Ξεκίνησε πριν από λίγες ημέρες η Διεθνής Διαιτησία της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την Gazprom, με την πρώτη διαδικασία ακρόασης και την ανταλλαγή εγγράφων, όπως επισημαίνουν πηγές της εταιρείας. Οι ίδιες πηγές αναμένουν ότι η ετυμηγορία του Διαιτητικού Δικαστηρίου θα εκδοθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2025, προσθέτοντας ότι η ελληνική πλευρά έχει ισχυρότατα επιχειρήματα, τα οποία καθιστούν βάσιμη την εκτίμηση ότι η ΔΕΠΑ Εμπορίας θα δικαιωθεί.
Η ΔΕΠΑ Εμπορίας προσέφυγε στις αρχές του 2024 στο Διαιτητικό Δικαστήριο για τη σύμβαση προμήθειας που έχει συνάψει με την Gazprom, υποστηρίζοντας ότι η ρωσική εταιρεία έχει καταστρατηγήσει τους όρους του συμβολαίου. Το επιχείρημα αυτό εδράζεται στο γεγονός ότι η Gazprom πραγματοποιεί εξαγωγές αερίου στην ελληνική αγορά, σε χαμηλότερες χρεώσεις από αυτές με τις οποίες κοστολογεί τη δημόσια εταιρεία.
Όρος του συμβολαίου με την Gazprom προβλέπει πως οι ποσότητες που παραλαμβάνει η ΔΕΠΑ Εμπορίας θα είναι οι πιο ανταγωνιστικές σε κόστος, έναντι οποιωνδήποτε άλλων εξαγωγών καυσίμου από τη Μόσχα, με προορισμό τη χώρα μας. Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική πλευρά διεκδικεί την αναπροσαρμογή της τιμής της σύμβασης στα επίπεδα των φθηνότερων εισαγωγών ρωσικού αερίου στην εγχώρια αγορά. Η αναπροσαρμογή θα πρέπει να εφαρμοστεί από την έναρξη ισχύος της σύμβασης, δηλαδή από το 2022.
Καμία οφειλή προς την Gazprom
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο διάστημα που μεσολάβησε, και μέχρι να ολοκληρωθεί η Διαιτησία, η ΔΕΠΑ Εμπορίας συνεχίζει να παραλαμβάνει τις ελάχιστες ποσότητες που είναι υποχρεωμένη να εισαγάγει, εξοφλώντας τις στη συμβατική τιμή. Επομένως αν δικαιωθεί για το ότι η τιμή αυτή δεν είναι ανταγωνιστική, θα πρέπει να της επιστραφεί ένα σημαντικό ποσό. Οι πηγές της εταιρείας τοποθετούν την αποζημίωση σε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Όπως προσθέτουν, δεν υπάρχει το παραμικρό χρέος προς την Gazprom. Ακόμη και για τις υπόλοιπες συμβασιοποιημένες ποσότητες ρωσικού αερίου που δεν έχει εισαγάγει η δημόσια εταιρεία (και οι οποίες εμπλέκονται στις ρήτρες take or pay), μετά την απόφαση του Διαιτητικού Δικαστηρίου θα οριστικοποιηθεί το ακριβές ύψος στο οποίο θα κινούνται αυτές καθώς και η τιμή στην οποία θα κοστολογηθούν. Επομένως, δεν πρόκειται για οφειλή, αλλά για προπληρωμή καυσίμου, το οποίο θα εισαχθεί στην πορεία και θα χρησιμοποιηθεί.
Οι ποσότητες αυτές δεν εισήχθησαν το 2022 και το 2023, λόγω της τιμής τους αλλά και της κατάστασης της εγχώριας αγοράς. Η Gazprom δεν έχει ζητήσει να εξοφληθεί για αυτές. Η σύμβαση προέβλεπε διαπραγμάτευση κατά τη διάρκεια ισχύος της, η οποία δυστυχώς κράτησε πολύ (μία διετία) και καθώς ήταν ατελέσφορη, η ΔΕΠΑ Εμπορίας αποφάσισε να προσφύγει στη διαιτησία. «Προξενεί εντύπωση που κάποιοι μιλούν για οφειλές προς την Gazprom, τη στιγμή που είναι σε εξέλιξη η διαδικασία στο Διαιτητικό Δικαστήριο», σημειώνουν τα ίδια στελέχη.
