μεταφορές». Ανάμεσα στο «πακέτο» των μεταρρυθμίσεων εντάσσεται και ο διακριτός ρόλος ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, με την βασική βέβαια… υποσημείωση, που έχει αναδείξει το insider, ότι η ευρύτερη αναβάθμιση του σιδηροδρομικού τομέα μαζί με την προώθηση μεγάλων διαγωνισμών ΣΔΙΤ του ΟΣΕ που αφορούν στην ανάταξη και συντήρηση του δικτύου ή τον εκσυγχρονισμό - ψηφιοποίησή του, εντάσσονται στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης. Στις αρχές του 2021 μάλιστα, το insider αποκάλυψε τις προσεχείς κινήσεις του ΟΣΕ και τα χρονοδιαγράμματα για το mega ΣΔΙΤ των 1,3 δις ευρώ και την αναβάθμιση του οργανισμού.
Όσον αφορά ειδικότερα την απόσχιση της ΕΡΓΟΣΕ από τον ΟΣΕ, βάσει αρχικών προβλέψεων, ο ΟΣΕ (Διαχειριστής Υποδομής) θα αναλάβει τη διαχείριση της σιδηροδρομικής υποδομής και όλων των εργασιών που απαιτούνται για το σιδηροδρομικό δίκτυο σε λειτουργία, δηλαδή τόσο την τακτική όσο και τη βαριά συντήρηση, καθώς και εργασίες ανάταξης. Ο ΟΣΕ, μέσω του προγραμματισμού των εργασιών συντήρησης της σιδηροδρομικής γραμμής που βρίσκεται σε λειτουργία, θα έχει ως στόχο τη μείωση των σφαλμάτων ώστε να σταθεροποιείται η αποτελεσματική κυκλοφορία της γραμμής και να περιορίζει την πιθανότητα υποβάθμισης της ποιότητάς της.
Η ΕΡΓΟΣΕ (Διαχειριστής έργων) θα επικεντρωθεί στην ανάληψη νέων έργων σιδηροδρομικής υποδομής εκτός του εν λειτουργία δικτύου, π.χ. νέες χαράξεις, επεκτάσεις υφιστάμενου δικτύου και αναβαθμίσεις1 . Βασική λειτουργία της ΕΡΓΟΣΕ είναι η διαχείριση όλων των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την υλοποίηση των νέων έργων, δηλαδή στις μελέτες, διαδικασίες απαλλοτρίωσης, δημοπράτηση, προμήθεια υλικών, κατασκευή, υγιεινή και ασφάλεια, έλεγχος ποιότητας και παράδοση ολοκληρωμένου έργου στον ΟΣΕ για εκμετάλλευση».
Τον περασμένο Ιανουάριο, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού, Σπ. Πατέρας, μιλώντας στο insider.gr, είχε αναφερθεί στις διαδικασίες ωρίμανσης ενός mega project, ύψους περίπου 1,3 δισ. ευρώ, προωθεί η διοίκηση του ΟΣΕ, σε συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Ο λόγος για το έργο της αναβάθμισης και συντήρησης του υφιστάμενου σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, μέσω τριών ξεχωριστών συμβάσεων – εργολαβιών που σχεδιάζεται να δημοπρατηθούν ως ΣΔΙΤ. Το έργο αυτό χρηματοδοτείται μερικώς από το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως και δύο ακόμα σημαντικά projects του ΟΣΕ, δηλαδή ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός του Οργανισμού (wifi, τηλεματική, smart ticketing κ.α.) αλλά και η επέκταση του προαστιακού στη Δυτική Αττική, που ανεβάζουν τον συνολικό προϋπολογισμό των παρεμβάσεων σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ.
Ο κ. Πατέρας, θεωρούσε ότι ωριμότερο είναι το κομμάτι «Δίκτυο Μακεδονίας - Θράκης (Στρυμώνας – Αλεξανδρούπολη και Πλατύ – Φλώρινα)» στη Βόρεια Ελλάδα.
Όπως είχε αναφέρει, στόχος του Οργανισμού είναι για το τμήμα αυτό να ετοιμαστούν τα τεύχη δημοπράτησης μέσα στους επόμενους 6-8 μήνες, ώστε εντός 2022 να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός ΣΔΙΤ και να υπάρξει ανάδοχος έως το τέλος του 2023. Ο λόγος για τον οποίον ο ΟΣΕ έχει προκρίνει χρονικά το τμήμα αυτό για να ξεκινήσει τις διαδικασίες είναι ότι το δίκτυο εκεί, δεν έχει άλλες εργολαβίες σε εξέλιξη, γεγονός που καθιστά την ωρίμανσή του από πλευράς φυσικού αντικειμένου και χρονοδιαγραμμάτων σαφέστερη και ασφαλέστερη λόγω απουσίας κατασκευαστικών αλληλοεπικαλύψεων τόσο στη φάση της ανάταξης και της αναβάθμισης, όσο και σε αυτή της συντήρησης. Συνολικά το project θα χρηματοδοτηθεί από το RRF με ποσό 130 εκατ. ευρώ.
