Ροή
Μπορεί η Ρωσία να αντέξει τις συνέπειες από τον αποκλεισμό της στο περιβόητο σύστημα συναλλαγών Swift;
Ποια είναι τα όρια των αντοχών του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος με το μπλοκάρισμα των ρωσικών τραπεζών;
Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά, πέραν της «τεχνικής» τους πλευράς, που αφορά τι τι και πως στην επιβολή «αργίας» στο σύνολο των σημαντικών και με διασυνοριακή δραστηριότητα ρωσικών τραπεζών όπως π.χ. η Sberbank, έχει να κάνει και με το αν και πώς η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έχει προληπτικά ενεργοποιήσει προσβάσεις στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα μέσω των φορολογικών παραδείσων.
Αυτών μέσω των οποίων εξακολουθεί να κυκλοφορεί ενα συγκεκριμένο «είδος» δολαρίων, τα λεγόμενα «πετροδολάρια», των οποίων τα ίχνη εύκολα τα διέκρινε κανείς - τουλάχιστον μέχρι χθες – σαν βασικό επενδυτικό εργαλείο στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα... Ήδη οι γερμανικές και ιταλικές τράπεζες «μετράνε» πολλά δισ. «ζημιές» με την αποκοπή τους από την ροή των «πετροδολαρίων» στις ευρω-ρωσικές συναλλαγές.
Τα «πετροδολάρια» δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα δολάρια, αλλά έχουν μία συγκεκριμένη προέλευση, όπως επίσης και μία ιδιαίτερη επενδυτική συμπεριφορά.
Ο χαρακτηρισμός «πετροδολάρια» εμφανίσθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 70' και κυριάρχησε στο διεθνές λεξιλόγιο, επενδυτικό και γεωπολιτικό, καθώς αναδείχθηκε σε βασικό πολιτικό και γεωπολιτικό – πέρα από οικονομικό - εργαλείο των αραβικών χωρών με το ξέσπασμα του δεύτερου αραβο-ισραηλινού πολέμου τον Οκτώβρη του 1973, του αποκαλούμενου και πολέμου του Γιομ Κιπούρ.
Αυτού που προκάλεσε την ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του 70', πυροδοτώντας ένα ανεξέλεγκτο κύμα πληθωριστικών πιέσεων, που ήρθε να βάλει κυριολεκτικά φωτιά στους ήδη υψηλούς - λόγω της κατάρρευση του Μπρέτον Γουντς (Αύγουστος 2071) - δείκτες τιμών καταναλωτή σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
Οι γεωπολιτικές ανατροπές που δρομολογήθηκαν στην δεκαετία του 70 σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Μέση Ανατολή, ξεπεράστηκαν σε έκταση και σημασία μόνο στο γύρισμα της δεκαετία του 80' στην δεκαετία του 90' με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του Τείχους του Βερολίνου...
Τι είναι λοιπόν τα «πετροδολάρια», που κουβαλάνε τόσο βαριά κληρονομιά και πως εμπλέκονται στους κινδύνους της τρέχουσας συγκυρίας 50 χρόνια μετά τον ενεργειακό αποκλεισμό της δεκαετία του 70';
Πρόκειται για τα δολάρια με τα οποία πληρώνεται το πετρέλαιο (τότε) και το φυσικό αέριο σήμερα, τόσο στις συναλλαγές με τις αραβικές πετρελαιο-παραγωγούς χώρες όσο και με την Ρωσία βασικό πάροχο φυσικού αερίου και πετρελαίου της Ευρωζώνης. Εξ ου και το όνομά τους «πετροδολάρια».
Η ιδιαιτερότητά τους οφείλεται στο γεγονός ότι από τότε μέχρι και σήμερα, η Σαουδική Αραβία και οι άλλες πετρελαιοπαραγωγοί, πέραν της χρήσης μέρους αυτών των εσόδων για τους προϋπολογισμούς τους, διοχέτευαν τα δολάρια αυτά σε επενδυτικούς φορείς επίσημους και ανεπίσημους που διακλαδώνονται στο διεθνές τραπεζικό σύστημα με «άπειρους» ενδιάμεσους επενδυτικούς φορείς και εργαλεία.
