«Υπερβολικά μεγάλη δαπάνη και πολύ μικρό όφελος» ήταν ο τίτλος πρόσφατης μελέτης της Goldman Sachs για την τεχνητή νοημοσύνη, μιας έκθεσης που προσπαθούσε να αποτυπώσει αν οι μεγάλες επενδύσεις στις οποίες προχωρούν σωρηδόν το τελευταίο διάστημα κράτη κι επιχειρήσεις θα αποδώσουν καρπούς. Ο λόγος που ενδεχομένως αποφάσισαν οι συγγραφείς της να διερευνήσουν το εν λόγω ερώτημα είναι πως παρά τον ενθουσιασμό για τις δυνατότητες της πολλά υποσχόμενης τεχνολογίας, όλο και περισσότεροι αρχίζουν να αμφιβάλουν για το επενδυτικό ρίσκο ενώ υπάρχουν κι εκείνοι που δεν διστάζουν να κάνουν λόγο για φούσκα.
Η «φούσκα» της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης
Το επενδυτικό ράλι της ΑΙ δεν θα έχει καλό τέλος, έχουν υποστηρίξει από πλευράς τους σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια όπως η Sequoia Capital και η Elliott Management ενώ ο γνωστικός επιστήμονας, επιχειρηματίας και συγγραφέας Γκάρι Μάρκους, ο οποίος και έχει συμμετάσχει στην συγγραφή του AI ACT της ΕΕ, είχε αντιστοίχως προβλέψει ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία δεν θα αποφέρει ποτέ τα αναμενόμενα… κέρδη. Σε πρόσφατο άρθρο του μάλιστα επισημαίνει ότι η «φούσκα» της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης θα σκάσει το 2025. «Η Γενετική Τεχνητή Νοημοσύνη κατέκτησε τον κόσμο τον Νοέμβριο του 2022, με την κυκλοφορία του ChatGPT. 100 εκατομμύρια άνθρωποι άρχισαν να την χρησιμοποιούν, πρακτικά εν μία νυκτί. Ο Σαμ Άλτμαν, ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, της εταιρείας που δημιούργησε το ChatGPT, έγινε οικείο όνομα σε πολλούς από εμάς. Και τουλάχιστον μισή ντουζίνα εταιρείες έκαναν αγώνα δρόμου με την OpenAI στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν ένα καλύτερο σύστημα. Η ίδια η OpenAI αγωνίστηκε να ξεπεράσει το «GPT-4», το μοντέλο-ναυαρχίδα της, που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2023 με έναν διάδοχο, που πιθανώς θα ονομάζεται GPT-5. Ενώ πλήθος εταιρειών έτρεξε να βρει τρόπους να υιοθετήσει το ChatGPT (ή παρόμοιες τεχνολογίες ανταγωνιστών) στην επιχείρησή της. Ωστόσο αυτό που ξέρουμε σήμερα ως παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη δεν λειτουργεί στην πραγματικότητα τόσο καλά, και ίσως δεν θα λειτουργήσει ποτέ» ανέφερε χαρακτηριστικά. Ωστόσο επεσήμανε ότι η Gen AI δεν θα εξαφανιστεί. Αλλά οι επενδυτές μπορεί κάλλιστα να σταματήσουν να δίνουν χρήματα με τον ρυθμό που το πράττουν μέχρι σήμερα, ο ενθουσιασμός μπορεί να μειωθεί και οι εταιρείες που σήμερα αποτιμώνται δισεκατομμύρια δολάρια μπορεί να… απογυμνωθούν».
Υπερβολική δαπάνη για μικρό όφελος
Οι λόγοι είναι πολλαπλοί, σύμφωνα με τους «επικριτές» της AI. Αφενός είναι η κατανάλωση ενέργειας από τους υπερεπεξεργαστές που επιστρατεύονται για την τεχνητή νοημοσύνη και ειδικά για την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη. Αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Openal, Σαμ Αλτμαν, έχει περιγράψει την εταιρεία του ως την πιο ενεργοβόρα νεοφυή επιχείρηση στην ιστορία της Σίλικον Βάλεϊ . Σε ομιλία του στο Νταβός φέτος μάλιστα είχε αναφέρει ξεκάθαρα ότι το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης εξαρτάται από τις ανακαλύψεις στον τομέα της καθαρής ενέργειας.
