Ξαφνικά, η παγκόσμια αγορά μετάλλων, που «είδε» την αξία της να εκτινάσσεται στα 2,300 τρισ. δολάρια φέτος, «ξύπνησε». Ο αυστραλιανός κολοσσός ΒΗΡ, ο μεγαλύτερος όμιλος εξόρυξης μετάλλων στον πλανήτη, έκανε επιθετική προσφορά για την εξαγορά της Anglo American, σε μία συμφωνία ύψους 39 δισ. δολαρίων, από την οποία θα δημιουργηθεί ο μεγαλύτερος παραγωγός χαλκού στον πλανήτη.
Όταν ο Μάικ Χένρι ανέλαβε τα ηνία της ΒΗΡ ως διευθύνων σύμβουλος το 2020, ο γίγαντας στον χώρο των μετάλλων είχε χάσει τη λάμψη του. «Λαβωμένο» από μια σειρά από επώδυνα λάθη και από μία σύγκρουση με το hedge fund Elliott Investment Management, το «μεγαθήριο» με έδρα τη Μελβούρνη της Αυστραλίας χρειαζόταν να λάβει κρίσιμες αποφάσεις, συνειδητοποιώντας όλο και περισσότερο ότι η εξάρτησή του από ορυκτά καύσιμα θα άρχιζε να απομακρύνει τους επενδυτές.
Ο Χένρι δεν ταίριαζε στο στερεότυπο του σκληρού και χαρισματικού στελέχους στο οποίο η βιομηχανία εξόρυξης μετάλλων βασιζόταν τα μέγιστα για τους ηγέτες της. Αντιθέτως, κινήθηκε γρήγορα και μεθοδικά, και μέσα σε 20 μήνες η BHP είχε ανακοινώσει την πιο εντυπωσιακή ανανέωση από τη σύστασή της δύο δεκαετίες νωρίτερα. Η εταιρεία θα πωλούσε τις δραστηριότητές της στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και θα σταματούσε τη διπλή εισαγωγή της στο χρηματιστήριο.
Η ΒΗΡ βρήκε τον «ένα και μοναδικό»
Και τώρα επιστρέφει στις εξαγορές. Ο μεγαλύτερος παίκτης του κλάδου είχε παραμείνει χρόνια στο περιθώριο, δείχνοντας «μεταμέλεια» για μια σειρά καταστροφικών προσφορών και συμφωνιών. Για χρόνια, υπήρχε ένα κοινό μυστικό στη βιομηχανία μετάλλων, ότι το αφεντικό της ΒΗΡ έψαχνε τη "Μέγα Συμφωνία", τον έναν και μοναδικό παίκτη που θα μεγάλωνε τις δραστηριότητες χαλκού.
Και όπως φαίνεται, τον βρήκε. Η είδηση της πρότασης της ΒΗΡ για εξαγορά της Anglo American έβαλε σε επαγρύπνηση την παγκόσμια αγορά μετάλλων. Η πρόταση, την οποία η Anglo απέρριψε χαρακτηρίζοντάς την υποτιμημένη, θα σηματοδοτήσει, εάν φυσικά ευοδωθεί, το τέλος μίας από τις παλαιότερες εταιρείες εξόρυξης μετάλλων του πλανήτη και θα δώσει στην ΒΗΡ τον έλεγχο ορισμένων από τα καλύτερα και μεγαλύτερα μεταλλεία χαλκού στον κόσμο, σε μία περίοδο που ο πλανήτης βρίσκεται αντιμέτωπος με την χειρότερη έλλειψη σε χαλκό.
Η BHP, με χρηματιστηριακή αξία περίπου 140 δισ. δολαρίων, έχει κάνει τον χαλκό κεντρικό μέρος της στρατηγικής της, στοιχηματίζοντας ότι η προσφορά θα δυσκολευτεί να συμβαδίσει με τη ζήτηση για το μέταλλο που χρησιμοποιείται τα μέγιστα στην κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων, ηλιακών συλλεκτών και καλωδίων υψηλής τάσης. Οι επιλογές επέκτασης της εταιρείας με το δικό της ενεργητικό δεν είναι αρκετές για να αντισταθμίσουν την υποχώρησή της από τα ορυκτά καύσιμα, δημιουργώντας πίεση για προσθήκη νέων ορυχείων από το εξωτερικό. Η προσφορά εξαγοράς εκτιμάται ότι θα πυροδοτήσει ένα ευρύτερο κύμα συγκεντρωτισμού στην αγορά, με πολλούς από τους ανταγωνιστές της BHP και της Anglo να αναζητούν τις δικές τους συμφωνίες για εύρεση χαλκού.
