Τη δέσμευση του ποσού των 85 εκατ. ευρώ, ως καταβολή αποζημίωσης προς τον παραχωρησιούχο «Θερμαϊκή Οδός» των ΑΚΤΩΡ – Archirodon – Boskalis για το έργο της κατασκευής «υποθαλλάσιας αρτηρίας Θεσσαλονίκης» που ποτέ δεν προχώρησε και υλοποιήθηκε, αποφάσισε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την καταβολή του ποσού στο πλαίσιο του συμβιβασμού ανάμεσα στα μέλη του γκρουπ και το Ελληνικό Δημόσιο και στη βάση απόφασης της πλήρους ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του κράτους (σύμφωνα με πρακτικό από τις 23-12-2021). Το ποσό των 85 εκατ. ευρώ στο οποίο κατέληξαν οι εμπλεκόμενες πλευρές, ώστε να μη διαιωνίζεται περαιτέρω το θέμα με πρόσθετες διαιτησίες, δικαστικές διαμάχες και με τον κίνδυνο το δημόσιο να χρειαστεί να καταβάλει επιπλέον ποσά, χωρίζεται σε 67.886.677,59 ευρώ ως το σύνολο των επιδικασθέντων αποζημιώσεων και σε 17.113.322,44 ευρώ ως τόκους. Να σημειωθεί ότι οι απαιτήσεις σε διάφορες χρονικές περιόδους έφταναν τα 350 εκατ. ευρώ (μαζί με ηθική βλάβη). Ο όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ (μητρική των ΑΚΤΩΡ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις) είχε τη μερίδα του λέοντος στην κοινοπραξία με ποσοστό 50%.
Για να γλυτώσουν δικαστικούς αγώνες ετών και αποζημιώσεις «μαμούθ»
Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό του υπ. Υποδομών, το ποσό των 85 εκατ. προκύπτει από το «ήδη οφειλόμενο ποσό των 81.749.303,93 ευρώ κατά τους ευνοϊκότερους για το Δημόσιο υπολογισμούς, το οποίο αντιστοιχεί στο κεφάλαιο και τους τόκους αποζημίωσης που επιδικάστηκαν με τις Διαιτητικές Αποφάσεις του Α' Κύκλου Διαιτησιών, εύλογα προσαυξημένο μέχρι του συνολικού ποσού των 85.000.000 ευρώ, αφενός με τους τόκους και τα δικαστικά έξοδα που θα επιβάρυναν το Ελληνικό Δημόσιο κατά το χρονικό διάστημα των πέντε ετών (το οποίο, κατ' ελάχιστη εκτίμηση θα απαιτείτο σε περίπτωση μη επίτευξης συμβιβασμού) για την διεξαγωγή αβέβαιων σε διάρκεια και έκβαση δικαστικών αγωγών για την ακύρωση των Διαιτητικών Αποφάσεων του Β' Κύκλου Διαιτησιών, με τις οποίες το επιδικασθέν ποσό αποζημίωσης για κεφάλαιο και τόκους ανέρχεται στο συνολικό ποσό των 109,4 εκατ. ευρώ, και αφετέρου με τις αμοιβές και τα έξοδα των εκκρεμών διαιτητικών δικών του Γ' Κύκλου Διαιτησιών, με αντικείμενο τη νομιμότοκη επιδίκαση σε βάρος του Δημοσίου συνολικού ποσού αποζημίωσης 240.291.618 ευρώ».
Η περίφημη «Υποθαλάσσιας Αρτηρίας Θεσσαλονίκης» που «ναυάγησε»
Πρόκειται για την περίφημη ιστορία για τον διαγωνισμό της «Υποθαλάσσιας Αρτηρίας Θεσσαλονίκης», όπου η κοινοπραξία «Θερμαϊκή Οδός ΑΕ», στην οποία συμμετείχαν οι ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις (θυγατρική της Ελλάκτωρ, είχε ποσοστό 50%), Boskalis και Archirodon, είχε ανακηρυχθεί πριν από περίπου 18,5 χρόνια, τον Ιούνιο του 2005, προσωρινός ανάδοχος του έργου που θα συνέδεε την δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης με την ανατολική πλευρά κάτω από τη θάλασσα (συνολικό μήκος 6,2 χιλιόμετρα με πάνω από 1 χιλιόμετρο υποθαλάσσιας σήραγγας), με τη σύμβαση να υπογράφεται το 2006. Το project των 472 εκατ. ευρώ περίπου «πάγωσε», έμπλεξε σε μπαράζ προσφυγών και δικαστικών διενέξεων, υπήρχαν ενστάσεις για όρους της σύμβασης ή για ΜΠΕ, ακόμα και για τη χρησιμότητά τους και τις ροές, στην πορεία «ναυάγησε» και οι εμπλεκόμενοι δεν σταμάτησαν να εγείρουν αποζημιώσεις και απαιτήσεις από το Ελληνικό Δημόσιο. Υπενθυμίζεται ότι επρόκειτο για μία από τις μεγάλες οδικές συμβάσεις παραχώρησης που προωθούνταν εκείνη την εποχή, μαζί με την Ολυμπία Οδό, τον Μορέα, τις Κεντρική και Ιόνια Οδό, τον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου.
