Απόλυτο κομφούζιο θα επικρατήσει στην εγχώρια λιανική αγορά ρεύματος από την 1η Αυγούστου, όταν και θα τεθεί σε εφαρμογή το μέτρο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την πρόσκαιρη κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής από τους λογαριασμούς. Αυτό προβλέπουν στο Insider.gr προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, σχολιάζοντας τη σχετική ρύθμιση που κατέθεσε το ΥΠΕΝ με τροπολογία την Παρασκευή, 24 Ιουνίου, στο σχέδιο νόμου για την αδειοδοτική απλοποίηση νέων ΑΠΕ, το οποίο συζητείται αυτές τις ημέρες στη Βουλή.
Όπως συμπληρώνουν οι ίδιες πηγές, με τη «φόρμουλα» κατάργησης που επέλεξε το ΥΠΕΝ, δίνεται ασυλία στον «ενεργειακό τουρισμό» και στις μετακινήσεις από πάροχο σε πάροχο, αφήνοντας φέσια στις εταιρείες. Επίσης, σε μία περίοδο έντονων γεωπολιτικών αναταράξεων, οι εταιρείες καλούνται να εκτιμήσουν σε ποιο ύψος θα κινηθούν οι χονδρεμπορικές τιμές δύο μήνες αργότερα, χωρίς να μπορούν με κάποιο τρόπο να αντισταθμίζουν το ρίσκο που αναλαμβάνουν.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα στελέχη του κλάδου δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να υπάρξουν «λουκέτα» στην αγορά, καθώς ειδικά οι μικρότερες εταιρείες προμήθειας θα αντιμετωπίσουν ασφυκτικά προβλήματα οικονομικής βιωσιμότητας. Επίσης, υποστηρίζουν πως για όλους τους παρόχους, μικρούς και μεγάλους, ανατρέπεται εν μία νυκτί η εμπορική πολιτική που ακολούθησαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Επομένως, ελλοχεύει ο κίνδυνος να απολέσουν μεγάλο μέρος του πελατολογίου που «έχτισαν» δαπανώντας σημαντικά κεφάλαια.
«Πυρά» για τη λειτουργία της αγοράς κατά την εφαρμογή του μέτρου
Οι κύκλοι της αγοράς δεν επικεντρώνουν τις αντιδράσεις τους τόσο στην κατάργηση της ρήτρας προσαρμογής, καθώς η κίνηση αυτή είχε εν πολλοίς προεξοφληθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπως είχε γράψει και το Insider.gr. Εστιάζουν την κριτική τους στον τρόπο με τον οποίο προβλέπει η ρύθμιση ότι θα λειτουργεί η λιανική αγορά, όσο θα παραμένει ενεργοποιημένη η αναστολή των ρητρών, δηλαδή μέχρι την 1η Ιουλίου 2023, σε «συγχρονισμό» με το πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά.
Υπενθυμίζεται ότι η τροπολογία προβλέπει πως για αυτό το διάστημα οι προμηθευτές θα πρέπει έως το τέλος κάθε μήνα να αναρτούν στην ιστοσελίδα τους τις χρεώσεις που θα ισχύσουν τον μεθεπόμενο μήνα. Αν η νέα αυτή χρέωση μιας εταιρείας μεταβληθεί, σε σχέση με την προηγούμενη που είχε εφαρμόσει, τότε οι πελάτες της θα μπορούν να αλλάξουν προμηθευτή, χωρίς κανένα περιορισμό ή «πέναλτι». Μάλιστα για τα πρώτα «νέα» τιμολόγια (ισχύος από 1η Αυγούστου 2022), οι εταιρείες θα πρέπει να αναρτήσουν τις νέες χρεώσεις τους έως τις 10 Ιουλίου.
Πριμοδότηση του «ενεργειακού τουρισμού»
Σύμφωνα με πηγές των εταιρειών προμήθειας, το πρόβλημα με την παραπάνω πρόβλεψη είναι πως δεν περιλαμβάνει καμία προϋπόθεση για την εξόφληση του παρόχου, πριν ένας καταναλωτής αλλάξει προμηθευτή επειδή άλλαξε η χρέωσή του. Έτσι, δημιουργεί το έδαφος για την αναζωπύρωση του «ενεργειακού τουρισμού», δηλαδή για τη διόγκωση ενός «κύματος» στρατηγικών κακοπληρωτών που θα μεταβαίνουν από εταιρεία σε εταιρεία με το πρόσχημα της αλλαγής χρέωσης, αφήνοντας ανεξόφλητα χρέη στον προηγούμενο προμηθευτή τους.
Μάλιστα, η ελευθερία μετακίνησης έρχεται σε μία συγκυρία όπου πλέον ένας προμηθευτής δεν μπορεί να ζητήσει τη διακοπή ηλεκτροδότησης ενός πρώην πελάτη του για ανεξόφλητα χρέη, καθώς το σχετικό πλαίσιο βρίσκεται έως και πολλούς μήνες στον αέρα, τη στιγμή που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό ανάχωμα. Αυτό σημαίνει ότι η μόνη επιλογή του προηγούμενου παρόχου είναι να διεκδικήσει τα χρέη δικαστικά.
Επομένως, σε μία εποχή όπου λόγω των υψηλών χονδρεμπορικών τιμών ρεύματος οι προμηθευτές βρίσκονται σε ταμειακή ασφυξία, στην καλύτερη περίπτωση ένας πάροχος θα λάβει τα «φέσια» πολλούς μήνες αργότερα από τότε που ο ίδιος δέσμευσε κεφάλαια για να εξασφαλίσει από τη χονδρεμπορική τις ποσότητες ενέργειας για τον πρώην πελάτη του.