Κρίσιμες οι εκλογές στις ΗΠΑ και η πολωνική προεδρία
Η σύμβαση της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την Gazprom ολοκληρώνεται το 2026. Αυτή τη στιγμή, είναι αδύνατον να προδικάσει κανείς αν θα γίνουν κινήσεις για να ανανεωθεί ή όχι, καθώς δεν μπορεί να προβλεφθεί πώς θα είναι η γεωπολιτική κατάσταση σε μία 2ετία.
Όπως αναφέρουν ωστόσο τα ίδια στελέχη, η απόφαση για τη διακοπή ή όχι των εισαγωγών ρωσικού αερίου θα πρέπει να ληφθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και να αφορά όλα τα κράτη-μέλη και όλες τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αυτά. Φαίνεται πως η όποια απαγόρευση είναι πιο εύκολο να εφαρμοστεί για το ρωσικό LNG και πιο δύσκολα για το αέριο αγωγού από τη Μόσχα.
Στη δεδομένη συγκυρία, πάντως, το μερίδιο του ρωσικού αερίου κινείται σε υψηλά επίπεδα σε αρκετές χώρες της Ε.Ε. Στη χώρα μας, εκτιμάται ότι αγγίζει το 65%, αν ληφθεί υπόψη και το ρωσικό LNG. Πρόκειται για ιστορικά υψηλό ποσοστό -πολύ μεγαλύτερο από αυτό πριν από την πόλεμο στην Ουκρανία- το οποίο θα άγγιζε το 85-90%, αν δεν υπήρχαν οι εισαγωγές καυσίμου από το Αζερμπαϊτζάν. Υψηλά είναι επίσης τα ποσοστά σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης, ενώ αρκετά φορτία ρωσικού LNG καταφθάνουν στην Ισπανία, το Βέλγιο και τη Γαλλία.
Εντούτοις, υπάρχουν δύο κρίσιμα ορόσημα το αμέσως επόμενο διάστημα, που μπορεί να δώσουν άλλη τροπή στα δεδομένα. Το πρώτο είναι οι αμερικανικές εκλογές και το ενδεχόμενο αυτές να επηρεάσουν την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. Το δεύτερη είναι η ανάληψη της προεδρίας της Ε.Ε. από την Πολωνία, η οποία έχει σαφώς πιο επιθετική στάση στην ενίσχυση των κυρώσεων κατά της Μόσχας. Το μόνο που θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο είναι ότι το αμερικανικό LNG δεν πρόκειται να χάσει μερίδιο στις ευρωπαϊκές αγορές.
«Πράσινη στροφή» της ΔΕΠΑ Εμπορίας
Όσον αφορά τη ΔΕΠΑ Εμπορίας, στις επόμενες κινήσεις της κομβική θέση έχει η ενίσχυση του χαρτοφυλακίου ΑΠΕ. Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να επιλεγεί ανάδοχος για την κατασκευή φωτοβολταϊκών συνολικής ισχύος 500 MW στα Φάρσαλα και την Κοζάνη. Τα έργα αυτά περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο έργων 800 MW, για τα οποία η εταιρεία έχει λάβει δάνειο από την ΕΤΕπ.
Στόχος της εταιρείας είναι τα φωτοβολταϊκά που αναπτύσσει να συνδυαστούν με μπαταρίες. Έτσι, στα έργα 500 MW που δρομολογούνται θα προστεθούν μονάδες αποθήκευσης στην πορεία, με σκοπό μάλιστα κάποια από αυτά να διαθέτουν μπαταρίες ήδη από την έναρξη λειτουργίας τους. Στο επόμενο «κύμα» έργων που ωριμάζει, προχωρά στην αλλαγή των αδειών ώστε να προστεθούν μπαταρίες.
Η εταιρεία δρομολογεί νέα έργα 225 MW, ενώ βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για την απόκτηση πάρκων 150 MW, που θα είναι έτοιμα να τεθούν σε λειτουργία. Παράλληλα, ψηλά στην ατζέντα της βρίσκεται η ενίσχυση του portfolio της με αιολικά πάρκα. Όπως σημειώνουν τα στελέχη της ΔΕΠΑ, στο μίγμα τεχνολογιών του «πράσινου» χαρτοφυλακίου κάθε εταιρείας, θα πρέπει τα αιολικά να αντιπροσωπεύουν το 20-30%.
