130 χώρες από τις χώρες του ΟΟΣΑ συμφώνησαν χθες βράδυ στην πρόταση για θέσπιση νέου, παγκόσμιου, ελάχιστου φορολογικού συντελεστή τουλάχιστον 15%. Η πρόταση αυτή που έχει ξεκινήσει να συζητιέται στον ΟΟΣΑ εδώ και αρκετά χρόνια και αποτέλεσε μέρος του πολιτικού προγράμματος των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ και εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής των G7 στην Κορνουάλη.
Συνοπτικά, η απόφαση για ελάχιστο φορολογικό συντελεστή τουλάχιστον 15% θα διασφαλίσει ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Big Tech (Amazon, Google, Facebook, Apple, Microsoft), θα πληρώνουν τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως περισσότερους σε φόρους, με περισσότερα από αυτά τα χρήματα να πηγαίνουν στις χώρες όπου ασκούν το μεγαλύτερο μέρος της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.
Έτος εκκίνησης 2023 – Οι θετικοί
Ο ΟΟΣΑ είπε ότι η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί οριστικά φέτος για να μπορέσει να τεθεί σε ισχύ τον επόμενο χρόνο και να εφαρμοστεί το 2023 και σε δηλώσεις του ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Ματίας Κόρμαν, δήλωσε ότι «η συμφωνία θα διασφαλίσει ότι «οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες θα πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο φόρου που τους αναλογεί, παντού».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δήλωσε: «Με έναν παγκόσμιο ελάχιστο φόρο, οι πολυεθνικές εταιρείες δεν θα μπορούν πλέον να παγιδεύουν τις χώρες μεταξύ τους σε μια προσπάθεια να μειώσουν τους φορολογικούς συντελεστές και να προστατεύσουν τα κέρδη τους εις βάρος των δημοσίων εσόδων».
Ο Όλαφ Σολτς, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, χαιρέτισε τη συμφωνία, χαρακτηρίζοντάς την «κολοσσιαίο βήμα προς την κατεύθυνση περισσότερης φορολογικής δικαιοσύνης», ενώ ο υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ρίσι Σουνάκ, τόνισε ότι η συμφωνία αυτή θα διασφαλίσει ότι «οι πολυεθνικοί τεχνολογικοί γίγαντες πληρώνουν τον σωστό φόρο στις σωστές χώρες».
Οι αντιδράσεις
Δεν άρεσε σε όλους η απόφαση αυτή, Εννέα από τις 139 χώρες του ΟΟΣΑ ήταν σφόδρα αντίθετες. Ιρλανδία, Εσθονία, Ουγγαρία, Μπαρμπάντος, Κένυα, Νιγηρία, Σρι Λάνκα και Άγιος Βικέντιος εξέφρασαν στη διαδικασία τις αντιδράσεις τους. Το Περού, που επίσης αντιτίθεται στον παγκόσμιο φόρο, δεν έχει ακόμα εκλεγμένη κυβέρνηση για να μπορέσει να απαντήσει επίσημα.
Η λογική όσων αντιδρούν είναι ότι θα χάσουν πολύ μεγάλο μέρος των εσόδων τους. Η κίνηση των 9 υπαγορεύθηκε από δύο «μεγάλους» φορολογικούς παραδείσους: την Ελβετία και τις Μπαχάμες, που προσπάθησαν μέσω λόμπυινγκ να συγκεντρώσουν την αντίδραση από τους φορολογικούς παραδείσους, κάτι που εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι δεν απέδωσε τα αναμενόμενα.
Τα «ψιλά γράμματα»
Παρόλο που η συμφωνία του ΟΟΣΑ εμφανίζεται ως συνέχεια της πρότασης των G7, εντούτοις, έχουν υπάρξει μερικές αλλαγές ιδιαίτερα σημαντικές. Προστέθηκαν αρκετοί κανόνες για ορισμένους τομείς και εταιρείες καθώς και αρκετές εξαιρέσεις για να διασφαλιστεί ότι οι χώρες θα μπορούν να χρησιμοποιούν υπό όλους τη χαμηλή φορολογία χαμηλούς φόρους για να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις.
Το νέο πλαίσιο του παγκόσμιου φόρου το περιγράφει με ακρίβεια ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Ματίας Κόρμαν, αναφέροντας ότι «αυτό το πακέτο (σ.σ. η συμφωνία) δεν εξαλείφει τον φορολογικό ανταγωνισμό (…) αλλά θέτει πολυμερώς συμφωνημένους περιορισμούς σε αυτόν» και πρόσθετε ότι «ικανοποιεί επίσης τα διάφορα συμφέροντα που έχουν πέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, συμπεριλαμβανομένων των συμφερόντων των μικρών οικονομιών και των αναπτυσσόμενων δικαιοδοσιών». Με λίγα λόγια, ο νέος παγκόσμιος φόρος δεν έχει σχεδιαστεί για να επιβάλλει το ίδιο καθεστώς φορολογίας εταιρειών παντού.
Μια νέα προσθήκη είναι ο πραγματικός χρόνος ισχύος του παγκόσμιου εταιρικού φόρου. Για αρχή θα ισχύσει μόνο για τις μεγαλύτερες εταιρείες με κύκλο εργασιών άνω των 20 δισ. ευρώ. Ωστόσο, αυτό το όριο θα μειωθεί στα 10 δισ. ευρώ μετά από επτά χρόνια. Όσες εταιρείες λοιπόν έχουν πάνω από 20 δισ. ευρώ κύκλο εργασιών θα υποχρεωθούν να διαθέσουν για φορολογία από το 20% ως το 30% των κερδών τους που υπερβαίνει το περιθώριο 10% στις χώρες όπου λειτουργούν βάσει των πωλήσεών τους.
Εξαιρέσεις – κέρδος για Κίνα και Ινδία
Οι εξαιρέσεις που προστέθηκαν έγιναν σε μια (ομολογουμένως επιτυχημένη) προσπάθεια ένταξης της Κίνας, της Ινδίας και ορισμένων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Στη συζήτηση ο ΟΟΣΑ πρότεινε ένα σχέδιο διαμόρφωσης του παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή βασισμένου στην «ουσία» (substance) ώστε οι νέοι κανόνες να μην ισχύουν για εταιρικές επενδύσεις σε υλικά πάγια, όπως εργοστάσια και μηχανήματα κατασκευής προϊόντων.
Επίσης, στις εξαιρέσεις εντάχθηκε η παγκόσμια ναυτιλία γιατί θεωρήθηκε σχεδόν αδύνατο να προσδιοριστεί πού βρίσκονται οι οντότητες και οι εταιρείες στους τομείς των ρυθμιζόμενων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, της εξόρυξης και του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Με λίγα λόγια οι βασικοί τομείς στις οποίες η Κίνα και η Ινδία δραστηριοποιούνται σε παγκόσμια κλίμακα εξαιρούνται από τον παγκόσμιο ελάχιστο φορολογικό συντελεστή.
Το δεύτερο βήμα, λοιπόν, θεωρείται ολοκληρωμένο. Το επόμενο βήμα, η συνδιάσκεψη των G20 πρέπει να θεωρηθεί τυπική διαδικασία καθώς αναμένεται να εγκριθεί το υπάρχον σχέδιο χωρίς πολλές μεγάλες αλλαγές. Αυτό θα εξαρτηθεί βέβαια αν μπορέσει το λόμπι των "φορολογικών παραδείσων" να περάσει εξαιρέσεις που θα το ευνοήσουν ή αν η Κίνα, η Ινδία και η Ν. Αφρική θα συνδράμουν στην πίεση για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του υπάρχοντος πλάνου.