«Δεν έχουμε ακόμη εκτιμήσει τις ενεργειακές ανάγκες αυτής της τεχνολογίας», οι οποίες αυξάνουν συνεχώς καθώς η τεχνολογία ωριμάζει, έλεγε τότε τονίζοντας ότι δεν υπάρχει τρόπος να φτάσουμε στο επιθυμητό, χωρίς μια σημαντική ανακάλυψη. Χρειαζόμαστε [πυρηνική] σύντηξη ή χρειαζόμαστε ριζικά φθηνότερη ηλιακή ενέργεια συν λύσεις αποθήκευσης σε μαζική μάλιστα κλίμακα».
Σε αυτό το πλαίσιο ο ίδιος και η Microsoft αποτελούν ένθερμους υποστηρικτές της νεοφυούς επιχείρησης Helion, η οποία προσπαθεί να αναπτύξει μια γεννήτρια πυρηνικής σύντηξης - που θεωρείται το Άγιο Δισκοπότηρο της καθαρής ενέργειας. Ωστόσο μετά από περισσότερα από 70 χρόνια έρευνας που διακόπτονται από περιορισμένες ανακαλύψεις, πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι ο κόσμος θα κυνηγάει αυτό το Άγιο Δισκοπότηρο για δεκαετίες ακόμη. Σε αυτό το πλαίσιο, φαίνεται η ηλιακή ενέργεια – η οποία είναι ήδη φθηνότερη πηγή ηλεκτρικής ενέργειας – να αποτελεί λύση. Αν και εφόσον όμως βρεθούν μπαταρίες για την αποθήκευσή της.
Το υψηλό ενεργειακό κόστος και η απουσία λύσεων εξορθολογισμού του, συνδυάζεται, μέχρι στιγμής και με το γεγονός ότι δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη εμπορεύσιμες εφαρμογές, ικανές να το ισοσκελίζουν. Η ψαλίδα μεταξύ αυτών των δύο – των ανθρώπων που επενδύουν κολοσσιαία κεφάλαια και των ανθρώπων που αγοράζουν τις παραγόμενες λύσεις είναι πολύ μεγάλη και δυσανάλογη. Συνθήκη που οδηγεί κάποιους να μιλούν ακόμα και για «φούσκα».
Οσο μεγαλύτερο είναι το χάσμα, τόσο περισσότερο αυτό γίνεται φούσκα, ανέφεραν αναλυτές προ εβδομάδων, όπου μέσα σε τρεις ημέρες, εξαιτίας του παγκόσμιου sell off της 5ης Αυγούστου, σβήστηκε σχεδόν ένα τρις από την αξία των τεχνολογικών κολοσσών.
Παρά τις αντιρρήσεις βέβαια, μέχρι και σήμερα οι ίδιοι οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν δείχνουν να ασπάζονται αυτή την άποψη, και δεν φαίνονται διατεθειμένοι να ανακόψουν τις επενδύσεις τους. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι και οι ίδιοι δεν αναρωτιούνται αν αξίζει τον κόπο. Να θυμίσουμε άλλωστε ότι σχετικά πρόσφατα, ο Σάνταρ Πιτσάι, διευθύνων σύμβουλος της Alphabet, μητρική της Google, χαρακτήρισε τον κίνδυνο υποεπένδυσης δραματικά μεγαλύτερο από τον κίνδυνο υπερεπένδυσης.
H AI σε αριθμούς
Για να γίνουν κατανοητά τα ποσά που δαπανούνται αρκεί να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με την PitchBook που παρακολουθεί το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων των ΗΠΑ, μέσα σε ένα μόλις τρίμηνο του τρέχοντος έτους - από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 2024 – οι μισές επενδύσεις σε startups, με ποσό ύψους 27,1 δισ. δολαρίων, κατευθύνθηκαν σε νεοφυείς επιχειρήσεις που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη.
