Η αναβάθμιση στις Συγκοινωνίες φαίνεται να αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, που επεξεργάζεται, μαζί με τους συνεργάτες τους, ένα «πλέγμα» κινήσεων που ευελπιστούν να βελτιώσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες, ενώ προωθούνται και κινήσεις για την σύσταση κεντρικών μητροπολιτικών φορέων για τις μετακινήσεις στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα και για την αντιμετώπιση των κυκλοφοριακών προβλημάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Συν 1.300 οχήματα σε βάθος 4ετίας
Ανάμεσα στις κινήσεις του υπουργείου ξεχωρίζει η ανανέωση του στόλου των αστικών λεωφορείων με νέα, σύγχρονα, «πράσινα» (αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, ηλεκτρικά κ.α.) οχήματα. «Αναβαθμίζουμε τον στόλο των αστικών συγκοινωνιών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με 1.300 νέα λεωφορεία, μέχρι το τέλος της τετραετίας», είπε μόλις προ ημερών ο Χρ. Σταϊκούρας μιλώντας στη Βουλή. Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, μαζί με την Υφυπουργό Υποδομών και Μεταφορών, αρμόδια για τις Μεταφορές, Χριστίνα Αλεξοπούλου, συνοδευόμενοι από τον Γενικό Γραμματέα Μεταφορών, Γιάννη Ξιφαρά, ανέπτυξαν στο θέμα αυτό μιλώντας στην αρχή της βδομάδας σε συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου.
Προτεραιότητα της πολιτικής ηγεσίας είναι η ενίσχυση του μεταφορικού έργου του ΟΑΣΘ και του ΟΑΣΑ, με την προσθήκη 250 νέων λεωφορείων σύγχρονης τεχνολογίας (αρχικά), ενώ ο αριθμός τους και για τις δύο πόλεις θα φθάσει τα 1.300 μέχρι το τέλος της τετραετίας. Το δε προσεχές διάστημα αναμένεται να αυξηθεί ο αριθμός των λεωφορείων στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, καθώς αναμένεται, μέσω εσωτερικών μετακινήσεων, να προστεθούν περισσότεροι οδηγοί στο δυναμικό του Οργανισμού. Πάντως, να αναφέρουμε ότι η προσθήκη νέων οχημάτων δεν θα σημαίνει και αντίστοιχη αύξηση του συνολικού αριθμού των λεωφορείων, καθώς προσεχώς σταδιακά θα αποσύρονται παλαιότερης ηλικίας «κομμάτια» του στόλου.
Η πρώτη «παρτίδα» των 250 – Στους δρόμους μετά τον Απρίλιο 2024
Ο κ. Σταϊκούρας παρουσίασε την σύμβαση για την προμήθεια διακοσίων πενήντα (250) ηλεκτρικών αστικών λεωφορείων, σύγχρονης τεχνολογίας, σύμφωνα με το ΤΜΗΜΑ 5 διενεργηθέντος ηλεκτρονικού διαγωνισμού (υπ’ αρ. 6/2021 διακήρυξη) και το χρονοδιάγραμμα για την αναβάθμιση του στόλου των αστικών συγκοινωνιών με 1.300 νέα λεωφορεία, στο τέλος της τετραετίας. Έως το τέλος Απριλίου 2024 αναμένεται η άφιξη 250 ηλεκτρικών λεωφορείων, εκ των οποίων τα 140 θα αξιοποιηθούν στην Αθήνα και τα 110 στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για το αρχικό σκέλος του πρώτου διαγωνισμού που αφορά, αθροιστικά, 650 νέα οχήματα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, το σύνολο των οποίων προβλέπεται να έχουν παραδοθεί σε κυκλοφορία έως τα μέσα του 2025.