Αδύνατη η πρόβλεψη των χονδρεμπορικών τιμών ακόμη και για δίμηνο
Παράλληλα, με τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί η αγορά όσο θα είναι σε εφαρμογή το μέτρο, οι εταιρείες θα πρέπει να προβλέπουν σε ορίζοντα διμήνου πού θα κυμανθούν οι χονδρεμπορικές τιμές (αφού θα συνεχίσει να γίνεται κανονική επίλυση της αγοράς) και, κατά συνέπεια, σε ποιο ύψος θα πρέπει να καθορίσουν τις χρεώσεις. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν τα στελέχη των εταιρειών προμήθειας, η αγορά δεν βρίσκεται σε συνθήκες κανονικότητας, ώστε οι σχετικές προβλέψεις να μπορούν να γίνουν με σχετική ασφάλεια.
Αντίθετα, εν μέσω του ρωσοουκρανικού πολέμου, αρκετές φορές έχουν υπάρξει χειρισμοί από τη Μόσχα που έχουν οδηγήσει ακόμη και μέσα σε κατακόρυφη αύξηση των διεθνών τιμών αερίου σε λίγα 24ωρα (ακόμη και κατά 50 ευρώ ανά MWh), συμπαρασύροντας προς τα πάνω τις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκτίναξη του κόστους αερίου όταν η Ρωσία απαίτησε οι πληρωμές να γίνονται σε ρούβλια και, πιο πρόσφατα, τα προβλήματα (με ή χωρίς εισαγωγικά) στη λειτουργία του αγωγού Nord Stream 1, που περιόρισαν τις ροές στις ευρωπαϊκές αγορές.
Κατά συνέπεια, αν π.χ. συμβεί κάποιο τέτοιο νέο απρόοπτο στην πορεία, το οποίο ένας προμηθευτής κάλλιστα μπορεί να μην έχει προϋπολογίσει στις χρεώσεις που θα ανακοινώσει για τον μεθεπόμενο μήνα, τότε εξαιτίας του λανθασμένου υπολογισμού θα «γράψει» ζημίες. Ο μόνος τρόπος για να αντισταθμίσει τις απώλειες θα ήταν να αυξήσει τη χρέωση για τον αμέσως επόμενο μήνα. Ωστόσο, τότε θα διέτρεχε τον κίνδυνο να χάσει σημαντικό αριθμό των πελατών του.
Ζημίες όλοι οι προμηθευτές το 2021
Σύμφωνα με τα στελέχη του κλάδου, τα παραπάνω σημαίνουν πως, αν μία εταιρεία προχωρήσει έστω και 1-2 φορές σε λάθος προβλέψεις για τις χρεώσεις του μεθεπόμενου μήνα, κινδυνεύει να χάσει ένα σημαντικό μερίδιο της καταναλωτικής βάσης που έχει «χτίσει» εδώ και χρόνια. Κι αυτό τη στιγμή που όλοι οι προμηθευτές δραστηριοποιούνται στην αγορά με μικρά περιθώρια κέρδους, συμπιέζοντάς τα ακόμη περισσότερο με την έναρξη της ενεργειακής κρίσης.
Όπως προσθέτουν, αυτό φαίνεται και από νέο ενημερωτικό της ΡΑΕ, σύμφωνα με το οποίο το 2021 εμφάνισαν ζημίες όλες οι εταιρείες που δραστηριοποιήθηκαν στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Στο ίδιο ενημερωτικό, η Αρχή αναφέρει πως η πλειονότητα των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας σημείωνε ήδη ζημίες κατά τα έτη 2019 και 2020.
Προτιμότερο ένα πλαφόν στο περιθώριο κέρδους
Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν πως υπήρχαν αρκετές εναλλακτικές λύσεις που θα μπορούσε να υιοθετήσει το ΥΠΕΝ, χωρίς να προκληθούν τόσο σημαντικές παρενέργειας στον κλάδο. Έτσι, για παράδειγμα, θα ήταν προτιμότερο να επιβληθεί πλαφόν και στη λιανική, με τη λογική καθορισμού ενός ανώτατου ορίου στο εύλογο κέρδος των εταιρειών. Εξάλλου, όπως σημειώνουν η ΡΑΕ ακολουθεί πλέον το σύνολο των χρεώσεων όλων των λογαριασμών, όπως έχει γράψει και το Insider.gr, με συνέπεια να μπορεί να ελέγξει εύκολα και άμεσα το ισοζύγιο των εσόδων-εξόδων κάθε εταιρείας.
Όπως καταλήγουν, αντίθετα επιλέχθηκε μία λύση για την οποία το υπουργείο δεν διαβουλεύτηκε με την αγορά, προκαλώντας απόλυτο αιφνιδιασμό στον κλάδο. Παράλληλα, η σχεδιαζόμενη παρέμβαση στη λιανική δεν τέθηκε στις διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν που προηγήθηκαν, με αντικείμενο το πλαφόν στη χονδρεμπορική, παρόλο που και αυτή ανατρέπει βασικούς «πυλώνες» λειτουργίας της αγοράς. Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr, προμηθευτές εξετάζουν το ενδεχόμενο να προσφύγουν στην Κομισιόν.