Η επένδυση, η οποία, όπως είναι γνωστό, είχε καταγραφεί στην προ μηνών έκθεση της Ε.Ε., χωρίζεται σε τρία επιμέρους έργα:
1) Κύριο δίκτυο (Κεντρική Ελλάδα Πειραιάς - Αθήνα - Θεσσαλονίκη – βόρεια σύνορα),
2) Δίκτυο Μακεδονίας - Θράκης (Βόρεια Ελλάδα),
3) Δίκτυο Αθήνα (Ελ. Βενιζέλος) - Κιάτο (Αττική και Πελοπόννησος) (με συντήρηση ως το Ρίο).
Αναφορικά με τα άλλα δύο τμήματα, τον κεντρικό άξονα και το τμήμα από την Αθήνα προς την Πελοπόννησο, το πλάνο ήταν ακολουθήσουν στη πορεία, παράλληλα με τις εξελίξεις στο βόρειο τμήμα και με σχετικά μικρή χρονική απόκλιση από αυτό, ειδικά το τμήμα της Πελοποννήσου. Άλλωστε, στο δίκτυο προς την Πελοπόννησο (έως το Κιάτο) οι εργολαβίες ανάταξης και αναβάθμισης είναι πιο περιορισμένες σε έκταση και δρομολογούνται ήδη, κατά συνέπεια το έργο θα επικεντρωθεί κυρίως στη συντήρηση. Όσον αφορά στον μεγάλο κεντρικό σιδηροδρομικό άξονα μέχρι τα σύνορα, δεδομένου ότι εκεί εξελίσσονται σημαντικές και μεγάλες εργολαβίες, θα καθοριστούν αναλόγως και της προόδου τους οι απαραίτητες χρονικά ενέργειες στο πλαίσιο του έργου ΣΔΙΤ, άρα και το σχετικό «timing» της δημοπράτησης.
Όπως επίσης είχε αναφέρει το insider.gr στο ίδιο θέμα προ δυόμιση μηνών, παράλληλα με τη ΣΔΙΤ για την αναβάθμιση και συντήρηση του δικτύου, στο υπουργείο Υποδομών και στον ΟΣΕ προωθούν και μια ακόμα Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα η οποία, επίσης, θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης (με 25 εκατ. ευρώ περίπου, προ ΦΠΑ), που σχετίζεται με τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση του ΟΣΕ αλλά και του Σιδηροδρόμου γενικότερα. Πρόκειται για συστήματα διαχείρισης εισιτηρίων και τηλεματικής με στόχο τουλάχιστον το 60% των επιβατών να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά εισιτήρια μέχρι το 2025, υποδομή για έξυπνους σταθμούς, υπηρεσίες πελατειακής εμπειρίας, διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων σε τρένα και σταθμούς και σύστημα τηλεματικής για την ενημέρωση των Σιδηροδρομικών Επιχειρήσεων και του επιβατικού κοινού. Ο κ. Πατέρας είχε αναφέρει ότι και αυτό το project σταδιακά ωριμάζει με γρήγορους ρυθμούς και αναμένεται να προχωρήσει η δημοπράτησή του εντός του 2022.
Επιπρόσθετα, μέσα στο 2022 αναμένεται να δημοπρατηθεί ένα ακόμα σημαντικό έργο που αντλεί πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως σημείωσε ο επικεφαλής του ΟΣΕ. Ο λόγος για την επέκταση του προαστιακού προς τα Δυτικά (Λιόσια-Μέγαρα). Σε σχέση με την αναβάθμιση του Προαστιακού σιδηρόδρομου στη Δυτική Αττική (85 εκατ. ευρώ), η επένδυση συνεπάγεται την κατασκευή ενός νέου δικτύου 36 χιλιομέτρων στα δυτικά της Αθήνας, από Άνω Λιόσια έως Μέγαρα. Η επέκταση του σιδηροδρόμου συμβάλλει στο οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, προωθώντας τη συνδεσιμότητα σε μια περιοχή όπου ο τομέας της εφοδιαστικής έχει σημαντικές δυνατότητες, βελτιώνοντας την ποιότητα των προαστιακών μετακινήσεων των κατοίκων και των εργαζομένων και δίνοντας πρόσθετες δυνατότητες ανάπτυξης στις επιχειρήσεις της περιοχής.
