«Αποτελεί στόχο της κυβέρνησης να υπάρξει στο άμεσο μέλλον μια εθνική στρατηγική χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού, που θα περιλαμβάνει δυο βασικές παραμέτρους. Αφενός θα είναι προσανατολισμένη σε συγκεκριμένο σχέδιο δράσεων, αφετέρου θα προσαρμόζεται συνεχώς στις σύγχρονες εξελίξεις μέσα από ένα πλαίσιο τακτικής αξιολόγησης, αλλά και μέτρησης της αποτελεσματικότητας».
Αυτό δήλωσε, σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση, ο υφυπουργός Οικονομικών, Γιώργος Ζαββός, στην ψηφιακή συζήτηση με τίτλο «Financial Literacy & Personal Finance: The post-Covid-19 era challenges», που διοργάνωσε την Τετάρτη, 23 Ιουνίου, η Επιτροπή Εκπαίδευσης, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου.
Ο υφυπουργός σημείωσε ακόμη: «Είναι σαφές πως ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός πρέπει να γίνει σε επίπεδο οικογενειακό, στις επιχειρήσεις αλλά και στις κρατικές δομές, τις διοικητικές υπηρεσίες. Ακόμη και οι γνώστες χρειάζονται συνεχή ενημέρωση, καθώς εντάσσονται καθημερινά νέες ορολογίες, νέοι κωδικοί, νέες ταξινομήσεις νέες αξιολογήσεις. Επιπλέον, στις κατηγορίες των ανθρώπων που χρειάζονται αυτού του είδους τον εγγραμματισμό, ακόμη και όσοι έχουν ήδη γνώσεις, εντάσσονται και οι δημοσιογράφοι, οι δικαστικοί λειτουργοί, αλλά ακόμη και η ακαδημαϊκή κοινότητα. Πιστεύουμε πράγματι ότι αυτή η στρατηγική θα πρέπει να αποτελέσει μια υγιή βάση για την ανάπτυξη μιας στέρεης, ολιστικής, αποτελεσματικής προσέγγισης στο θέμα του χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού στη χώρα μας, κυρίως όμως να είναι προσαρμοσμένη συνεχώς στις σύγχρονες ανάγκες της βιώσιμης ανάπτυξης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, που όπως ξέρουμε αυτήν τη στιγμή αποτελούν τις δύο κρίσιμες παραμέτρους του νέου μοντέλου το οποίο εφαρμόζεται στη χώρα μας».
Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικής και πρόεδρος και ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, Νικόλαος Φίλιππας, ανέφερε: «Η διάχυση της χρηματοοικονομικής γνώσης στην κοινωνία είναι μια υπόθεση αρκετά σημαντική και θα πρέπει να υλοποιηθεί από μια ομάδα ειδικών υπό την ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας. Οι καθηγητές ή οι μη κερδοσκοπικοί Οργανισμοί που θα αναλάβουν όλο η ένα μέρος της υλοποίησης του έργου -όπως περιγράφονται στην οδηγία του ΟΟΣΑ, δεν αρκεί να είναι κάποιοι καθηγητές, ακόμα και Χρηματοοικονομικής, γιατί η Χρηματοοικονομική είναι ένα ευρύ πεδίο και δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι γνωρίζουν τις χρηματοοικονομικές δεξιότητες που απαιτούνται για την νέα γενιά ανάλογα με την ηλικία. Το πρώτο βήμα, όπως επισημαίνει και ο ΟΟΣΑ, είναι η καταγραφή του προβλήματος του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού, ανά ηλικία, νομό, περιφέρεια, εισόδημα και φύλο». Όπως σημείωσε συνεχίζοντας, «το δεύτερο σημαντικό βήμα είναι να γίνει καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και ο προσδιορισμός του syllabus για κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης. Τέλος, επιμέρους θέματα που απασχολούν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα είναι, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός και λαϊκισμός, χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (μετανάστες) και χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός και ψηφιακό χρήμα».
Οικονομικός αναλφαβητισμός ως βασική αιτία αποκλεισμού και φτώχειας
Ο γενικός διευθυντής του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Ηλίας Σπυρτούνιας, στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ανέφερε: «Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τα 2/3 των ενηλίκων παγκοσμίως είναι οικονομικά αναλφάβητοι, δεν γνωρίζουν βασικές αρχές της οικονομίας, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να οργανώσουν σωστά τον ατομικό ή τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό. Αυτό οδηγεί σε λανθασμένες επιλογές με σημαντικούς κινδύνους, όπως είναι η απώλεια, η μείωση εισοδημάτων, υπερδανεισμός και επιβαρυμένη οικονομική κατάσταση, με δυσάρεστες ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Στην εποχή που διανύουμε, κρίνεται απαραίτητο, οι πολίτες και ιδιαίτερα οι νέες γενιές να γνωρίζουν τις βασικές αρχές της οικονομίας. Αυτή η γνώση έρχεται μέσω της εκπαίδευσης».
Ο πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Νικόλαος Μπακατσέλος, δήλωσε: «Σε αυτό το συνεχώς μεταβαλλόμενο και γεμάτο προκλήσεις οικονομικό περιβάλλον, έχει δημιουργηθεί η ανάγκη για την αποτελεσματικότερη κατανόηση της πραγματικής οικονομίας. Καθημερινά, άνθρωποι καλούνται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις που θα επηρεάσουν την μελλοντική οικονομική ευημερία τους, χωρίς ωστόσο να διαθέτουν την γνώση και τις δεξιότητες. Όλοι γνωρίζουμε πόση σημαντική είναι η γνώση και η κατανόηση οικονομικών εννοιών και κινδύνων αναφορικά με την λειτουργία μιας επιχείρησης και τη διασύνδεση της με το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον και επιχειρηματικό οικοσύστημα».