Όσον αφορά στην πρώτη «παρτίδα», πρόκειται για την προμήθεια 250 ηλεκτρικών λεωφορείων, μήκους 12 μέτρων και με αυτονομία 180 χιλιόμετρα, την προμήθεια παρελκόμενων, ήτοι ανεξάρτητων σταθερών φορτιστών αργής φόρτισης, ένα ανά όχημα ή ένα ανά δύο οχήματα, ανάλογα με τις δυνατότητες φόρτισης των φορτιστών, δηλαδή σύνολο 125 έως 250, επτά κινητών μονάδων με κατάλληλη διαμόρφωση και εξοπλισμό για την φορητή εξυπηρέτηση ηλεκτρικών λεωφορείων σε περίπτωση ανάγκης φόρτισης επιτόπου, αλλά και την κατάρτιση Έκθεσης Εγκατάστασης των Φορτιστών Αργής Φόρτισης στα αμαξοστάσια της Αττικής και της Θεσσαλονίκης. Ανάδοχος είναι η κινεζική YUTONG η οποία αντιπροσωπεύεται στην Ελλάδα από τον όμιλο Κοπελούζου. Μάλιστα, υπάρχει ήδη δέσμευση από την κινεζική εταιρεία σε θέματα συνεπούς τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων ώστε τα νέα ηλεκτροκίνητα λεωφορεία να τεθούν σε κυκλοφορία το πρώτο εξάμηνο του 2024. Υπενθυμίζεται ότι η κινεζική YUTONG BUS επικράτησε στον σχετικό διαγωνισμό, καθώς ανακηρύχθηκε προσωρινός ανάδοχος, με τιμή 440.720 ευρώ πλέον ΦΠΑ για κάθε λεωφορείο, με τη συνολική προσφορά να ανέρχεται στα 110,8 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβάνονται και οι 7 φορτιστές) πλέον ΦΠΑ. Σημειώνεται ότι ο αρχικός προϋπολογισμός ήταν 123,75 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ άνω των 153 εκατ.).
Ο γερασμένος στόλος και η εικόνα στην Ε.Ε.
Οι συγκοινωνιακοί φορείς στις δύο πόλεις, Αθήνα και Θεσσαλονίκη (ΟΑΣΑ και ΟΑΣΘ αντίστοιχα) διαθέτουν έναν γερασμένο στόλο με μέση ηλικία οχημάτων τα 18,8 έτη (ΟΣΥ: 18,8 έτη, ΟΑΣΘ: 18,5 έτη), έναντι του μέσου όρου ηλικίας μεταξύ των συνόλου των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ανέρχεται σε 12,7 έτη, με πολλά οχήματα να πλησιάζουν σε υποχρεωτική απόσυρση (23 έτη). Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία του υπ. Υποδομών και Μεταφορών, μόνο στη Ρουμανία υπάρχει πιο «γερασμένος» στόλος λεωφορείων (20,2 έτη), με τον μικρότερο μέσο όρο «ζωής» να καταγράφεται σε ΑΥΣΤΡΙΑ (5 έτη) ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ (6,1 έτη), ΣΟΥΗΔΙΑ (6,8), ΓΑΛΛΙΑ (7,7), ΔΑΝΙΑ (8,1 έτη), ΓΕΡΜΑΝΙΑ (8,3), ΟΛΛΑΝΔΙΑ (9,6), ΣΛΟΒΕΝΙΑ (9,9 έτη). Χαμηλότερος του μ.ο. της Ε.Ε. είναι ο στόλος σε ΙΡΛΑΝΔΙΑ, ΒΕΛΓΙΟ, ΣΛΟΒΑΚΙΑ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΚΡΟΑΤΙΑ, ΟΥΓΓΑΡΙΑ, ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ. Ενώ μεταξύ 13,3 και 16 έτη είναι σε ΕΣΘΟΝΙΑ, ΛΕΤΟΝΙΑ, ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ, ΤΣΕΧΙΑ, ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ, ΠΟΛΩΝΙΑ.
Ο υπουργός επεσήμανε και την άμεση επίπτωση της παλαιότητας του στόλου στην υψηλή συχνότητα των βλαβών και τον προσωρινό χαρακτήρα των λύσεων με συμβάσεις leasing και οικεία ΚΤΕΛ για την κάλυψη του συγκοινωνιακού έργου. Από το αρμόδιο υπουργείο, στοιχειοθετώντας την επιχειρηματολογία για την απόφαση προμήθειας νέων οχημάτων, υπενθυμίζεται και η την ανάγκη συμμόρφωσης στην Κοινοτική Οδηγία που επιβάλλει το 33%/47% των νέων αστικών λεωφορείων να είναι «καθαρά» έως το 2025/2030, αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, τα 250 ηλεκτροκίνητα λεωφορεία αποτελούν το πρώτο βήμα για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος αστικών συγκοινωνιών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, με οχήματα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας.