Οι δυσκολίες της συγχώνευσης
Υπάρχουν ωστόσο τεράστια ερωτηματικά σχετικά με το εάν η BHP μπορεί να τα καταφέρει. Ο Χένρι και η ομάδα του κατέληξαν σε μια πολύπλοκη συμφωνία πολλαπλών βημάτων που θα διασφαλίζει ότι η BHP θα αποκτήσει μόνο τα τμήματα της Anglo που πραγματικά θέλει ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους για την εταιρεία. Ήδη, οι επικριτές χαρακτηρίζουν τη συμφωνία ανεφάρμοστη και δεν είναι σαφές πώς η λογική προσέγγιση του διευθύνοντος συμβούλου της θα αντιμετωπίσει τις λιγότερο προβλέψιμες πραγματικότητες: ακόμα κι εάν η Anglo μπορεί να πειστεί από μια βελτιωμένη προσφορά, η BHP θα πρέπει να εξασφαλίσει τη συναίνεση των ρυθμιστικών αρχών και αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί μία πολιτικά φορτισμένη διαδικασία έγκρισης.
Επιπλέον, για την BHP, η προοπτική οποιασδήποτε μεγάλης συμφωνίας σημαίνει ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσει ξανά το παρελθόν της που την στοιχειώνει- επώδυνα σφάλματα και αποτυχημένες κινήσεις - που βγαίνει ξανά στην επιφάνεια και δημιουργεί ερωτηματικά. Η εταιρεία πραγματοποίησε μια τολμηρή προσφορά ύψους 150 δισ. δολαρίων στο δεύτερο μεγαλύτερο όμιλο εξόρυξης μετάλλων του πλανήτη, τη Rio Tinto Group, που τελικά απέτυχε, ενώ η επίμονη προσπάθεια για την εξαγορά της Potash Corp της Saskatchewan, στο πλαίσιο συμφωνίας ύψους 39 δισ. δολαρίων, κατέρρευσε όταν η καναδική κυβέρνηση κινήθηκε εναντίον της εταιρείας. Πριν αναλάβει ο Χένρι, η πιο πρόσφατη μεγάλη συμφωνία της BHP ήταν μια εξαιρετικά δαπανηρή "εισβολή" στον σχιστόλιθο, από την οποία ωστόσο απομακρύνθηκε ευθύς αμέσως.
Τώρα, η BHP θα προχωρήσει στην εξαγορά μόνο εάν η Anglo ολοκληρώσει την αποχώρησή της από τις δραστηριότητές της σε πλατίνα και σιδηρομετάλλευμα της Νότιας Αφρικής, απλοποιώντας τη δομή της και μειώνοντας την έκθεσή της σε μια χώρα όπου οι ανθρακωρύχοι αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό ελλείψεις ρεύματος, διαταραχές σε επίπεδο logistics και επίπονες εργασιακές σχέσεις. Η εταιρεία έχει επίσης επισημάνει την πρόθεσή της να θέσει υπό στρατηγική αναθεώρηση ορισμένα περιουσιακά στοιχεία της Anglo, συμπεριλαμβανομένης της De Beers, της εμβληματικής επιχείρησης διαμαντιών.
Βαθιές ρίζες στη Νότια Αφρική
Η Anglo δεν είναι καθόλου ικανοποιημένη με τον σχεδιασμό της συμφωνίας, υποστηρίζοντας ότι δημιουργεί αβεβαιότητα και «σημαντικούς κινδύνους εκτέλεσης», εκτός από την εκτίμησή της ότι η ίδια η προσφορά υποτιμά την εταιρεία. Η απόσχιση των επιχειρήσεων της Νότιας Αφρικής θα απαιτούσε χρόνο, αφήνοντας την Anglo εκτεθειμένη σε αλλαγές στις τιμές των εμπορευμάτων και άλλους παράγοντες - ενδεχομένως για μήνες.
Υπάρχουν και άλλες αβεβαιότητες. Η συμφωνία, η οποία θα έδινε στην BHP περίπου το 10% της παγκόσμιας παραγωγής ορυχείων χαλκού, είναι πιθανό να υψώσει κόκκινες σημαίες κατά των μονοπωλίων, ειδικά στον μεγαλύτερο πελάτη της, την Κίνα.
Ορισμένοι Νοτιοαφρικανοί πολιτικοί έχουν ήδη αντιδράσει αρνητικά στην ανακοίνωση, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το εάν η BHP έχει στρατηγική για να διασφαλίσει ότι μια συμφωνία δεν θα μετατραπεί σε πολιτική αρένα αλληλοκατηγοριών, ειδικά σε ένα εκλογικό έτος. Ενώ η Anglo είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο και έχει την έδρα της στο Λονδίνο, είναι μια βαθιά Νοτιοαφρικανική εταιρεία όσον αφορά τις ρίζες της, την πολιτική και την οικονομία της χώρας. Αποτελεί τον κορυφαίο παραγωγό πλατίνας στον πλανήτη, εκπροσωπώντας περίπου το 40% της παγκόσμιας προσφοράς.
«Υπάρχουν πολλά ζητήματα και εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν», δήλωσε ο καθηγητής Φρέντερικ Άνσιλ, προσωρινός κοσμήτορας στο UNSW Business School - ένα από τα κορυφαία επιχειρηματικά πανεπιστήμια της Αυστραλίας. «Κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής, λίγη ανάλυση των ανταγωνιστών, εμπλοκή της Κίνας. Είναι σαφές ότι αυτά είναι εμπόδια που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει η BHP και νομίζω ότι οι πρώτες αντιδράσεις από τη Νότια Αφρική δεν ήταν εξαιρετικά θετικές».