Ο Λάζαρος Εφραίμογλου, Financial Researcher, ανέφερε: «Ο οικονομικός αλφαβητισμός είναι η γνώση των βασικών οικονομικών αρχών και μπορεί να οδηγήσει κάποιον στη βελτίωση του εισοδήματός και του βιοτικού του επιπέδου. Από την άλλη πλευρά, ο οικονομικός αναλφαβητισμός είναι μία από τις βασικές αιτίες αποκλεισμού και φτώχειας. Οι προεκτάσεις του φαινομένου είναι τεράστιες και οι επιπτώσεις του ειδικά σε ό,τι αφορά στην επόμενη ημέρα μετά την πανδημία, θα είναι εμφανείς».
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥ Ελλάδος, Πάνος Παπάζογλου, τόνισε: «Η χρηματοοικονομική γνώση μπορεί να αποτρέψει επίσης κοστοβόρα λάθη και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και απάτες. Χαρακτηριστικά αναφέρω, ότι η απάντηση βρίσκεται στην εκπαίδευση και επιμόρφωση των εργαζόμενων, τόσο στη φάση της πρόσληψης-onboarding για να μπορέσουν να εξοικειωθούν τουλάχιστον με τις βασικές έννοιες, αλλά και κατά την μετέπειτα εξέλιξή τους, με συμπληρωματικά προγράμματα. Αυτό δεν προφυλάσσει μόνο την επιχείρηση, αλλά ενδυναμώνει τον εργαζόμενο, δίνοντάς του την ικανότητα να λαμβάνει αυτόνομες αποφάσεις και να καταλαβαίνει πώς αυτές ωφελούν ή βλάπτουν την επιχείρηση. Ο εργαζόμενος αυτός έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί ο ίδιος επαγγελματικά, να διαμορφώσει το μέλλον της επιχείρησης και να δημιουργήσει αξία για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη».
Ο Βασίλειος Συμεωνίδης, Professor of Mathematics and Quantitative Subjects, American College, ανέφερε: «Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι η ικανότητα καταναλωτή/πολίτη διαχειρίσεως καθημερινών δαπανών/εσόδων, η βασική γνώση δανειακών και επενδυτικών προϊόντων που προσφέρονται από τις τράπεζες και την αγορά εν γένει, αλλά και στοιχειώδης αντίληψη της έννοιας του ρίσκου και ποσοτικοποίησης αυτού, πράγμα το οποίο περνάει μέσα από μία ελάχιστη γνώση βασικών αριθμητικών υπολογισμών. Ο μέσος άνθρωπος συνήθως έχει δυσκολίες να κατανοήσει έννοιες όπως, τόκος, επιτόκιο, διαχρονική αξία του χρήματος, ομόλογο, απόδοση, όπως επίσης δεν είναι σε θέση να κάνει κάποιους βασικούς υπολογισμούς. Σήμερα προσφέρονται για επένδυση ακίνητα, προθεσμιακές καταθέσεις, ομόλογα, μετοχές, συνάλλαγμα, δείκτες, πολύτιμα μέταλλα, παράγωγα, τώρα πια ακόμη και κρυπτονομίσματα. Για αυτές τις κατηγορίες επενδύσεων χρειάζεται εξειδικευμένη γνώση, πολλές φορές πανεπιστημιακού επιπέδου και όχι μόνον. Η γνώση αυτή περνάει μέσα από ικανότητα για ποσοτικοποίηση συγκεκριμένων εννοιών, η οποία αυξάνεται όσο μετακινούμαστε από απλά σε σύνθετα χρηματοοικονομικά εργαλεία».
Η χρηματοοικονομική παιδεία να ξεκινάει από τις μικρές ηλικίες
Κλείνοντας την ψηφιακή εκδήλωση, η πρόεδρος της Επιτροπής Εκπαίδευσης-Καινοτομίας-Επιχειρηματικότητας, Λίτσα Παναγιωτοπούλου, της οποίας πρωτοβουλία αποτέλεσε η διοργάνωση της ψηφιακής εκδήλωσης, και ο γενικός διευθυντής του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Ηλίας Σπυρτούνιας, στάθηκαν στα κυριότερα σημεία της συζήτησης τονίζοντας: «Η χρηματοοικονομική παιδεία μπορεί να ξεκινάει από τις μικρές ηλικίες, με απλές οικονομικές έννοιες εσόδων/εξόδων ακόμη και στα ζητήματα ενός νοικοκυριού». «Περισσότερο σημαντικές χρηματοοικονομικές έννοιες επιβάλλεται να δίνονται στο γυμνασιακό επίπεδο». «Στο λυκειακό επίπεδο: Απαραίτητα εργαλεία είναι οι καίριες γνώσεις στατιστικής και πιθανοτήτων και πρακτικές εφαρμογές αυτών». «Τα πανεπιστήμια πρέπει να φτιάξουν το αντίστοιχο Extension Program που υπάρχει σε πληθώρα πανεπιστημίων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου», ενώ τόνισαν και το πόσο σημαντική είναι η προσωπική ευθύνη του κάθε εμπλεκόμενου σε μια οικονομική συναλλαγή.
