Τη «σκυτάλη των αντιδράσεων» από την τοπική δημοτική αρχή, φορείς και πολίτες της Ραφήνας πήρε η Περιφέρεια Αττικής, γνωμοδοτώντας αρνητικά προ ημερών επί τους Master Plan και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την ανάπτυξη του Λιμένα Ραφήνας, ένα εγχείρημα που έχει αναλάβει το ΤΑΙΠΕΔ, ως Αρχή Σχεδιασμού Λιμένων, για λογαριασμό, προφανώς, της κυβέρνησης που αναθέτει στον φορέα την ωρίμανση και προώθηση σχετικών διαγωνισμών και ενεργειών. Ωστόσο, όπως πηγάζει και από πλευράς του ΤΑΙΠΕΔ, στο σχέδιο ανάπτυξης υπάρχουν σημεία και σχέδια που δεν είναι «απέναντι» στις ανάγκες και τις επιθυμίες της τοπικής κοινωνίας, και δεν προσομοιάζουν με φαραωνικές επενδύσεις που θα επιβαρύνουν σε... βαθμό χάους το κυκλοφοριακό ή το περιβάλλον, όπως κάποιες πλευρές ισχυρίζονται.
Γιατί, σύμφωνα με πληροφορίες, προβλέπεται σε πρώτη φάση η επέκταση του προσήνεμου μώλου που θα ενισχύσει αισθητά την ασφάλεια, δίχως να αυξηθούν οι θέσεις ελλιμενισμού για τα πλοία (ιδίως μέχρι να γίνουν επεκτάσεις δρόμων και μέσων σταθερής τροχιάς προς το λιμάνι), μπορούν να προχωρήσουν σημαντικά, με σεβασμό προς το περιβάλλον, έργα υποδομής για τον εκσυγχρονισμό του λιμένα (π.χ. η κατασκευή σύγχρονου επιβατικού σταθμού του κυρίως λιμένα, η κατασκευή τριώροφου κτιρίου στάθμευσης αυτοκινήτων κ.α.), ανεξάρτητα από την επέκταση της Αττικής Οδού και του προαστιακού, όπως και έργα ενεργειακής αναβάθμισης, ενώ, όπως λέγεται, προφανώς και δεν υπάρχουν σχέδια για να… γκρεμιστεί η εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Μπορεί, βέβαια, η γνωμοδότηση της Περιφέρειας Αττικής επί της ΣΜΠΕ του master plan να μην είναι δεσμευτική, ωστόσο, το ΤΑΙΠΕΔ, με σεβασμό στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, επιχειρεί να δώσει τις δικές του απαντήσεις σε σχέση με τη βιώσιμη ανάπτυξη του Λιμένα Ραφήνας. Όπως λοιπόν πηγάζει από το ΤΑΙΠΕΔ, σε σχέση με όσα φέρονται να ακούστηκαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο περί «εκτρωματικού» σχεδίου, υπάρχουν ισχυρισμοί και θέσεις που διατηπώθηκαν και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Η επέκταση μώλου χωρίς να αυξηθούν οι θέσεις ελλιμενισμού
Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες, η κύρια πρόβλεψη του Master Plan αφορά στην ασφάλεια των χρηστών μέσω της επέκτασης του προσήνεμου μώλου για την προστασία από τους κυματισμούς και της δημιουργίας λιμενολεκάνης με ήπιες κυματικές συνθήκες, προκειμένου να αποκλειστούν μελλοντικά θέματα ασφαλείας του λιμένα. H επέκταση του προσήνεμου μώλου που θα ενισχύσει αισθητά την ασφάλεια μπορεί να ολοκληρωθεί δίχως να αυξηθούν οι θέσεις ελλιμενισμού.
