Το πιο μεγάλο στοίχημα για το Σχέδιο Ανάκαμψης των 30,5 δις ευρώ είναι η ταχύτερη δυνατή «διανομή» των επιδοτήσεων και των δανείων στην οικονομία. Στην περίπτωση των δανείων των 13 δις ευρώ, το «κίνητρο» που έχει διαμορφωθεί από την ελληνική κυβέρνηση συνδέεται με το γεγονός πως η διανομή του προϋπολογισμού είναι «ανοικτή» μεταξύ των 2 μεγάλων «οχημάτων» στα οποία θα απευθύνεται ο επιχειρηματικός κόσμος.
Δηλαδή δεν έχει μοιραστεί το ποσό που θα καταλήξει στις τράπεζες (εγχώριες και ξένες) που θα ζητήσουν να ενταχθούν και στους ξένους οργανισμούς παροχής ρευστότητας όπως είναι η ΕΤΕπ και η EBRD. Θα δίδονται με «δόσεις» η συμμετοχή του δημοσίου στα δάνεια που θα χορηγούν με προϋπόθεση τη διάθεση του πιο μεγάλου μέρους της «δόσης» για να έρθει η επόμενη.
Κατά συνέπεια, όποιος «τρέξει» πιο γρήγορα, Τράπεζα ή ξένος οργανισμός, θα πάρει και πιο μεγάλο μέρος της «πίτας».
Επίσης η διαδικασία που θα ακολουθείται στη χορήγηση των δανείων είναι η ίδια με αυτή που προωθείται για τις επιδοτήσεις , δηλαδή η τακτική του «first in first out» με ανοικτές προκηρύξεις και χρονική προτεραιότητα. Κάτι που επίσης συνεπάγεται πως όποιος φορέας «τρέξει» γρηγορότερα, θα πάρει το πιο μεγάλο μερίδιο της «πίττας».
Γενικά τα 12,7 δις ευρώ δανείων του Σχεδίου Ανάκαμψης επιχειρείται να οδηγήσουν σε χρηματοδοτήσεις αξίας 31,8 δισ ευρώ, αν προσμετρηθούν τα ίδια κεφάλαια και η μόχλευση από τον τραπεζικό κλάδο. Συνολικά τα 30,5 δις ευρώ επιχειρείται να μοχλεύσουν 57,5 δις ευρώ.
Εν αντιθέσει με τις επιδοτήσεις του Σχεδίου (που επιχειρείται να ξεκινήσουν από το καλοκαίρι με λεφτά από το ΠΔΕ), η διαδικασία για τα δάνεια πιθανόν θα αρχίσει επισήμως το Φθινόπωρο. Γιατί πρέπει να έρθει η προκαταβολή και να υπογραφούν συμβάσεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς.
Ωστόσο εδώ και καιρό και οι τράπεζες αλλά και η ΕΤΕπ έχουν αρχίσει να προετοιμάζεται και να είναι σε επαφές με επενδυτές για ωρίμανση σχεδίων.
Με βάση το σχέδιο που εστάλη από την κυβέρνηση στις Βρυξέλλες προς έγκριση προβλέπονται 4 κανάλια τροφοδότησης της αγοράς με δάνεια. Την πιο μεγάλη σημασία έχει το πρώτο των ξένων οργανισμών όπως η ΕΤΕπ η οποία στρέφεται και προς μεγάλες επιχειρήσεις στις οποίες μπορεί να δώσει (και ήδη δίνει μέσα από τα υφιστάμενα εργαλεία) απ' ευθείας δάνεια και το 2ο σκέλος των επιδοτήσεων που θα διανείμει το τραπεζικό σύστημα.
Ο 3ος πυλώνας είναι η Αναπτυξιακή Τράπεζα ενώ στο παρά… ένα της υποβολής του σχεδίου στις Βρυξέλλες προστέθηκε και 4ος πυλώνας (και πάλι της ΕΤΕπ) αυτή τη φορά για τη διανομή 500 εκατ δανείων του Σχεδίου μέσα από τον εγχώριο «βραχίονα» του InvestEU δηλαδή της υφιστάμενης «γραμμής» παροχής χρηματοδότησης από την ΕΤΕπ στις επιχειρήσεις.
Η πίεση για άμεση παροχή των δανείων είναι πολύ μεγάλη. Γιατί στο σενάριο ομαλής προώθησης των χρηματοδοτήσεων φέτος οι δαπάνες αναμένονται μηδενικές και μόνο στα 636 εκατ ευρώ το 2022, Μετά βεβαίως το ποσό «εκτοξεύεται».
Ο λόγος για αυτήν την υστέρηση (σ.σ. τη στιγμή που προκαταβολές και δόσεις θα έρθουν), είναι όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, το γεγονός πως πρέπει ο κάθε επενδυτής να δώσει πρώτα τα ίδια κεφάλαια (τουλάχιστο 20%). Τούτο είναι πάρα πολύ σημαντικό, επισημαίνουν αρμόδιες πηγές. Και αυτό γιατί πρέπει να αποδεικνύεται ότι όποιος έχει ενταχθεί σε αυτό το πακέτο έχει τη βούληση και τη δυνατότητα να προχωρήσει μέχρι τέλους και να το ολοκληρώσει. Αφού, στην περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης δεν υπάρχουν παρατάσεις και εύκολες αλλαγές δράσεων (όποια αλλαγή λόγω αστοχίες πρέπει να έχει έγκριση Ecofin….).
