Ροή
Μισό εκατομμύριο ταλαντούχοι επιστήμονες εγκατέλειψαν την Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης για να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό και τώρα που οι συνθήκες φαίνεται να βελτιώνονται στην εγχώρια οικονομία ένα καίριο ερώτημα γεννάται: πώς θα επιστρέψουν ξανά στη χώρα.
Η Τράπεζα της Ελλάδος επιχειρεί να δώσει απάντηση χαρτογραφώντας το φαινόμενο του «brain drain» και των σοβαρών επιπτώσεων που αυτό έχει για τις προοπτικές ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Όπως επισημαίνει στην Ενδιάμεση Νομισματική Έκθεση που δημοσίευσε πρόσφατα, από τα στοιχεία της μετανάστευσης των νέων επιστημόνων προκύπτει ότι 1 στα 3 άτομα ήταν γυναίκα, γεγονός που έχει σοβαρές επιπτώσεις και στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. «Οι περισσότερες έρευνες είναι ενδεικτικές του υψηλού μορφωτικού επιπέδου των Ελλήνων που μεταναστεύουν, με τους πτυχιούχους μηχανικούς και πτυχιούχους πληροφορικής να αποτελούν ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό», αναφέρει η Έκθεση της ΤτΕ.
Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα, ο επαναπατρισμός των νέων Ελλήνων του εξωτερικού δεν προϋποθέτει μόνο την επίτευξη υψηλού ρυθμού ανάπτυξης, αλλά κυρίως τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και αμοιβής, καθώς και ένα εργασιακό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αξιοκρατία και ευκαιρίες προόδου και εξέλιξης. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες που αποτελούν την πηγή του προβλήματος, δηλαδή επιτρέπουν την ύπαρξη και διεύρυνση της αναντιστοιχίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων. Παράλληλα, θα πρέπει να επιτευχθεί η ταχεία ολοκλήρωση του μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας, δίνοντας έμφαση σε εκείνους τους κλάδους που χρησιμοποιούν τους παραγωγικούς συντελεστές με τον πλέον αποδοτικό τρόπο για την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Ειδικότερα, η ΤτΕ προτείνει:
- Την παροχή άμεσων φορολογικών κινήτρων σε επαναπατριζόμενους επιστήμονες και σε επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν τέτοιους επιστήμονες (για παράδειγμα μειωμένοι συντελεστές φορολόγησης και μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές), καθώς και επενδυτικών κινήτρων. Παρόμοια φορολογικά κίνητρα μπορούν να δοθούν και σε νεοφυείς επιχειρήσεις που ιδρύονται από επαναπατριζόμενους επιστήμονες, ενώ παράλληλα η παροχή φορολογικών κινήτρων για την ομαλή ένταξη των νεοεισερχόμενων ηλικίας κάτω των 25 ετών στην αγορά εργασίας μπορεί να ανακόψει την τάση φυγής.
- Οι επιχειρήσεις των κλάδων υψηλής προστιθέμενης αξίας θα είναι σε θέση να συμμετέχουν σε προγράμματα σύμπραξης με επιχειρήσεις του εξωτερικού, στα οποία η συμμετοχή των αποδήμων ως γέφυρας γνώσεων αποφέρει σημαντικά οφέλη για την εγχώρια οικονομία μέσω της μεταφοράς τεχνολογίας, τεχνογνωσίας και εμπειρογνωμοσύνης σε σύγχρονους τρόπους παραγωγής και διοίκησης που απέκτησαν κατά την παραμονή τους στο εξωτερικό.
- Η καταγραφή των αναντιστοιχιών στην αγορά εργασίας θα επιτρέψει την αποτελεσματική αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος με γνώμονα τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας.
Δράσεις που προτείνονται προς αυτή την κατεύθυνση:
α) Η καταπολέμηση του ψηφιακού αναλφαβητισμού
β) Η επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών
γ) Η ενίσχυση των ανθρωπιστικών σπουδών
δ) Η δυνατότητα χρηματοδότησης των ερευνητικών πανεπιστημιακών προγραμμάτων από τον ιδιωτικό τομέα
ε) Η διασύνδεση των ελληνικών πανεπιστημίων με ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα και η ανάπτυξη κέντρων αριστείας
στ) Η δημιουργία δομών κινητικότητας ερευνητών (“brain circulation”), καθώς και προγραμμάτων μετακίνησης για λόγους επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (Erasmus+)
ζ) Η βελτίωση των εσωτερικών συνδέσεων, η ενίσχυση των συνεργασιών πανεπιστημίων και επιχειρήσεων
η) Η υποχρεωτική επέκταση του θεσμού της μαθητείας ώστε να προωθηθεί η σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας
θ) Η παροχή οικονομικών κινήτρων στις επιχειρήσεις για την ανάπτυξη προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας καθώς και εκπαίδευσης του προσωπικού τους στις νέες τεχνολογίες