Η συνάρτηση με οδικά και σιδηροδρομικά έργα
Μάλιστα, ειδικώς σε σχέση με τα προτεινόμενα έργα τα οποία αυξάνουν τις θέσεις ελλιμενισμού, όπως είναι η κατασκευή των κρηπιδωμάτων και των επιχώσεων, το ΤΑΙΠΕΔ, σε συνεννόηση και με τον Δήμο Ραφήνας – Πικερμίου, προκρίνει την λύση πρώτα να προχωρήσει η ολοκλήρωσης προβλεπόμενων ή έστω σχεδιαζόμενων βασικών οδικών και σιδηροδρομικών έργων υποδομής (επέκταση Αττικής Οδού και προαστιακού σιδηροδρόμου) και μετά να ξεκινήσει η υλοποίηση των έργων αυτών. Άλλωστε, η ένταξη των συγκεκριμένων λιμενικών έργων στο master plan θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως μοχλός πίεσης για την υλοποίηση των οδικών και σιδηροδρομικών έργων, που αλήθεια είναι ότι έχουν καθυστερήσει ή «παγώσει» για την ώρα (τα σχέδια).
Σήμερα, η κίνηση των οχημάτων από και προς το λιμάνι, που είναι το δεύτερο δεύτερο μεγαλύτερο σε επιβατική κίνηση διεθνές λιμάνι της χώρας, γίνεται μόνο μέσω της λεωφόρου Φλέμινγκ.
Οι παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού του λιμένα
Σημαντικό θέμα είναι και η παρεμβάσεων για τον εκσυγχρονισμό του λιμένα με βάση τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, της πράσινης δόμησης και της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον. Οι παρεμβάσεις αυτές μπορούν να υλοποιηθούν ανεξάρτητα από την επέκταση της Αττικής Οδού και του προαστιακού. Πρόκειται για έργα που θα βελτιώσουν την αποτελεσματική λειτουργία του λιμένα, την ποιότητα ζωής των κατοίκων και τις παρεχόμενες υπηρεσίες στους επισκέπτες.
Στις βασικές παρεμβάσεις ξεχωρίζουν η κατασκευή σύγχρονου επιβατικού σταθμού του κυρίως λιμένα (2.800 τ.μ.), οποίος θα αναπτύσσεται σε τέσσερις ορόφους (3+1), όπου στον 4ο όροφο στεγάζεται το κέντρο VTS (Vessel Trafic System), ή η κατασκευή τριώροφου κτιρίου στάθμευσης αυτοκινήτων στο Β.Δ. τμήμα του κυρίως Λιμένα, συνολικής επιφάνειας 5.100 τ.μ., επιφάνειας κάλυψης 1.700 τ.μ. και συνολικής δυναμικότητας 210 οχημάτων. Να σημειωθεί, όπως φέρεται να προκύπτει από το master plan, ότι κανένα από τα δύο κτίρια (ούτε ο επιβατικός σταθμός ούτε το κτίριο στάθμευσης) δεν προκαλούν οπτική όχληση στην πόλη, δεδομένου ότι το μέγιστο ύψος που έχει δοθεί στους όρους δόμησης είναι μικρότερο από το πρανές που βρίσκεται όπισθεν τους και χωρίζει το λιμάνι από την πόλη.
