Ο στόχος του «να μην χαθεί ούτε ευρώ» από τα κοινοτικά κονδύλια του ΕΣΠΑ 2014-2020 που έληξε και ουσιαστικά με την αλλαγή του χρόνου φαίνεται να επιτυγχάνεται βάσει των τελευταίων εκτιμήσεων των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, οι οποίες τις τελευταίες εβδομάδες είχαν επιδοθεί σε ένα σπριντ διαχειριστικών ενεργειών για να εξασφαλιστεί η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απορρόφηση.
Το αν τελικά πιάσαμε το «απόλυτο 100%» θα το μάθουμε μέσα στους επόμενους μήνες καθώς θα πρέπει να ελεγχθούν οι δαπάνες που υποβλήθηκαν μέχρι το τέλος του 2023 και να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις από τις υπηρεσίες της ΕΕ. Για αυτό εξάλλου σε όλες τις προγραμματικές περιόδους στόχος είναι τα προγράμματα να κλείνουν με υπερκάλυψη δαπανών της τάξης του 110% με 115%.
Μεγαλύτερη απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων θα φέρει και η ενεργοποίηση του μηχανισμού top-up για τις δαπάνες της τελευταίας λογιστικής χρήσης. Πρόκειται για έναν μηχανισμό που επιτρέπει τις πληρωμές των τελευταίων δαπανών με 100% κοινοτική συνδρομή αντί για περίπου 80% που είναι κανονικά ώστε να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή απορρόφηση κονδυλίων από τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Σχετικές αποφάσεις αναμένονται εντός του Ιανουαρίου από το ευρωπαϊκό συμβούλιο.
Για αυτό το λόγο στον πίνακα που έδωσε χθες στη δημοσιότητα το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών περιλαμβάνονται δύο εκτιμήσεις για το τελικό κλείσιμο των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014-2020. Η μια με κάλυψη 100% των τελευταίων δαπανών από κοινοτικά κονδύλια και η άλλη χωρίς, το πρώτο σενάριο είναι και το επικρατέστερο.
Σε κάθε περίπτωση στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών επικρατεί ικανοποίηση για την αξιοποίηση του ΕΣΠΑ 2014-2020, ειδικά από τι στιγμή που καλύφθηκε χαμένος χρόνος από τα πρώτα χρόνια του προγράμματος και ενώ ο αρχικός προϋπολογισμός του ΕΣΠΑ 2014-202 αυξήθηκε κατά 2 δισ. ευρώ μέσω του προγράμματος REACT-EU.
Το στοίχημα πλέον είναι να αξιοποιηθούν τα συμπεράσματα της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου για την καλύτερη εκτέλεση του ΕΣΠΑ 2021-2027. Το θέμα αυτό απασχολεί της Επιτροπές Παρακολούθησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων και όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές κάποια από τα «μαθήματα» εφαρμόζονται ήδη στις νέες δράσεις όπως για παράδειγμα οι απαιτήσεις ωριμότητας των επενδυτικών σχεδίων για τις δράσεις στήριξης των νέων μικρομεσαίων επιχειρήσεων που τρέχουν αυτό το διάστημα.
Η «ναυαρχίδα» και ο «αδύναμος κρίκος»
Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ) που είναι και η «ναυαρχίδα» του ΕΣΠΑ 2014-2020 με τον μεγαλύτερο με διαφορά από τα υπόλοιπα προϋπολογισμό εμφάνιζε στα τέλη του 2023 απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων 97,4% βάσει των καταχωρημένων δαπανών. Το τελικό κλείσιμο με τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν έως 31 Δεκεμβρίου 2023 εκτιμάται στο 107,7% με 109,6%.
Στο ΕΠΑνΕΚ δεν υπήρχε κίνδυνος απώλειας κονδυλίων αλλά αντίθετα υπέρβασης του προϋπολογισμού. Και αυτό γιατί στο συγκεκριμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα είχαν ενταχθεί και όλες οι δράσεις στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων έναντι της πανδημίας του κορονοϊού με αποτέλεσμα οι συμβάσεις να έχουν φτάσει στις αρχές Δεκεμβρίου το 144% του προϋπολογισμού. Τις τελευταίες εβδομάδες του έτους προχώρησαν μαζικές απεντάξεις έργων που δεν προχωρούσαν ή δεν προλάβαιναν τις προθεσμίες.
Αδύναμος κρίκος είναι το δεύτερο μεγαλύτερο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα το «Υποδομές Μεταφορές Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ), τα έργα του οποίου αντιμετώπισαν κατά το παρελθόν διάφορα προβλήματα, ειδικά στον Τομέα του Περιβάλλοντος και στα έργα διαχείρισης απορριμμάτων. Μετά από διαχειριστικές ενέργειες και εντάξει έργων-εξπρές μετά από τις καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου το πρόγραμμα αναμένεται να κλείσει στο «επικίνδυνο» 100,6% με 104,7%.
Οι πρωταθλητές των Περιφερειών
Σε ό,τι αφορά τα περιφερειακά προγράμματα πρωταθλήτριες αναδεικνύονται οι περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου και Πελοποννήσου που έπιασαν το 100% της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων αποκλειστικά με τις καταχωρημένες δαπάνες. Το τελικό κλείσιμο και για τις δύο περιφέρειες αναμένεται στο 113,5-115%.
Μια «ανάσα» από το 100% βρίσκονται οι περιφέρειες: Βορείου Αιγαίου (99,97%), Κεντρικής Μακεδονίας (99,89%), Ανατολικής Μακεδονίας -Θράκης (99,49%) και Κρήτης (99,46%). Όλες οι παραπάνω περιφέρειες αναμένεται να κλείσουν με μια άνετη υπερκάλυψη της τάξης του 106%-110%. Η Περιφέρεια Αττικής βρίσκεται στο 98,92% και αναμένεται να κλείσει στο 110,8% με 112,2%.