Τι ανέφερε η Ελλάκτωρ
Πάντως, όπως αναφέρονταν σε οικονομικές καταστάσεις της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, η εταιρεία ΘΕΡΜΑΪΚΗ ΟΔΟΣ ΑΕ, η οποία ενοποιείται με την μέθοδο της καθαρής θέσης, έχει αναγνωρισμένη απαίτηση ύψους 67,9 εκατ. από το Ελληνικό Δημόσιο σε συνέχεια των σχετικών διαιτητικών αποφάσεων που είχαν δικαιώσει την εταιρεία το 2010 και 2012 αναφορικά με την καταγγελία και διακοπή της Σύμβασης Παραχώρησης της Υποθαλάσσιας Αρτηρίας Θεσσαλονίκης. Την 1η Οκτωβρίου 2021, σε συνέχεια διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Θερμαικής Οδού Α.Ε., κατατέθηκε στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών από την Θερμαϊκή Οδός A.Ε. Πρόταση Συμβιβαστικής Επίλυσης Διαφοράς. Στις 23 Δεκεμβρίου 2021 το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ενέκρινε τον συμβιβασμό. Στις 11 Ιανουαρίου 2022 εστάλη σχετική επιστολή όπου έγινε εν μέρει δεκτό το αίτημα για συμβιβαστική επίλυση της διαφοράς, νομίμως υπογεγραμμένο και εγκεκριμένο από τους Υπουργούς Οικονομικών και Υποδομών, με την καταβολή στη Θερμαϊκή Οδό, σε πλήρη και ολοσχερή εξόφληση, αποζημίωσης ύψους 85 εκατ., υπό προβλεπόμενες προϋποθέσεις. Στις 14 Ιανουαρίου 2022 η Θερμαϊκή Οδός κατέθεσε επιστολή αποδοχής των όρων του συμβιβασμού, όπως αυτοί προσδιορίζονται στο Πρακτικό της Πλήρους Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Η Θερμαϊκή Οδός προέβη στην διεκπεραίωση όλων των προβλεπόμενων προϋποθέσεων.
Ποιο (θα) ήταν το έργο
Η υλοποίηση μιας οδού παράκαμψης του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, είχε σαν στόχο η περιοχή αυτή να μην επιβαρύνεται άσκοπα από τη διερχόμενη κυκλοφορία. Αποσκοπούσε στην ενίσχυση της μεταφορικής υποδομής της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης και στην δημιουργία δυνατότητας για εκτεταμένες πολεοδομικές αναπλάσεις, εξυπηρετώντας με αυτή την έννοια το σύνολο της μητροπολιτικής περιοχής. Η πρόβλεψη για το έργο ήταν να διέλθει από την πλευρά της θάλασσας και συγκεκριμένα σε ζώνη με αρχή τη Δυτική Είσοδο Θεσσαλονίκης και το Λιμάνι και κατάληξη την παραλιακή Λεωφόρο Μεγάλου Αλεξάνδρου, στο ύψος του Ξενοδοχείου «Μακεδονία Παλλάς», καταλήγοντας ανατολικά στο ύψος της οδού Μ. Κάλλας, δημιουργώντας έτσι μια παράκαμψη του κέντρου της Θεσσαλονίκης με μια παράλληλη «υπόγεια παραλιακή αρτηρία». Η κατασκευή του έργου στο υποθαλάσσιο τμήμα αυτού προβλέπονταν να γίνει με μέθοδο ανάλογη με αυτή που εφαρμόστηκε στην υποθαλάσσια οδική ζεύξη Πρέβεζας - Ακτίου.