«Πράσινες» δράσεις και ηλεκτροκίνηση
Επίσης, υπάρχουν προβλέψεις για δέσμευση της ζώνης για την κατασκευή του κτιρίου του σταθμού απόληξης του προαστιακού σιδηρόδρομου επιφάνειας 1.500 τ.μ., όπως, και αυτό έχει «πράσινο» πρόσημο, και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου με ζώνες πρασίνου στο φυσικό πρανές πάνω από τα καταστήματα του Λιμένα Ραφήνας (δασάκι Σπορούλα) και στον αδιαμόρφωτο περιβάλλοντα χώρο έναντι της Πλατείας Ταχυδρομείου μετά την κατεδάφιση που έγινε τον Μάιο 2024. Στην 1η περίπτωση θα πραγματοποιηθεί επέμβαση για την συγκράτηση του επιφανειακού χώματος και θα δρομολογηθεί αναβάθμιση μέσω της πλήρωσης φυτικής γης και βαθύρριζων φυτών. Στην 2η περίπτωση θα πραγματοποιηθεί φύτευση χαμηλών θαμνωδών φυτών και λουλουδιών ώστε να βελτιωθεί αισθητικά το σημείο της πόλης χωρίς να περιοριστεί η πανοραμική θέα.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της γνωστής δράσης ενεργειακής αναβάθμισης 4 λιμένων (με 10 εκατ. ευρώ), μέσα στα οποία εντάσσεται και αυτό της Ραφήνας, προβλέπεται η προώθηση ηλεκτροκίνησης με την μελέτη σημείων τοποθέτησης ηλεκτροφορτιστών για αυτοκίνητα και λεωφορεία με στόχο την ενίσχυση της χρήσης οχημάτων που είναι φιλικά προς το περιβάλλον, αλλά και η εφαρμογή συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης και αξιολόγησης μέσω του οποίου θα συλλέγονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να επιτυγχάνεται υψηλή περιβαλλοντική επίδοση και η βιωσιμότητας του προτεινόμενου Master Plan.
Διατηρείται η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή, το σχέδιο ανάπτυξης δεν προβλέπει την καθαίρεση τοπόσημων και διατηρεί την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ενώ, η διαδικασία εκπόνησής του δεν συνδέεται με την οριοθέτηση του ρέματος, η οποία είναι αυτοτελής. Εντός της χερσαίας ζώνης λιμένα υφίσταται μόνο ένα μικρό τμήμα του ρέματος για το οποίο το master plan φέρεται να λαμβάνει επαρκή μέριμνα. Επισημαίνεται ότι ο Οργανισμός Λιμένος Ραφήνας, όποτε έχει απαιτηθεί να συνδράμει στην διαδικασία οριοθέτησης του ρέματος, έχει ανταποκριθεί θετικά.
Τα επόμενα βήματα
Σε κάθε περίπτωση, ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει τη συνέχεια, η οποία θα καθοριστεί από τις κυβερνητικές επιλογές. Όπως είπαμε, το ΤΑΙΠΕΔ δεν σχεδιάζει από μόνο του διαγωνισμούς, λειτουργεί και ενεργεί στο όνομα και για λογαριασμό φορέων, σε μεγάλο βαθμό υπουργείων κ.α. Από κει και πέρα, θεωρητικά, αναφορικά με τα επόμενα βήματα της διαδικασίας, η δημόσια διαβούλευση επί της ΣΜΠΕ θα ολοκληρωθεί με τη γνωμοδότηση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Στη συνέχεια, η Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις γνωμοδοτήσεις θα προχωρήσει στη σύνταξη της εισήγησής της προκειμένου να προχωρήσει το ΤΑΙΠΕΔ ως Αρχή Σχεδιασμού Λιμένων στη σύνταξη του Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ). Προφανώς, πριν από την έγκριση του ΠΔ από το Συμβούλιο της Επικρατείας, γίνεται ο έλεγχος και παρέχεται τελική γνωμοδότηση της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Το ΠΔ συνυπογράφεται από τους αρμόδιους Υπουργούς (Υποδομών και Μεταφορών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής). Κατά την ισχύουσα νομοθεσία στην συνεδρίαση της ΕΣΑΛ προσκαλείται και ο οικείος δήμος για να εκφράσει τις απόψεις του.
Υπενθυμίζεται ότι μέσα στη χρονιά το insider.gr είχε αναφερθεί στην έναρξη της περιβαλλοντικής διαβούλευσης για την ανάπτυξη του Λιμένα Ραφήνας αλλά και βασικές προβλέψεις του master plan, για το πως θα εκσυγχρονιστεί και αναβαθμιστεί το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, με όρους που θα (πρέπει να) ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των χρηστών του λιμένα με ασφαλή και βιώσιμο τρόπο, όπως και η «πράσινη» μετάβαση της υποδομής, σύμφωνα με τους εθνικούς κλιματικούς στόχους και τον πυλώνα της Γαλάζιας Οικονομίας της χώρας.
