Η μεγάλη εικόνα μετά το αποτέλεσμα των βρετανικών εκλογών είναι απόλυτα σαφής. Οι Εργατικοί κέρδισαν με τεράστια πλειοψηφία, οι Συντηρητικοί υπέστησαν την χειρότερη ήττα στην ιστορία τους και το βρετανικό πολιτικό σύστημα έκανε το καλύτερο που μπορούσε να κάνει, δίδοντας ένα ηχηρό μήνυμα και στέλνοντας μία σαφή εντολή. Σε μία πιο ενδελεχή εξέταση ωστόσο, αναδύονται πολλές μικρές εικόνες οι οποίες ανακόπτουν την ορμή του ηγέτη των Εργατικών, Κιρ Στάρμερ καθώς η βρετανική πολιτική σκηνή είναι τα μέγιστα κατακερματισμένη.
Η νίκη των Εργατικών βασίζεται μόλις στο 35% των ψήφων. Ο Στάρμερ κέρδισε περίπου το ίδιο ποσοστό ψήφων με τον Τζέρεμι Κόρμπιν το 2019 και μικρότερο ποσοστό από το 2017, όταν ο Κόρμπιν βρέθηκε πολύ κοντά στο να νικήσει την Τερέζα Μέι με 40%. Ο Κόρμπιν, ο οποίος διατήρησε την εκλογική του περιφέρεια στο Βόρειο Ίσλινγκτον ως ανεξάρτητος παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του Εργατικού Κόμματος, είπε μία πικρή αλλά μεγάλη αλήθεια, σύμφωνα με το Bloomberg: «δεν πρόκειται για ένα βουνό ψήφων αλλά για μία κατάρρευση εδρών», που σημαίνει ότι δεν ήταν εκλογές υπέρ των Εργατικών, αλλά κατά των Τόρις.
Πολιτική «ακτινογραφία»
Πράγματι, οι ψηφοφόροι χρησιμοποίησαν όποιο μέσο είχαν στη διάθεσή τους για να εκφράσουν την οργή τους απέναντι στο Συντηρητικό Κόμμα: ψήφισαν τους Εργατικούς επειδή ήταν οι κύριοι αντίπαλοι των Τόρις, ενώ παράλληλα στήριξαν τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, το κόμμα του Φάρατζ Reform UK και τους Πράσινους. Η πιο ηχηρή ταπείνωση για τους Τόρις ήταν η απώλεια της έδρας της Λιζ Τρας στο Νοτιοδυτικό Νόρφολκ, σε μία πράξη τιμωρίας για τις καταστροφικές 49 ημέρες της πρωθυπουργίας της. Δεν ήταν ωστόσο η μοναδική χαμένη, καθώς την ίδια μοίρα είχαν και άλλα μεγάλα ονόματα, μεταξύ των οποίων ο υπουργός Άμυνας Γκραντ Σαπς και η βουλευτής Πένυ Μορνταντ. Συνολικά, 44 υπουργοί της κυβέρνησης έχασαν τις έδρες τους, συμπεριλαμβανομένων 12 μελών του υπουργικού συμβουλίου.
Οι Τόρις έχασαν τις έδρες κάθε πρωθυπουργού των Τόρις από το 2010, εκτός από αυτή του Ρίσι Σουνάκ: Γουίτνεϊ (κάποτε Ντέιβιντ Κάμερον), Μάιντενχεντ (κάποτε Τερέζα Μέι), Ουξμπριτζ (κάποτε Μπόρις Τζόσον) και ΝΔ Νόρφολκ (Τρας). Οι Τόρις δεν ήταν το μόνο κατεστημένο κόμμα που ηττήθηκε. Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας περιορίστηκε μόλις σε μόλις εννέα έδρες, εξέλιξη που θέτει την ανεξαρτησία της Σκωτίας εκτός ημερήσιας διάταξης για το άμεσο μέλλον. Από την άλλη, τα μικρότερα κόμματα τα πήγαν ασυνήθιστα καλά. Ενώ το βρετανικό κοινοβούλιο περιλαμβάνει συνήθως δύο μεγάλα κόμματα, την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, αυτή τη φορά θα περιλαμβάνει ένα τεράστιο κόμμα και πολλά μικρότερα. Με 71 έδρες από 11, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες έχουν περισσότερες έδρες από κάθε άλλη φορά από το 1923.
Όμως, η πιο εντυπωσιακή ιστορία των εκλογών είναι η νίκη του Reform UK του Νάιτζαλ Φάρατζ που οδήγησε τους Συντηρητικούς στην τρίτη θέση σε πολλές εκλογικές περιφέρειες, κερδίζοντας τέσσερις έδρες στο κοινοβούλιο μετά από επτά αποτυχημένες προσπάθειες σε εκλογές. Επιπλέον, ο πόλεμος στη Γάζα είχε σημαντική επιρροή στις εκλογές. Η ψήφος των Εργατικών μειώθηκε σημαντικά σε έδρες στις περιοχές όπου περισσότερο από το 20% του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι, με ανεξάρτητους υποψηφίους να νικούν τους Εργατικούς βουλευτές.
