Ροή
Χρονιά των τραπεζών διαφαίνεται πως θα είναι το 2018, αφού ο νέος χρόνος θα υποβάλλει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σε δύσκολες δοκιμασίες και το θέσει απέναντι σε φιλόδοξους στόχους που θα κρίνουν τη βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας, γενικότερα.
«Το 2018 είναι η χρονιά που οι τράπεζες θα πρέπει να πάρουν αποφάσεις» δήλωσε σε συνέντευξή της στο insider.gr η Σαμπίνα Τζιούρμαν, η επικεφαλής της EBRD στην Ελλάδα, και όσο πλησιάζει το τέλος του έτους, φαίνεται να επιβεβαιώνεται. Stress tests, κόκκινα δάνεια, πλειστηριασμοί, μειώσεις προσωπικού, capital controls, Fintech είναι μερικές μόνο από τις «δύσκολες» αποστολές που θα πρέπει να φέρουν σε πέρας οι τέσσερις συστημικές τράπεζες.
Σε μια άλλη ανάγνωση, οι τράπεζες αναδεικνύονται σε «αχίλλειο πτέρνα» της οικονομίας για το επόμενο έτος, καθώς από τις επιδόσεις του κλάδου θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και η έκβαση του ελληνικού προγράμματος που ολοκληρώνεται τον προσεχή Αύγουστο.
1. Stress tests ενόψει
Τον Φεβρουάριο ξεκινούν τα stress tests για τις ελληνικές τράπεζες, τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Μάιο. Η δοκιμασία αυτή θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι ενδέχεται να αναδείξει ελλείψεις στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών.
Εκείνο που ουσιαστικά αλλάζει στα προσεχή stress tests είναι ότι θα διενεργηθούν με βάση τα νέα λογιστικά πρότυπα IRFS9 και στην αγορά διατυπώνονται διάφορα σενάρια σχετικά με την «τρύπα» που θα δημιουργήσουν στους ισολογισμούς των τραπεζών. Τα εν λόγω σενάρια κυμαίνονται από 3 έως και 9-10 δισ. ευρώ αλλά οι εκτιμήσεις θα είναι ασφαλείς μόνο όταν προσδιοριστούν τα σενάρια των τεστ.
Από το μέγεθος των ελλείψεων εξαρτάται κατά πόσο θα υπάρξει ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης –σενάριο, ωστόσο, το οποίο απεύχονται τόσο οι ελληνικές αρχές όσο και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Πηγές του τραπεζικού κλάδου αναφέρουν στο insider.gr ότι σε περίπτωση που συμβεί αυτό, θα είναι πολύ δύσκολο να συμμετέχουν στην ανακεφαλαιοποίηση ιδιώτες επενδυτές.
Η διαδικασία των stress tests, πάντως, φαίνεται πως επιτρέπει ελιγμούς και διαβουλεύσεις των αρμόδιων ευρωπαϊκών θεσμών, δηλαδή της EBA και του SSM, με τις τραπεζικές διοικήσεις, προκειμένου να βρεθεί μια «φόρμουλα» διαχείρισης των ενδεχόμενων κεφαλαιακών αναγκών. Όπως έχει, άλλωστε, αποκαλύψει το insider.gr, τα αποτελέσματα των τεστ δεν θα δημοσιοποιηθούν μαζί με τις άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες, αλλά η διαδικασία που φαίνεται πως θα ακολουθηθεί είναι ότι θα ανακοινωθούν σε δεύτερο χρόνο από τις τραπεζικές διοικήσεις, κατόπιν συνεννόησης με τις ευρωπαϊκές αρχές.
2. Κόκκινα δάνεια: το Α και το Ω
Από τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα κριθούν πολλά το επόμενο έτος. Ο στόχος για τη μείωση των NPEs είναι 15 δισ. ευρώ για το 2018, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα πρέπει προέλθει από την πώληση «πακέτων» με καταναλωτικά και μικρά –κυρίως- επιχειρηματικά δάνεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της EY, το 2017 πωλήθηκαν στην Ελλάδα κόκκινα δάνεια ύψους 3,5 δισ. ευρώ.
Ήδη, η Eurobank προχώρησε στην πώληση πακέτου 1,5 δισ. ευρώ, από το οποίο έλαβε μόλις το 3% των ονομαστικών οφειλών. Σε ανάλογη πώληση αναμένεται να προχωρήσει το α’ εξάμηνο του 2018 και η Τράπεζα Πειραιώς, ενώ θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιπες τράπεζες.
Το μεγάλο «αγκάθι» βέβαια, είναι η «πακετοποίηση» και πώληση των μικρών επιχειρηματικών δανείων, αλλά και των στεγαστικών. Στη δεύτερη κατηγορία, πάντως, θα επιχειρηθεί η ρύθμιση των οφειλών, με τις τράπεζες να δηλώνουν ότι θα κάνουν ελκυστικές προτάσεις στους οφειλέτες που θα περιλαμβάνουν «γενναίο» κούρεμα της οφειλές.
3. «Ποντάρουν» στους πλειστηριασμούς
Στη μάχη κατά των NPLs, οι τράπεζες, αλλά και οι δανειστές, ρίχνουν ιδιαίτερο βάρος στους πλειστηριασμούς, ιδίως τους ηλεκτρονικούς, οι οποίοι ξεκίνησαν δειλά στις 29 Νοεμβρίου. Μέχρι στιγμής, τα ακίνητα που έχουν αναρτηθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ανέρχονται σε 111, τα οποία πρόκειται να βγουν στο «σφυρί» έως τις 27 Ιουνίου 2018.