Οι ενέργειες και τα ορόσημα
Βέβαια, θα χρειαστεί μέσα στους επόμενους μήνες να γίνουν ενέργειες προς την κατεύθυνση αυτή. Γενικότερα, αναμένεται η υπογραφή Σύμβασης μέσα στον Σεπτέμβριο 2023, ενώ απαιτείται επαύξηση ισχύος ΔΕΔΔΗΕ στα αμαξοστάσια (όπου χρειαστεί), κάτι που προβλέπεται για το τέλος Ιανουαρίου 2024. Η ολοκλήρωση εργασιών ΟΣΥ εντός αμαξοστασίων εκτιμάται για τα μέσα Μαρτίου 2024, η έλευση οχημάτων – εκτελωνισμός για τα μέσα Φεβρουαρίου 2024 και η παράδοση οχημάτων με έγκριση τύπου για τα μέσα Μαρτίου 2024. Ώστε να τεθούν τα οχήματα σε λειτουργία τον Απρίλιο 2024 ή κάπου εκεί.
Ο πρώτος διαγωνισμός, τα τμήματα, τα κόστη, οι διεργασίες
Σε σχετική παρουσίαση του υπουργείο γίνονταν λόγος για την πρώτος φάση του διαγωνισμού που είχε αρχική πρόβλεψη 770 λεωφορεία αλλά επανεκτιμήθηκε σε 650 λεωφορεία μέχρι τα μέσα του 2025, αλλά και το δεύτερο σκέλος με πρόβλεψη για προμήθεια επιπλέον 650 λεωφορείων μέχρι το τέλος της τετραετίας.
Μάλιστα, υπήρχε και διάγραμμα με βασικά σημεία του α’ διαγωνισμού: ▪ Διαγωνισμός 2018 (ακυρώθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο) ▪ Προετοιμασία Τεύχους Διακήρυξης νέου διαγωνισμού (Οκτώβριος 2020 – Μάρτιος 2021) ▪ Δημόσια Διαβούλευση (Απρίλιος 2021) ▪ Κήρυξη Διαγωνισμού (Οκτώβριος 2021) ▪ Ματαίωση Τμήματος 1 (μη ανταπόκριση αγοράς, και λόγω της ενεργειακής κρίσης) ▪ Υποβολή Προσφορών – Μάρτιος 2022 (Τμήματα 2, 3, 4, 5 – από Ευρώπη στα 2, 3 / από Ευρώπη και Κίνα στα 4, 5) ▪ Προδικαστικές Προσφυγές Τμήματος 5 (Νοέμβριος 2022 – Ιανουάριος 2023) ▪ Κήρυξη Προσωρινού Αναδόχου Τμήματος 5 (Φεβρουάριος 2023) ▪ Κήρυξη Προσωρινού Αναδόχου Τμήματος 3 (Μάιος 2023) ▪ Κήρυξη Προσωρινού Αναδόχου Τμήματος 2 (επίκειται) ▪ Έγκριση προσωρινού αναδόχου Τμήματος 5 από Ελεγκτικό Συνέδριο (Ιούλιος 2023).
Οι επενδύσεις αυτές σε νέα λεωφορεία έχουν χρηματοδότηση τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από εθνικούς πόρους. Υπενθυμίζεται ότι στην αρχική του μορφή (με 5 τμήματα) ο διαγωνισμός είχε κόστος 383,494 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ) και αφορούσε (στη βερσιόν των 770 οχημάτων) 570 λεωφορεία στην Αθήνα και 200 στη Θεσσαλονίκη.
Το πρώτο τμήμα αφορούσε σε προμήθεια: Υβριδικά Λεωφορεία 12μ., με κόστος ανά μονάδα 310.000 ευρώ, συνολικό πλήθος οχημάτων 120, συνολικού κόστους 37.200.000 € και με ΦΠΑ στα 46.128.000 ευρώ. Αναλογούν 50 λεωφορεία στην Αθήνα και 70 στη Θεσσαλονίκη.
Το δεύτερο τμήμα αφορούσε: Λεωφορεία CNG 12μ., με κόστος ανά μονάδα 295.000 ευρώ, συνολικό πλήθος οχημάτων 100, συνολικού κόστους 59.000.000 € και με ΦΠΑ στα 73.160.000 ευρώ. Αναλογούν 200 λεωφορεία.
