Ρωγμές στους κόλπους των κοινοτικών οργάνων και την έντονη δυσαρέσκεια ειδικά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προκαλεί το θέμα της εγγραφής στο δημόσιο χρέος των κρατικών εγγυήσεων στις τιτλοποιήσεις που έχουν μεταβιβαστεί σε Σχήματα Προστασίας Ενεργητικού, όπως ζητά η Eurostat.
Την ίδια στιγμή, οι κρατικές εγγυήσεις που έχουν δοθεί για τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή» ενέχουν ισχυρές ασφαλιστικές δικλείδες έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος κατάπτωσης των εγγυήσεων. Μάλιστα, με τον νόμο για την ανανέωση που δόθηκε στο Σχήμα τον Απρίλιο του 2021, προβλέπεται η δυνατότητα χορήγησης εξάμηνης παράτασης στους Servicers σε έκτακτες συνθήκες (όπως η πανδημία ή ο πόλεμος που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε οικονομική δυσπραγία), έτσι ώστε να μην διακυβεύεται η υλοποίηση των business plans των τιτλοποιήσεων και να μην υπάρχει κίνδυνος κατάπτωσης των εγγυήσεων.
Σύμφωνα με κοινοτικούς παράγοντες από ΕΚΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ESM, το θέμα που έχει εγερθεί από την Eurostat για την εκ των προτέρων εγγραφή των κρατικών εγγυήσεων στο δημόσιο χρέος, αναδεικνύει σοβαρά κενά γνώσης στην λειτουργία των κρατικών εγγυήσεων που συνοδεύουν τις τιτλοποιήσεις, αλλά πολύ περισσότερο, άγνοια αρμοδιοτήτων και νομικών δεσμεύσεων.
Η διαπραγμάτευση των αρμόδιων επιτροπών από τις χώρες – μέλη με τους στατιστικολόγους της Eurostat για τη μεθοδολογία υπολογισμού των κρατικών εγγυήσεων συνεχίζεται. Στη διαδικασία αυτή η ελληνική πλευρά κινείται με χαμηλούς τόνους, αλλά με δυνατά επιχειρήματα προκειμένου να αποφευχθεί η εγγραφή κρατικών εγγυήσεων της τάξεως των 18,7 δισ. ευρώ στο δημόσιο χρέος.
Κοινοτικές πηγές επισημαίνουν ότι το ζήτημα που έχει εγείρει η Eurostat ανακινεί το θέμα του zero risk, δηλαδή της μηδενικής στάθμισης κινδύνου των senior ομολόγων των τιτλοποιήσεων στο ενεργητικό των τραπεζών. Στον κανόνα του zero risk είχε κατορθώσει να συμπεριληφθεί και η Ελλάδα για τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή», αν και χωρίς να έχει την επενδυτική βαθμίδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αποφασίσει ότι ανεξαρτήτως της πιστοληπτικής βαθμίδας, μία χώρα – μέλος μπορεί να χορηγήσει εγγυήσεις, που δεν χρειάζονται επιπρόσθετες εγγυήσεις, (additional collateral), για τις τιτλοποιήσεις, ώστε το senior tranche της τιτλοποίησης που θα παρακρατήσουν οι τράπεζες στο χαρτοφυλάκιό τους – και θα υπολογισθεί ως κεφάλαιο – θα έχει μηδενική στάθμιση κινδύνου (0% Risk Weight).
Για την Ελλάδα η συγκεκριμένη απόφαση της Κομισιόν για την οποία ήταν ενήμερη και η Eurostat, επιβεβαίωνε την θέση για το αξιόχρεο του Ελληνικού Δημοσίου ως ισότιμου εταίρου οποιουδήποτε άλλου κράτους – μέλους στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. Επιπλέον, οι ελληνικές τράπεζες δεν θα χρειαζόταν να πάρουν προβλέψεις, πράγμα που θα καθιστούσε ασύμφορη τη διαδικασία του «Ηρακλή».
Το zero risk και το θέμα των προβλέψεων είναι και αυτό που προκαλεί την δυσαρέσκεια ειδικά της ΕΚΤ για τους χειρισμούς κάποιων στατιστικολόγων της Eurostat. Και αυτό διότι με το να ζητείται η εκ των προτέρων εγγραφή στο δημόσιο χρέος εγγυήσεων που δεν έχουν καταπέσει, η Eurostat λειτουργεί ως να ασκεί προληπτική εποπτεία. Αποκλειστικά αρμόδια, ωστόσο, για να πει αν και πότε υπάρχει θέμα προβλέψεων, είναι η εποπτική Αρχή, δηλ. η ΕΚΤ.
Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο που στη Φρανκφούρτη λέγεται πως η Eurostat φυτρώνει εκεί που δεν την σπέρνουν. Η στάση της Eurostat, πέρα από το ότι έρχεται εκ των υστέρων να ανατρέψει αποφάσεις που έχουν λάβει ομόφωνα τα κοινοτικά όργανα, εκνευρίζει ιδιαιτέρως την ΕΚΤ, συνιστώντας απευθείας αμφισβήτηση του Επόπτη.