Το χρονικό καταγγελιών, αιτήσεων για αποζημιώσεις, δικαστικών αγώνων και συμβιβασμού στα 85 εκατ. ευρώ
Στις 31-10-2006 υπεγράφη Σύμβαση Παραχώρησης αφενός μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου, εκπροσωπούμενου από τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ. Δ.Ε. και αφετέρου της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «ΘΕΡΜΑΙΚΗ ΟΔΟΣ Α.Ε.» και των Αρχικών Μετόχων της εταιρίας αυτής. Η Ημερομηνία Έναρξης της Περιόδου Παραχώρησης επιτεύχθηκε στις 01/08/2007. Ο Παραχωρησιούχος όφειλε εντός σαράντα οκτώ (48) μηνών από την ημερομηνία αυτή, ήτοι έως την 1η.8.2011, να έχει εκτελέσει και ολοκληρώσει, όλες τις κατασκευές που απαιτούνταν ώστε τούτο να είναι έτοιμο να αποδοθεί στη χρήση. Ακολούθησαν όμως αρνητική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (2008), ενώ έναν χρόνο αργότερα οι δανείστριες τράπεζες κατήγγειλαν τις Καθορισμένες Δανειακές Συμβάσεις, με τον παραχωρησιούχο από την πλευρά του να καταγγέλλει και αυτός τη σύμβαση, εγείροντας αξιώσεις για το «ναυάγιο» λόγω συνδρομής του Γεγονότος Αθέτησης Δημοσίου. Το Ελληνικό Δημόσιο από την πλευρά του αμφισβήτησε μέσω της από 28.9.2009 αυτοτελούς αιτήσεώς του ενώπιον του Διαιτητικού Δικαστηρίου του άρθρου 33 της Σύμβασης Παραχώρησης την ισχύ της από 30.7.2009 καταγγελίας της Παραχωρησιούχου.
Σε ότι αφορά στις Αποζημιώσεις Καθυστέρησης με τις από 4.6.2010 πέντε αποφάσεις, το Διαιτητικό Δικαστήριο επιδίκασε υπέρ της Παραχωρησιούχου ως Αποζημιώσεις Καθυστέρησης, κάνοντας εν μέρει δεκτές τις οικείες αιτήσεις, τα εξής ποσά: 13.707.449,11 ευρώ, 1.813.159,62 ευρώ, 1.384.878,91 ευρώ και 1.840.386,85 ευρώ, νομιμότοκα από την ημερομηνία άσκησης καθεμιάς αίτησης για διενέργεια Διαιτησίας. Επίσης, με την από 4.10.2012 Απόφαση, το Διαιτητικό Δικαστήριο επιδίκασε υπέρ της Παραχωρησιούχου για περαιτέρω Αποζημιώσεις Καθυστέρησης το ποσό των 3.695.403,27 ευρώ. Σε ότι αφορά στις Αποζημιώσεις Καταγγελίας, με την από 26.7.2010 Απόφαση, το Διαιτητικό Δικαστήριο απέρριψε την εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου αμφισβήτηση του κύρους και της νομιμότητας της καταγγελίας της Σύμβασης Παραχώρησης και επιδίκασε υπέρ της Παραχωρησιούχου το ποσό των 43,7 εκατ. ευρώ με τον νόμιμο τόκο.
Ακολούθησαν αγωγές ακύρωσης από το Ελληνικό Δημόσιο και πράγματι ακυρώθηκαν λόγω κακής σύνθεσης του Διαιτητικού Δικαστηρίου με αποφάσεις του Εφετείου Αθηνών, οι οποίες προσβλήθηκαν από την κοινοπραξία. Ακολούθως, ο Άρειος Πάγος με τις υπ' αριθ. 902, 903, 904 και 905/2021 Αποφάσεις του, απέρριψε αμετάκλητα τις αγωγές ακύρωσης και συνεπώς οι αρχικές διαιτητικές αποφάσεις αναβίωσαν οριστικά
Είχε προηγηθεί απόφαση από το Διαιτητικό Δικαστήριο (3.1.2019 Οριστική Διαιτητική Απόφαση), υποχρεώνοντας το Ελληνικό Δημόσιο να της καταβάλει ποσό 65.174.034,46 ευρώ, νομιμότοκα.
Μετά την έκδοση της από 3.1.2019 Διαιτητικής Απόφασης, η Παραχωρησιούχος άσκησε ενώπιον του ίδιου Διαιτητικού Δικαστηρίου τις από 01.02.2019 και 01.03.2019 αιτήσεις για διενέργεια διαιτητικής επίλυσης / επαναφοράς της διαφοράς κατά το σκέλος που απορρίφθηκαν ως αόριστα τα αιτήματά της για τα εξής ποσά: 1.852.081,93 ευρώ ως αποζημίωση για τόκους επί Υποχρεώσεων προς Δανειστές, 1.551.951,87 ευρώ αποζημίωση για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις τρίτων και αμοιβές Ανεξάρτητου Μηχανικού και ελεγκτή μελέτης, 26.887.585 ευρώ, ως αποζημίωση για διαφυγόντα κέρδη, 10.000.000 ευρώ ως αποζημίωση για την εκπόνηση μελετών, και 200.000.000 ως χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη.