Λαϊκή δυσαρέσκεια
Η μεγάλη νίκη των Εργατικών αντανακλά τη βαθιά απογοήτευση που ένοιωσαν πολλοί Βρετανοί με τα 14 χρόνια διακυβέρνησης των Τόρις. Χαρακτηρίστηκε αρχικά από τη λιτότητα, στη συνέχεια ακολούθησε μια σύντομη περίοδος ευημερίας που επλήγη από το Brexit για να έρθει εν συνεχεία η πανδημία. Οι απότομες αυξήσεις των τιμών που ακολούθησαν επέφεραν τη χειρότερη πίεση στα εισοδήματα των τελευταίων 40 ετών.
Η μετάβαση σε μία νέα εποχή θα μπορούσε να κάνει τους Βρετανούς καταναλωτές να αισθάνονται πιο αισιόδοξοι, όπως συνέβη μετά τη συντριπτική νίκη του Τόνι Μπλερ το Μάιο του 1997, παρά το γεγονός ότι η προσέλευση των ψηφοφόρων μειώθηκε σε χαμηλό 100 ετών. Το θέμα είναι, μήπως, αυτή η αισιοδοξία αποδειχθεί βραχύβια. Δεν υπάρχει μία μαγική σφαίρα για να διορθώσει τη Βρετανία η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με σωρεία προβλημάτων. Τα δημοσιονομικά παραμένουν σε δεινή κατάσταση και το μεγάλο ζητούμενο είναι εάν ο Στάρμερ μπορέσει να δημιουργήσει οικονομική ανάπτυξη, διαφορετικά θα πρέπει να αναζητήσει άλλους τρόπους για να τα στηρίξει, για παράδειγμα αυξήσεις φόρων. Ωστόσο, οι Εργατικοί απέκλεισαν το ενδεχόμενο αύξησης του φόρου εισοδήματος, της εθνικής ασφάλισης και του ΦΠΑ.
Από το 1992, οι πιο σημαντικές αυξήσεις φόρων τείνουν να ανακοινώνονται στην πρώτη επίσημη ανακοίνωση του προϋπολογισμού, ακολουθούμενες από πιο μέτριες αυξήσεις στη συνέχεια, σύμφωνα με το Bloomberg Economics. Εάν συμβεί αυτό το φθινόπωρο, τότε θα μπορούσε να σκιάσει το κλίμα αισιοδοξίας.
To δύσκολο κυβερνητικό έργο
Το πρόβλημα είναι ότι ο νέος πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και η νέα υπουργός Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς, πρώην οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας, γνωστή ως «Θάτσερ των Εργατικών», δεν έχουν αρκετά χρήματα για να επανεκκινήσουν τη βρετανική οικονομία που φέτος αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό μόλις 0,5%, τη στιγμή που ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης ήταν άνω του 1,5% τη δεκαετία έως το 2020.
Σε μία προσπάθεια να μην τρομάξουν τους ψηφοφόρους, δεσμεύθηκαν να αρχίσουν να μειώσουν το δημόσιο χρέος, που πλησιάζει στο 100% του ΑΕΠ, κατά μία ποσοστιαία μονάδα στα τέλη μίας πενταετούς περιόδου. Ο λογαριασμός, δε, των τόκων για την εξυπηρέτηση του αυτού του χρέους φθάνει τα 11 δισ. στερλίνες ετησίως ήτοι το 4,4% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι έχουν λιγότερα από 9 δισ. στερλίνες σε δυνατότητα επιπλέον δημοσίων εξόδων έως το 2028-29, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προϋπολογισμού της Βρετανίας.
Επομένως, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να βρει έσοδα και μάλιστα γρήγορα. Μία επιλογή θα ήταν η φορολόγηση του πλούτου, όπως κεφαλαιακά κέρδη, ιδιωτικό κεφάλαιο ή φόρος κληρονομιάς. Όμως, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις στο Σίτι και να πλήξει τις επενδύσεις, τη στιγμή που ένας από τους στόχους της νέας κυβέρνησης είναι να αποκαταστήσει το status της Βρετανίας ως διεθνούς χρηματοοικονομικού κέντρου.
Η κυβέρνηση δεν θα ήθελε να έρθει σε σύγκρουση με τον χρηματοοικονομικό κόσμο καθώς χρειάζεται τα μέγιστα το ιδιωτικό κεφάλαιο, την ώρα που καλείται να δημιουργήσει πλούτο για τα εκατομμύρια των Βρετανικών νοικοκυριών που έχουν χάσει την αγοραστική τους δύναμη, να επανορθώσει το εθνικό σύστημα υγείας που έχει καταρρεύσει, να επαναφέρει το σύστημα των βρετανικών πανεπιστημίων, να αντιμετωπίσει τις τεράστιες ελλείψεις στην αγορά στέγης και να καταπιαστεί με επείγοντα κοινωνικά ζητήματα, όπως ο συνωστισμός στις φυλακές, η αύξηση της εγκληματικότητας και το μεταναστευτικό. Οι πιέσεις έχουν αρχίσει να ζώνουν τους Εργατικούς πριν καν αναλάβουν την εξουσία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι μεγάλες πλειοψηφίες έχουν και μεγάλες ευθύνες.