Το 2018 για παράδειγμα μετά από πιέσεις που ασκήθηκαν στην Ρωσία μεγάλο μέρος αυτού του χαρτοφυλακίου πετροδολαρίων που ήταν επενδεδυμένο σε αμερικανικό χρέος υποχρεώθηκε να ρευστοποιηθεί και να μετακινηθεί σε άλλες κατευθύνσεις, με σημαντικό μέρος αυτού να επενδύεται σε χρυσό (σε φυσική μορφή).
Περί το 38 – 40% των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Ρωσίας (το ισοδύναμο περίπου 640 δισ. δολ.) που συνολικά τροφοδοτούνται - τουλάχιστον μέχρι την περασμένη εβδομάδα - με 600 εκατ. πετροδολάρια ημερησίως από τις πληρωμές φυσικού αερίου και πετρελαίου, όταν άρχισε η «πορεία» των ρωσικών τανκς προς το Κίεβο βρίσκονταν σε ρωσικό και σε κινεζικό έδαφος.
Κανείς προς το παρόν δεν έχει καθαρή εικόνα, πέραν κάποιων επίσημων στοιχείων που δεν αποδίδουν όμως την πραγματικότητα, που βρίσκεται και με ποια μορφή «θαμμένος» ο πραγματικός θησαυρός των ρωσικών πετροδολαρίων και κατά πόσο το τραπεζικό σύστημα έχει «οπτική» πρόσβαση σ' αυτόν.
Το ερώτημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για το τραπεζικό ευρω-σύστημα και ειδικά για το γερμανικό και το ιταλικό.
Ήδη δημοσιεύματα στον ιταλικό τύπο κάνουν λόγο για απώλειες που ξεπερνούν τα δέκα – έντεκα δις ευρώ για μία από τις μεγαλύτερες ιταλικές τράπεζες, ενώ ανάλογες πληροφορίες καταγράφονται στον γερμανικό τύπο για το δίκτυο των γερμανικών τραπεζών που εμπλέκονται στην μέχρι σήμερα επενδυτική διαχείριση των ρωσικών πετροδολαρίων στις διεθνείς αγορές.
Ένα σημείο εντοπισμού των ρωσικών πετροδολαρίων ήταν και το νορβηγικό κρατικό fund (διαχειρίζεται τα πετροδολάρια από την παραγωγή φυσικού αερίου της Νορβηγίας) στο οποίο «παγώνουν» οι γνωστές ρωσικές συμμετοχές.
Το πρόβλημα όμως για τις ευρωπαϊκές τράπεζες δεν είναι ούτε τεχνικό, ούτε απλό στην διαχείρισή του καθώς μία «κατάθεση» ρωσικών πετροδολαρίων σε μία δυτική τράπεζα δεν μένει «ακίνητη», μεταλλάσσεται σε επενδύσεις οι οποίες δημιουργούν υποχρεώσεις σε τρίτους και από τρίτους σε βάθος που δεν είναι δυνατό προς το παρόν να εκτιμηθεί, προκειμένου να καταγραφούν οι πιθανές ζημιές ή απαιτήσεις τρίτων...
Πολύ περισσότερο μάλιστα που μεγάλο μέρος αυτής της παγκοσμιοποιημένης αγοράς έχει διαμεσολαβηθεί μέσω του σκιώδους τραπεζικού συστήματος και των φορολογικών παραδείσων...
Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν μέχρι στιγμής διαρρεύσει στον εξειδικευμένο οικονομικό τύπο, η ΕΚΤ έχει έρθει σε επαφή με τις διοικήσεις όλων των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζικών Ομίλων με διασυνοριακή παρουσία και τους έχουν καθησυχάσει ότι θα έχουν «κάθε αναγκαία στήριξη» ώστε τόσο στην διατραπεζική αγορά όσο και κάθε μία εξ αυτών, να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα ρευστότητας, μέχρι να ξεκαθαρίσει ο ορίζοντας...
Παρά τις διαβεβαιώσεις όμως ο κίνδυνος «παγώματος» στην διατραπεζική αγορά παραμένει ισχυρός όσο δεν φαίνεται στον ορίζοντα καμία αξιόπιστη διαδικασία εκτόνωσης της ρήξης μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ.