Τα 4 κανάλια
Αναλυτικά, σύμφωνα με το σχέδιο υπάρχουν 4 διακριτά χρηματοδοτικά κανάλια:
α) Δάνεια μέσω των Ευρωπαϊκών Χρηματοπιστωτικών Θεσμών (ΕΤΕπ, ΕΤΑΑ) Μέσα από το εν λόγω κανάλι πρόκειται να συγχρηματοδοτηθούν σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις με κεφάλαια των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών θεσμών (ΕΤΕπ, ΕΤΑΑ) και με δανειακά κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης. Ο εν λόγω μηχανισμός αποσκοπεί στη χρηματοδότηση σημαντικών επενδύσεων κυρίως μεσαίων και μεγάλων εταιριών, και προβλέπεται ότι θα καλύπτει κατά μέγιστο βαθμό το 50% του επενδυτικού κόστους. Για την υλοποίηση του εν λόγω μηχανισμού θα δημιουργηθεί πλαίσιο συνεργασίας ανάμεσα στους Ευρωπαϊκούς Χρηματοπιστωτικούς Θεσμούς και το Υπουργείο Οικονομικών που διασφαλίζει αφενός τις απαιτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας και αφετέρου των κατευθυντήριων γραμμών της Ελλάδας.
β) Δάνεια μέσω Εμπορικών Τραπεζών Μέσα από το κανάλι πρόκειται να συγχρηματοδοτηθούν ιδιωτικές επενδύσεις με κεφάλαια εμπορικών τραπεζών και με δανειακά κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας. Ο εν λόγω μηχανισμός αποσκοπεί στη χρηματοδότηση σημαντικών επενδύσεων εταιρειών κάθε μεγέθους, και θα καλύπτει κατά μέγιστο βαθμό το 50% του επενδυτικού κόστους, ενώ η ιδιωτική συμμετοχή θα καλύψει τουλάχιστον το 20% των ιδίων κεφαλαίων και το υπόλοιπο ποσό θα καλύπτεται από την εμπορική τράπεζα. Για την υλοποίηση του μηχανισμού, το Υπουργείο Οικονομικών θα συμβληθεί με εμπορικές τράπεζες οι οποίες θα προκύψουν μέσα από ανοικτή διαδικασία πρόσκλησης συμμετοχής τους. Οι τράπεζες θα κρίνουν με δικά τους κριτήρια την αξιοπιστία του εκάστοτε επενδυτή και τη βιωσιμότητα της επένδυσης, χωρίς παρέμβαση του κρατικού μηχανισμού, ενώ πιστοποιημένοι ανεξάρτητοι ελεγκτές θα αξιολογούν την επιλεξιμότητα των επενδύσεων ως προς τις κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Σχεδίου και θα ελέγχουν τη συμμόρφωση με τους κατά περίπτωση κανόνες κρατικών ενισχύσεων (ΓΑΚ, De Minimis, κλπ).
γ) Επενδύσεις μέσω νέου Ταμείου Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Fund-of-Funds) Το συγκεκριμένο κανάλι αποσκοπεί στη χρηματοδότηση επενδύσεων από ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις σε δυναμικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, μέσω συμμετοχικών κεφαλαίων. Από το Ταμείο θα χρηματοδοτηθούν κεφάλαια (equity financing) εταιρειών διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων για την παροχή χρηματοδότησης σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) μέσω 2 εργαλείων: κεφαλαίων τύπου Mezzanine Financing (Mezzanine FoF) και β) κεφαλαίων συμμετοχών (Innovate Now). Ο μηχανισμός Mezzanine FoF θα χρηματοδοτήσει με 400 εκατ. τις εταιρείες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων και θα καλύπτει έως το 70% των κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων από ΜΜΕ, οι οποίες τυπικά δεν χρηματοδοτούνται από το τραπεζικό σύστημα ή από επενδυτικά κεφάλαια. Ο μηχανισμός Innovate Now θα χρηματοδοτήσει με 100 εκατ. τις εταιρείες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων και θα καλύπτει έως το 70% των κεφαλαίων συμμετοχής τους σε επενδύσεις ΜΜΕ οι οποίες δραστηριοποιούνται σε καινοτόμους ψηφιακούς τομείς. Το Ταμείο θα λειτουργεί υπό την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ
δ) Επενδύσεις από το ελληνικό τμήμα του InvestEU fund της ΕΤΕπ. Θα διατεθούν από την Ελλάδα 500 εκατ σε δάνεια που θα διατεθούν στις 5 προτεραιότητες του Σχεδίου.
Γενικά, τα δάνεια των 13 δισ. θα κατευθυνθούν σε επενδύσεις που εμπίπτουν σε πέντε κατηγορίες:
α) ψηφιακός μετασχηματισμός,
β) πράσινη μετάβαση,
γ) εξωστρέφεια,
δ) ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων,
ε) καινοτομία – έρευνα & ανάπτυξη.