Το τρίτο τμήμα αφορούσε σε προμήθεια: Λεωφορεία CNG 18μ., με κόστος ανά μονάδα 430.000 ευρώ, συνολικό πλήθος οχημάτων 100, συνολικού κόστους 43.000.000 € και με ΦΠΑ στα 53.320.000 ευρώ. Αναλογούν 100 λεωφορεία στην Αθήνα.
Το τέταρτο τμήμα αφορούσε σε προμήθεια: Ηλεκτρικά Λεωφορεία 12μ., με κόστος ανά μονάδα 450.000 ευρώ, συνολικό πλήθος οχημάτων 100, συνολικού κόστους 45.000.000 € και με ΦΠΑ στα 55.800.000 ευρώ. Αναλογούν 80 λεωφορεία στην Αθήνα και 30 στη Θεσσαλονίκη. Επίσης, περιλαμβάνει την προμήθεια: 3 Συσσωρευτές - Ταχυφορτιστές (2 στην Αθήνα), με κόστος ανά μονάδα 375.000 ευρώ, και συνολικό κόστος (με ΦΠΑ) 465 χιλ. ευρώ.
Το πέμπτο τμήμα αφορά σε: Ηλεκτρικά Λεωφορεία 12μ., με κόστος ανά μονάδα 495.000 ευρώ, συνολικό πλήθος οχημάτων 250, συνολικού κόστους 123.750.000 € και με ΦΠΑ στα 153.450.000 ευρώ. Αναλογούν 140 λεωφορεία στην Αθήνα και 110 στη Θεσσαλονίκη. Επίσης, αφορά σε προμήθεια 7 Συσσωρευτών – Ταχυφορτιστών (5 στην Αθήνα και 2 στη Θεσσαλονίκη), με κόστος ανά μονάδα 135.000 ευρώ και συνολικό ποσό (με ΦΠΑ) στα 1.171.800 ευρώ.
Το πρώτο τμήμα του διαγωνισμού ματαιώθηκε καθώς καταγράφηκε έλλειψη ενδιαφέροντος από την αγορά. Για τα Τμήματα 2 και 3, κατά το υπουργείο, ολοκληρώθηκε η αξιολόγηση δικαιολογητικών και προσφορών, ξεκινά η διαδικασία σύναψης σύμβασης (με αποστολή στο Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΣ). Επίσης, αναμένονται τα πρώτα λεωφορεία στις αρχές του 2024 (Τμήμα 3), ενώ διερευνάται η εξεύρεση χρηματοδότησης για το Τμήμα 2. Για το Τμήμα 4 0λοκληρώθηκε η αξιολόγηση τεχνικών προσφορών, συνεχίζεται η αξιολόγηση δικαιολογητικών και θα ακολουθήσει το άνοιγμα οικονομικής προσφοράς. Τέλος, όπως ήδη ειπώθηκε, για το Τμήμα 5 ολοκληρώθηκε η αξιολόγηση δικαιολογητικών, ελήφθη έγκριση από το ΕΣ, προχωρά η σύναψη σύμβασης και αναμένονται τα νέα λεωφορεία τέλος Απριλίου 2024.
Το β΄ σκέλος με τα επιπλέον 650 οχήματα
Όσον αφορά σε κάποια ευρύτερα χρονοδιαγράμματα για το β’ σκέλος του διαγωνισμού (επιπλέον 650 λεωφορεία), από το υπουργείο αναφέρονται τα εξής: η έναρξη εργασιών σύνταξης Διακήρυξης αναμένεται τον Σεπτέμβριο του 2023, η Κατάρτιση Τεύχους Διακήρυξης (ΤτΔ) τον Δεκέμβριο του 2023, ενώ η διακήρυξη θα τεθεί σε Δημόσια Διαβούλευση τον Ιανουάριο 2024. Η κήρυξη του σχετικού διαγωνισμού εκτιμάται για τον Απρίλιο 2024, η υποβολή προσφορών για τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ενώ η ανακήρυξη αναδόχων αναμένεται τον Ιούνιο 2025. Βέβαια, αυτά τα χρονοδιαγράμματα πάντα θεωρούνται ενδεικτικά και προφανώς οι διαδικασίες θα κινηθούν αναλόγως συνθηκών και απρόοπτων.
