Το βασικό σενάριο πλέον στην βάση του οποίου γίνονται όλες οι προσπάθειες προβλέψεων για την οικονομία τα επόμενα χρόνια, έχει ως «θεμέλιο» την απόφαση της Ε.Ε. να απογαλακτιστεί από την τροφοδοσία του ρωσικού φυσικού αερίου.
Η αμερικανική επενδυτική τράπεζα Morgan Stanley, με αυτό το βασικό σενάριο διερευνά τις επικείμενες εξελίξεις στην Ευρώπη, συντονίζοντας όλες τις εκτιμήσεις της με το σχέδιο της Ε.Ε. REPowerEU, που αν και έχει δρομολογηθεί στις Βρυξέλλες, δεν φαίνεται να έχει την δυνατότητα άμεσων εναλλακτικών «λύσεων» για την τροφοδοσία της Ε.Ε. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει χρησιμοποιήσει στην μελέτη της η MS, πέρυσι η Ευρώπη κατανάλωσε περίπου 484 δισεκατομμύρια κ.μ. φυσικού αερίου. Από αυτά τα 149 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα προήλθαν από τη Ρωσία. Αυτό το κομμάτι τροφοδοσίας σύμφωνα με το REPowerEU θα πρέπει να αντικατασταθεί σταδιακά με άλλες πηγές.
Το πρώτο συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι αυτό είναι μάλλον αδύνατο βραχυπρόθεσμα και θα χρειασθεί αρκετά χρόνια για να υλοποιηθεί. Αυτή η αναζήτηση ακριβότερων εναλλακτικών πηγών φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια θα αποτελέσει ουσιαστική συνεχή πηγή πληθωριστικών πιέσεων, πέραν των δυσκολιών και προβλημάτων που θα προκληθούν άμεσα στην οικονομία της Ε.Ε.
Οι λόγοι εξετάζονται από την μελέτη της MS και κωδικοποιούνται ως ακολούθως.
- Η παραγωγή φυσικού αερίου της Νορβηγίας που θα μπορούσε να αναζητηθεί εναλλακτική «λύση» από την Ε.Ε. δεν έχει σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης βραχυπρόθεσμα. Τον Μάρτιο, η Νορβηγική Διεύθυνση Πετρελαίου επικαιροποίησε την πρόβλεψή της «για την παραγωγή το 2022, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 3,7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, επίσης χάρη στην επανεκκίνηση της μονάδας υγροποιημένου φυσικού αερίου Hammervest, η παραγωγή της οποίας μπορεί να εξαχθεί παγκοσμίως».
- Η παραγωγή στην Αγγλία και τις Κάτω Χώρες βρίσκεται σε καθοδική τάση. «Το πεδίο Groningen στις Κάτω Χώρες αναμένεται να σταματήσει εντελώς την παραγωγή έως το 2023, από περίπου 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα πριν από πέντε χρόνια.
- Οι περισσότερες εισαγωγές φυσικού αερίου της Β. Αφρικής προέρχονται από την Αλγερία, με πιθανώς μέτρια αυξημένη ποσότητα από τη Λιβύη. Οι εξαγωγές από την Αλγερία μειώθηκαν λόγω της λήξης της σύμβασης αγωγού φυσικού αερίου Μαγκρέμπ-Ευρώπης. Αυτός ο αγωγός, χωρητικότητας 12 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, χρησιμοποιήθηκε για να φέρει αλγερινό αέριο στην Ισπανία μέσω Μαρόκου. Ωστόσο, οι εντάσεις μεταξύ Αλγερίας και Μαρόκου έχουν αυξηθεί και η σύμβαση αυτή δεν έχει ανανεωθεί. Έτσι, το αέριο απελευθερώθηκε μέσω του αγωγού Medgaz στην Ισπανία και εκτράπηκε περισσότερο στο εργοστάσιο Arzew, του οποίου το αέριο μπορεί επίσης να φτάσει στην Ευρώπη...». Βέβαια όλες οι εναλλακτικές επιλογές πέραν της δυσκολίας εύρεσης πρέπει να αντιμετωπίσουν και το υψηλότερο κόστος. Ο κύριος περιοριστικός παράγοντας είναι, σαφώς, η ικανότητα της Αλγερίας να παράγει περισσότερο αέριο για εξαγωγή.
- Οι εξαγωγές από τη Λιβύη, έχουν μειωθεί απότομα το 2021, αλλά μπορούν να ανακάμψουν κατά 1-2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ωστόσο, «η πολιτική κατάσταση στη χώρα παραμένει αβέβαιη, γεγονός που δικαιολογεί επιφυλακτική άποψη για τις μελλοντικές εξαγωγές φυσικού αερίου...».