Επιπλέον, η Eurostat λειτουργεί σαν να αγνοεί τις νομικές δεσμεύσεις που απορρέουν από τους κανόνες των τιτλοποιήσεων και τα κατοχυρωμένα δικαιώματα εκατοντάδων επενδυτών.
Οι ασφαλιστικές δικλείδες του «Ηρακλή»
Για την Ελλάδα, το θέμα που έχει εγείρει η Eurostat διακυβεύει την επιβάρυνση των Ελλήνων φορολογούμενων με επιπλέον χρέος 18,7 δισ. ευρώ από εγγυήσεις που δεν έχουν καταπέσει.
Βεβαίως, οι ανησυχίες της Eurostat και το άγχος της να εγγραφούν στο χρέος μη καταπεσούσες εγγυήσεις πηγάζουν από το γεγονός ότι η παρούσα κρίση αλλάζει τις ισορροπίες και αυξάνει τους κινδύνους κατάπτωσης των εγγυήσεων. Ισχύει, όμως, αυτό και για τις εγγυήσεις του «Ηρακλή»; Ή μήπως έχουν προβλεφθεί τόσα «αλεξίσφαιρα» που οχυρώνουν τις κρατικές εγγυήσεις στον μέγιστο βαθμό, ακόμη και σε συνθήκες, όπως ένας πόλεμος, που όταν έγινε ο νόμος για το ελληνικό Asset Protection Scheme έμοιαζαν απίθανες;
Αυτό ακριβώς είναι που συμβαίνει. Δεν είναι μόνο ότι:
α) Με τον μηχανισμό των τιτλοποιήσεων του «Ηρακλή» πραγματοποιούνται συναλλαγές της αγοράς, δηλαδή υπάρχει πώληση του 50%+1 του χαρτοφυλακίου σε επενδυτές, πριν δοθεί η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Και αν εντοπισθεί ενδεχομένως ότι δεν έχει τηρηθεί ο κανόνας του 50% +1, μπορεί να ζητηθεί οποτεδήποτε διόρθωση της τιτλοποίησης από την τράπεζα, χωρίς να χρειάζεται, έτσι, να εγερθεί ζήτημα κατάπτωσης των εγγυήσεων.
β) Οι εγγυήσεις του «Ηρακλή» είναι οι πιο σίγουρες εγγυήσεις. Διότι ακόμα και αν ποτέ σε κάποιο χρόνο, τον τρίτο, τέταρτο, δέκατο, υπάρξει κάποιο μικρό ποσοστό κατάπτωσης, τότε αυτό έχει κοστολογηθεί ήδη μέσα από το τίμημα, μέσα από το ασφάλιστρο που πληρώνουν οι τράπεζες για την προμήθεια του Δημοσίου.
γ) Υπάρχει θεσμοθετημένη και λειτουργούσα Επιτροπή Παρακολούθησης των τιτλοποιήσεων του «Ηρακλή» στην οποία εκπροσωπείται η Τράπεζα της Ελλάδος, το Ελεγκτικό Συνέδριο, το Υπουργείο Οικονομικών και η οποία παρακολουθεί συνεχώς τις ανακτήσεις από τα χαρτοφυλάκια των τιτλοποιήσεων. Επιπλέον, η Τράπεζα της Ελλάδος εποπτεύει τους Servicers που διαχειρίζονται τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή».
δ) Ο νόμος του «Ηρακλή» προβλέπει και buffers που οφείλει να έχει η κάθε τράπεζα για τις τιτλοποιήσεις της, ώστε να είναι σε θέση να καλύψει η ίδια τυχόν απώλειες στις ανακτήσεις, προκειμένου να μην καταπέσουν οι κρατικές εγγυήσεις.
Επιπλέον όλων αυτών, υπάρχει μία ακόμη σημαντική «εφεδρεία» που προβλέφθηκε με την ψήφιση του «Ηρακλή 2». Η διάταξη στον νόμο που προβλέπει την δυνατότητα ευελιξίας στην περίπτωση της περιόδου χάριτος που δίνεται στους Servicers, αν αντιμετωπίσουν έκτακτες και ακραίες περιστάσεις.
Πρόκειται για επιπλέον 6 μήνες στους 24 που είναι η περίοδος χάριτος (σ.σ. ο χρόνος μετράει από την στιγμή της έγκρισης της εγγύησης και όχι από την υποβολή της αίτησης για την ένταξη της τιτλοποίησης στον «Ηρακλή») πριν την επιβολή των ποινών που προβλέπονται για τους Servicers οι οποίοι δεν θα επιτύχουν τους στόχους των ανακτήσεων από τις τιτλοποιήσεις. Εν προκειμένω, η επιπλέον παράταση στην περίοδο χάριτος, σημαίνει ότι δίνεται ακόμη περισσότερο διάστημα ώστε να επιτευχθούν οι ανακτήσεις και να μην κινδυνεύσουν οι κρατικές εγγυήσεις με κατάπτωση. Προφανώς, και οι Servicers θα έκαναν το παν προς την κατεύθυνση αυτή, καθώς δεν θα ήθελαν να διακυβεύσουν την φήμη τους…