Yπό αυτές τις συνθήκες, η ΒΗΡ εξετάζει το ενδεχόμενο να βελτιώσει την προσφορά της για την Anglο και ήδη συζητά με συμβούλους να υποβάλει νέα προσφορά τις επόμενες εβδομάδες.
Τεράστιες οι ανάγκες για χαλκό
Ο κόσμος χρειάζεται απεγνωσμένα μεγαλύτερες ποσότητες χαλκού για να μπορέσει να επιτύχει τους στόχους για την ηλεκτροκίνηση. Ο χαλκός μπορεί να κάνει πραγματικότητα κάθε είδους πράσινες λύσεις, από την κατασκευή γραμμών ηλεκτροδότησης και τις μεταφορές μέχρι την καθαρή ενέργεια και την κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το BloombergNEF υπολογίζει ότι, με βάση τον τρόπο που χρησιμοποιείται σήμερα ο χαλκός, η επίτευξη των πιο φιλόδοξων κλιματικών στόχων στον κόσμο θα απαιτούσε τετραπλάσια αύξηση της κατανάλωσης. Για παράδειγμα, ένα αμιγώς ηλεκτρικό αυτοκίνητο, χρησιμοποιεί περίπου τρεις φορές περισσότερο χαλκό σε σχέση με ένα συμβατικό όχημα με κινητήρα εσωτερικής καύσης.
Εφόσον είναι αδύνατον να βρεθούν αυτές οι τεράστιες ποσότητες σε χαλκό, η αποτελεσματικότητα, η ανακύκλωση και η υποκατάσταση θα παίξουν σημαντικό ρόλο. Η εταιρεία συμβούλων για μέταλλα CRU βλέπει τη ζήτηση να αυξάνεται κατά περίπου 40% έως το 2050, ακόμη και αν οι καθαρότερες τεχνολογίες δεν αναπτυχθούν επιθετικά.
Όλη αυτή η αναμενόμενη ανάπτυξη έκανε τον χαλκό πιο ακριβό. Οι τιμές είναι 50% υψηλότερες σήμερα από ό,τι πριν από την πανδημία. Για να αποφευχθούν ακόμη πιο απότομες αυξήσεις και η συμφόρηση της καθαρής ενέργειας που θα συνεπαγόταν, οι νέες τεχνολογίες θα μπορούσαν είτε να ενισχύσουν την προσφορά χαλκού είτε να μειώσουν τη χρήση του, τη στιγμή που οι νέες επενδύσεις είναι περιορισμένες.
Η τεχνολογία που αλλάζει τα δεδομένα
Σε αυτό που θα μπορούσε να αποδειχτεί ότι αλλάζει το παιχνίδι για την παγκόσμια προσφορά, μια νεοσύστατη εταιρεία των ΗΠΑ λέει ότι έλυσε έναν γρίφο. Εάν αποδειχθεί επιτυχής, η ανακάλυψη της Jetti Resources θα μπορούσε να ξεκλειδώσει εκατομμύρια τόνους νέου χαλκού για τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, εργοτάξια και στόλους αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο, περιορίζοντας και πιθανόν κλείνοντας το έλλειμμα.
Στην απλούστερη μορφή της, η τεχνολογία της Jetti επικεντρώνεται σε έναν κοινό τύπο μεταλλεύματος που παγιδεύει τον χαλκό πίσω από ένα λεπτό φιλμ, καθιστώντας το υπερβολικά δαπανηρό και δύσκολο να εξαχθεί. Το αποτέλεσμα είναι ότι τεράστιες ποσότητες μετάλλου έχουν μείνει λανθάνουσες σε σωρούς απορριμμάτων ορυχείων, καθώς και σε αναξιοποίητα κοιτάσματα. Για να σπάσει τον κώδικα, η Jetti έχει αναπτύξει έναν εξειδικευμένο καταλύτη για να διαταράσσει το στρώμα, επιτρέποντας στα μικρόβια που τρώνε το βράχο να εργαστούν για την απελευθέρωση του παγιδευμένου χαλκού. Η τεχνολογία δεν έχει ακόμη αποδειχθεί σε μεγάλη κλίμακα, αλλά ο πλούτος που διακυβεύεται έλκει ορισμένους από τους πιο ισχυρούς παίκτες του κλάδου.
Η BHP είναι ήδη επενδυτής και τώρα διαπραγματεύεται ένα δοκιμαστικό εργοστάσιο στο ορυχείο χαλκού, Escondida στη Χιλή. Η αμερικανική εταιρεία εξόρυξης Freeport-McMoRan Inc. άρχισε να εφαρμόζει την τεχνολογία της Jetti σε ορυχείο της Αριζόνα φέτος, ενώ ο ανταγωνιστικός όμιλος Rio Tinto Group σχεδιάζει να αναπτύξει μια ανταγωνιστική αλλά παρόμοια διαδικασία.