Με αυτά τα δεδομένα η MS «βλέπει» μία περισσότερο σταδιακή αποκοπή από το ρωσικό φυσικό αέριο προς το... 2030. Οι ερευνητές έχουν υπολογίσει η Ε.Ε. αναγκάζεται να προμηθευτεί όγκους περίπου 110 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φέτος. Μετά από αυτό, η εισαγωγή θα μειωθεί κατά περίπου 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2023 και κατά περίπου 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2024 και το 2025.
Η εκδοχή του LNG
Όσο αφορά την υποκατάσταση του φυσικού αερίου με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) οι διαπιστώσεις που γίνονται αναφέρουν ότι η Ε.Ε. αφ' ενός διαθέτει περιορισμένες δυνατότητες επαν-αεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου και αφ' εταίρου η διεθνής διαθεσιμότητα και μεταφορά του σκοντάφτει σε δυσκολίες επάρκειας αλλά και ανταγωνισμού με άλλες περιοχές του πλανήτη. Και όλα αυτά πέραν των υψηλότερων τιμών.
Η Ευρώπη διαθέτει 49 τερματικούς σταθμούς επαν-αεριοποίησης, είτε σε λειτουργία είτε υπό κατασκευή, σε 13 χώρες. Συνολικά, η χωρητικότητά τους ανέρχεται σε 231 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως. «Το 2021, η Ευρώπη εισήγαγε περίπου 98 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου, πράγμα που σημαίνει ότι το μέσο ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής ικανότητας εισαγωγής τερματικών υγροποιημένου φυσικού αερίου ήταν περίπου 41%...».
Επίσης η κατανομή των μονάδων επαν-αεριοποίησης γεωγραφικά είναι ασύμμετρη με το μεγαλύτερο μερίδιο αυτών των μονάδων να βρίσκεται στην Ισπανία, την Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Συνολικά, οι τρεις αυτές χώρες φιλοξενούν 20 από τις 49 μονάδες επαν-αεριοποίησης της Ευρώπης, συνολικού ύψους 122 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων παραγωγικής ικανότητας εισαγωγής. Εδώ όμως εντοπίζεται άλλος ένας περιοριστικός λόγος καθώς η Ισπανία και η Πορτογαλία δεν είναι επαρκώς διασυνδεδεμένες με την υπόλοιπη Ευρώπη...
Βέβαια όπως υπογραμμίζεται από την μελέτη της MS θα μπορούσε και η Ρωσία να πάρει την πρωτοβουλία συρρίκνωσης ή και διακοπής των προμηθειών στην Ε.Ε. και σ' αυτή την περίπτωση θα είχαμε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του κόστους του φυσικού αερίου σε επίπεδα πάνω από 186 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Εντυπωσιακό είναι ότι στην μελέτη της MS σημειώνεται ότι εάν ο γεωπολιτικός κίνδυνος που είναι σήμερα ενσωματωμένος στις τιμές εξαφανιστεί και διακοπούν οι κυρώσεις με τον τερματισμό του πολέμου ή οτιδήποτε άλλο, οι τιμές θα μειωθούν στα 62 ευρώ ανά μεγαβατώρα φέτος και περαιτέρω στα 46,5/38,8 ευρώ ανά μεγαβατώρα το 2023/2024, πιο κοντά στα ιστορικά επίπεδα... με αποτέλεσμα την εκτόνωση σε μεγάλο βαθμό των πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς και κυρίως στην Ευρώπη.
Η προσομοίωση της Morgan Stanley προβλέπει ότι οι νέοι σημαντικοί όγκοι υγροποιημένου φυσικού αερίου δεν θα φτάσουν στην αγορά πριν από το 2025/2026 και ως εκ τούτου η Morgan Stanley αναθεώρησε τις εκτιμήσεις της: το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους βλέπει την τιμή του φυσικού αερίου στα 100,8 ευρώ ανά μεγαβατώρα και στη συνέχεια να πέφτει στα 93,1 το τρίτο τρίμηνο με τη θερινή περίοδο και αυξάνεται το τέταρτο τρίμηνο σε 100,8. Το 2023 οι τιμές φαίνεται να παραμένουν κάτω από το ψυχολογικό όριο των 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα, με λίγο χαμηλότερα επίπεδα σε ολόκληρο το 2024.
Με αυτά τα δεδομένα είναι σαφές ότι η προσαρμογή της τροφοδοσίας φυσικού αερίου στην Ε.Ε. στις κυρώσεις απέναντι στην Ρωσία θα διατηρήσουν μεσοπρόθεσμα σε υψηλά επίπεδα την τροφοδοσία των πληθωριστικών πιέσεων στις τιμές ενέργειας...