Σύμφωνα με τους αναλυτές της Goldman Sachs οι τεχνολογικοί κολοσσοί αναμένεται να δαπανήσουν περισσότερα από 1 τρισ. δολάρια στην ΑΙ την επόμενη πενταετία, όταν τον τελευταίο χρόνο οι επενδυτές είχαν προσθέσει περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια στην αξία των πέντε κολοσσών της τεχνολογίας. Αντίστοιχα η Microsoft, η οποία έχει επενδύσει τεράστια ποσά στην παραγωγική ΑΙ, κυρίως μέσω της Openal, αναμένεται φέτος να έχει έσοδα της τάξης των 10 δισ. δολαρίων από τα προϊόντα της, με την ιστοσελίδα The Information, να επισημαίνει ότι n OpenAl μπορεί να χάσει φέτος έως και 5 δισ. δολάρια, 10 φορές περισσότερα από όσα έχασε το 2022.
Κι αυτό γιατί η προσδοκώμενη κερδοφορία δεν έχει έρθει ακόμη, ούτε και παράγονται εφαρμογές στις οποίες συρρέουν μαζικά οι καταναλωτές. Σε αυτό το πλαίσιο η εταιρεία αναλύσεων Gartner βλέπει την AI να έχει ήδη ξεπεράσει την κορύφωση των προσδοκιών και να κατευθύνεται προς το κατώφλι της απογοήτευσης. Σύμφωνα με την ίδια το 30% των εν εξελίξει έργων τεχνητής νοημοσύνης θα εγκαταλειφθούν μετά το proof of concept, έως το 2025. H εγκατάλειψη δε, θα είναι συνέπεια της κακής ποιότητας δεδομένων, των ανεπαρκών ελέγχων κινδύνου ή και της ασαφούς επιχειρηματικής αξίας ή του κλιμακούμενου κόστους. Για να στοιχειοθετήσει αυτή την άποψη φέρνει ως παράδειγμα τους δημοφιλείς σήμερα ψηφιακούς βοηθούς. «Ένας εικονικός βοηθός παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να κοστίσει από 5 έως 6,5 εκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξή του, με ένα επαναλαμβανόμενο ετήσιο κόστος που κυμαίνεται από 8.000 έως 11.000 δολάρια ανά χρήστη.
Παρότι όμως μπορεί να εξοικονομήσει χρόνο στους υπαλλήλους από την αναζήτηση παλαιών εγγράφων ή από την σύνταξη μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, οι περισσότεροι οργανισμοί δεν έχουν ιδέα πόσο χρόνο και χρήμα εξοικονομούν με την βοήθειά του, αφού οι συγκεκριμένες εργασίες δεν έχουν ποτέ μετρηθεί».
Απαιτείται προσοχή
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι οι επενδυτές έχουν αρχίσει να γίνονται νευρικοί. Για την ώρα ο μεγάλος κερδισμένος της υπερεπένδυσης είναι μια και μόνο εταιρεία, που κατασκευάζει τις GPU, τις ισχυρές κάρτες επεξεργασίας γραφικών, οι οποίες τρέχουν τις εφαρμογές της ΑΙ . Ο λόγος για την Nvidia που αποτιμάται σήμερα σε πάνω από 3 τρις δολάρια. Ακόμα κι αυτή βέβαια, μετά το sell off της Δευτέρας, έχασε μέσα σε μια ημέρα 168 δισ. δολάρια.
Σύμφωνα με το επενδυτικό κεφάλαιο Elliott και η Nvidia μπορεί να βρίσκεται στο όριο της φούσκας, καθώς οι τεχνολογικοί κολοσσοί μπορεί κάποια στιγμή να σταματήσουν να αγοράζουν αθρόα κάρτες γραφικών της εταιρείας. Σε αυτό το πλαίσιο οι ειδικοί εφιστούν προσοχή. Η υιοθέτηση μιας εφαρμογής ΑΙ μπορεί να ακούγεται εξαιρετική για μια εταιρεία αλλά να αποδειχτεί πλήρης σπατάλη χρημάτων..