Το Δημόσιο μέσω του Νομικού Συμβουλίου του κράτους και άλλων φορέων προχώρησε σε κινήσεις για τον έλεγχο της ορθότητας των επιδικασθέντων ποσών. Ο Παραχωρησιούχος υπέβαλε την 21/10/2021 πρόταση για συμβιβαστική επίλυση της διαφοράς προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, στην οποία επικαλέστηκε την εκτελεστότητα τόσο των αποφάσεων διαιτησιών αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι:
· Με βάση τον Α' κύκλο διαιτησιών (περιόδου 2009-2010), η συνολική καταβλητέα δαπάνη εκ μέρους του Δημοσίου προς τον Παραχωρησιούχο (περιλαμβανομένων και των τόκων) ανέρχεται σε 134.239.377,53 ευρώ.
· Με βάση τον Β' κύκλο διαιτησιών (περιόδου 2017-2018), η συνολική καταβλητέα αποζημίωση εκ μέρους του Δημοσίου προς τον Παραχωρησιούχο (περιλαμβανομένων και των τόκων) ανέρχεται σε 167.121.063,16 ευρώ.
Στην πορεία ξεκίνησε ένας κύκλος προτάσεων ώστε να οδηγηθούν οι δύο πλευρές σε συμβιβασμό με τον παραχωρησιούχο να εγείρει απαιτήσεις τελικά ύψους 130 εκατ. ευρώ και να ζητάει « την παραίτηση του Ελληνικού Δημοσίου από την αίτηση αναίρεσης κατά της υπ' αριθ. 2128/2020 απόφασης του Εφετείου Αθηνών και την ανάληψη της δέσμευσης να μη προβεί στην καθ' οιονδήποτε τρόπο αμφισβήτηση ή προσβολή του κύρους ή της ισχύος των Διαιτητικών Αποφάσεων και ιδίως να μη προβεί στην υποβολή αιτήσεων για την αναστολή της ισχύος των Διαιτητικών Αποφάσεων».
Σύμφωνα με το με αριθμ. πρωτ. 348079/03-12-2021 έγγραφο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών προς το Ν.Σ.Κ. και με βάση και την Έκθεση του Χρηματοοικονομικού - Ελεγκτικού Οίκου B.D.O. A.E. :
· Σε ότι αφορά τις διαιτητικές αποφάσεις του Α' κύκλου των διαιτησιών (περιόδου 2009-2010), το ποσό της συνολικής καταβλητέας αποζημίωσης εκ μέρους του Δημοσίου προς τον Παραχωρησιούχο περιλαμβανομένων και των τόκων ανέρχεται σε 103.190.870,19 ευρώ.
· To ποσό της συνολικής καταβλητέας αποζημίωσης εκ μέρους του Δημοσίου προς τον Παραχωρησιούχο του Β' κύκλου διαιτησιών (περιόδου 2017 - 2018), με βάση το από 03/01/2019 Πόρισμα του Διαιτητικού Δικαστηρίου περιλαμβανομένων και των τόκων μέχρι την 30/09/2021 ανέρχεται σε 106.044.088,63 €. Στο υπόψη ποσό δεν περιλαμβάνονται επί πλέον διεκδικήσεις ύψους 78.000.000 € για θετικές και αποθετικές ζημιές που έχει αιτηθεί ο Παραχωρησιούχος.
Με βάση το αριθμ. 1245/23-12-2021 Πρακτικό της πλήρους Ολομέλειας του Ν.Σ.Κ. κρίθηκε ως αναγκαία η μερική αποδοχή της Αίτησης του Παραχωρησιούχου ΘΕΡΜΑΙΚΗ ΟΔΟΣ Α.Ε. για τη συμβιβαστική επίλυση δικαστικών και διαιτητικών Διαφορών μεταξύ αυτής και του Ελληνικού Δημοσίου, προκειμένου να περιοριστούν στο μικρότερο δυνατό ποσό οι καταβλητέες από το Ελληνικό Δημόσιο αποζημιώσεις, να αποφευχθεί ο μακρός και αβέβαιος ως προς το αποτέλεσμα, δικαστικός αγώνας των αγωγών ακύρωσης των Διαιτητικών Αποφάσεων του Β' Κύκλου Διαιτησιών, να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να ανοίξουν νέες, μακροχρόνιες και αβέβαιου αποτελέσματος περί αυτών ακυρωτικές δίκες και να επιβαρυνθεί το Δημόσιο με επιπλέον έξοδα και αμοιβές διαιτησίας κ.α. Υπό το πρίσμα αυτό, προκρίθηκε η μερική αποδοχή της κρινόμενης Αίτησης με την καταβολή στην Αιτούσα του συνολικού ποσού των 85.000.000 ευρώ ως εύλογη υποχώρηση εκ μέρους του Δημοσίου και πλέον συμφέρουσα γι' αυτό λύση. Κατά συνέπεια, με τις δύο πλευρές να παραιτούνται από πρόσθετες δικαστικές ενέργειες και απαιτήσεις, φτάσαμε στην δέσμευση του ποσού και στην καταβολή του προσεχώς.