Οι πιέσεις προς τις τράπεζες είναι πλέον ασφυκτικές, καθώς οι στόχοι απομείωσης των NPΕs για το 2018 και το 2019 είναι πολύ πιο απαιτητικοί και το μείγμα της μείωσης θα πρέπει να αλλάξει ριζικά. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, οι πιστωτές πιέζουν έως και τριπλασιασμό των πλειστηριασμών το 2018, σε σύγκριση με το 2017 που διενεργήθηκαν λιγότεροι από 7.000 πλειστηριασμοί.
Σταδιακά, βέβαια, προστίθεται στην πλατφόρμα και νέοι πλειστηριασμοί, ενώ στόχος της κυβέρνησης είναι οι πλειστηριασμοί να γίνονται στο μέλλον μόνο μέσω Internet ώστε να απεμπλακούν σταδιακά από τη διαδικασία τα Ειρηνοδικεία, μετά τις πρόσφατες αντιδράσεις και τα επεισόδια που σημειώθηκαν κατά την έναρξη των πλειστηριασμών μεταξύ συλλογικοτήτων και των αστυνομικών δυνάμεων.
4. «Ψαλίδι» στο προσωπικό
Μείωση των λειτουργικών εξόδων τους και με μείωση του προσωπικού, κυρίως στο δίκτυο, σχεδιάζουν οι τράπεζες το 2018. Όπως αναφέρουν στο insider.gr πηγές του κλάδου, ήδη έχουν ξεκινήσει οι «πιέσεις» με στοχευμένα τηλέφωνα στο δίκτυο δύο από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, κυρίως προς εργαζομένους «χωρίς υποχρεώσεις», δηλαδή χωρίς οικογένεια και δάνειο.
Οι περισσότερες τράπεζες διατηρούν σε ισχύ τα προγράμματα εθελούσιας εξόδου που εφάρμοσαν το 2016 και αναμένεται τους πρώτους μήνες του έτους να λανσάρουν εκ νέου νέα «πακέτα» με στόχο την κατάργηση 5.000 συνολικά στον κλάδο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από το 2008 έως σήμερα, το προσωπικό των τραπεζικών ομίλων έχει συρρικνωθεί στους 41.000 από 64.000 υπαλλήλους, ενώ τα καταστήματα μειώθηκαν στο μισό (στα 2.000 από 4.000).
5. Capital controls και το 2018
Παρά την αισιοδοξία που είχαν εκφράσει το προηγούμενο διάστημα θεσμικά στελέχη του τραπεζικού κλάδου για άρση των περιορισμών εντός του 2018, τόσο οι πολίτες όσο και οι αναλυτές διατυπώνουν σοβαρές επιφυλάξεις κατά πόσο είναι εφικτό αυτό, καθώς η εμπιστοσύνη των καταθετών δεν φαίνεται να έχει αποκατασταθεί.
Τραπεζικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι με βάση τις σημερινές συνθήκες, είναι μάλλον απίθανο να αρθούν πλήρως τα capital controls έως το τέλος του επόμενου έτους, σημειώνοντας πάντως ότι η σταδιακή χαλάρωση θα συνεχιστεί «αργά αλλά σταθερά».
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η επόμενη χαλάρωση είναι πιθανό να αφορά και τις αναλήψεις μετρητών, είτε με αύξηση του μηνιαίου ορίου από 1.800 ευρώ που είναι σήμερα, είτε και με θέσπιση ενός σωρευτικού ποσού για μεγαλύτερο διάστημα, π.χ. δίμηνο ή τρίμηνο.
Τραπεζικές πηγές υπογραμμίζουν, ωστόσο, στο insider.gr, ότι η πραγματική «ανάσα» για τον τραπεζικό κλάδο, και η επιστροφή στη κερδοφορία, θα έρθει όταν αρθούν οριστικά οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων και επιστρέψουν οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες.
6. Το Fintech αλλάζει το τραπεζικό τοπίο
Οι τράπεζες, από το «απόλυτο» μονοπώλιο στον κλάδο, έρχονται αντιμέτωπες με τις εταιρείες Fintech που θα διεκδικήσουν κομμάτι της πίτας που μεγαλώνει με εντυπωσιακούς ρυθμούς –ιδίως μετά την επιβολή των capital controls και τη μετάβαση σε μια «cashless» οικονομία.
Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή θεσμοθετείται με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας PSD2, η οποία προβλέπει απελευθέρωση της αγοράς από τις αρχές του νέου έτους. Τραπεζικοί κύκλοι αναφέρουν, ωστόσο, ότι η ευρωπαϊκή οδηγία χωλαίνει στην τυποποίηση της διαδικασίας, γεγονός που δίνει το περιθώριο του χρόνου -1 έως 2 έτη– στις τράπεζες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Η αναθεωρημένη οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση τέθηκε σε εφαρμογή από τον Ιανουάριο του 2016 και τα κράτη μέλη έχουν περιθώριο να ψηφίσουν το σχετικό πλαίσιο έως τις 13 Ιανουαρίου 2018. Όπως αναφέρουν στο insider.gr τραπεζικές πηγές, το πλαίσιο της PSD2 στην Ελλάδα είναι ήδη έτοιμο και μένει να ψηφιστεί στο κοινοβούλιο έως την παραπάνω προθεσμία.
Η απάντηση στη νέα αυτή πρόκληση είναι η συνεργασία, φαίνεται πως καταλήγουν πλέον στην πλειονότητά τους τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. «Οι Fintech μας κάνουν καλύτερους –ιδίως σε ότι αφορά στην εμπειρία του πελάτη», συμφωνούν τα τραπεζικά στελέχη που έχουν επιφορτιστεί με τον ψηφιακό μετασχηματισμό των τραπεζικών υπηρεσιών στην Ελλάδα. Προειδοποιούν πάντως, ότι «οπωσδήποτε χρειάζεται συνεργασία, αλλά και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια μεγάλη απειλή».
