Η διακοπή του ρωσικού αερίου, οι κυβερνοεπιθέσεις και τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν τις τρεις σημαντικότερες απειλές για τη λειτουργία του συστήματος ηλεκτροδότησης της χώρας, όπως δείχνει το Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων που εκπόνησε η ΡΑΕ και το οποίο έθεσε σε δημόσια διαβούλευση έως την Παρασκευή 24 Ιουνίου.
Το σχέδιο αναλύει μια σειρά σεναρίων κρίσης και τα χαρακτηρίζει με βάση τη σοβατότητα των συνεπειών τους, σε σενάρια «μη ανεκτού κινδύνου», «μη επιθυμητού κινδύνου» και «ανεκτού κινδύνου». Έτσι, στην πρώτη κατηγορία το επίπεδο κινδύνου είναι τόσο σημαντικό που η αντιμετώπισή του είναι επιβεβλημένη. Σε αυτό το επίπεδο, πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα
δράσεις για τη μετάπτωση του κινδύνου σε χαμηλότερο επίπεδο.
Στην περίπτωση του «μη επιθυμητού κινδύνου», οι απειλές αυτού του επιπέδου απαιτούν μελέτες κόστους-οφέλους προκειμένου για τον καθορισμό της βέλτιστης αντιμετώπισής τους. Σε αυτό το επίπεδο, πρέπει να σχεδιαστούν προληπτικές δράσεις για τη μείωση του αναγνωρισμένου κινδύνου. Από την άλλη πλευρά, στα σενάρια «ανεκτού κινδύνου», οι απειλές μπορούν να θεωρηθούν αμελητέες και έτσι δεν απαιτείται κάποια δράση, ωστόσο χρειάζεται παρακολούθηση για να διασφαλίζεται ότι ο κίνδυνος διατηρείται σε αυτό το επίπεδο.
Τα σενάρια «μη ανεκτού κινδύνου»
Έτσι, σύμφωνα με τη ΡΑΕ, τις πλέον δυσμενείς επιπτώσεις έχουν οι «κοινωνικές - γεωπολιτικές απειλές» (δηλαδή η διακοπή τροφοδοσίας φυσικού αερίου από τη Ρωσία και οι κυβερνοεπιθέσεις), καθώς και «σπάνιες & ακραίες φυσικές απειλές» (δηλαδή ο καύσωνας και το
κύμα ψύχους, συνοδευόμενο από μεγάλης έντασης χιονοπτώσεις).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η απειλή της διακοπής του αερίου από τη Μόσχα παραμένει μη ανεκτή για τον επόμενο χειμώνα, ανεξάρτητα από το αν θα έχει τεθεί ή όχι σε λειτουργία η νέα λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ, «Πτολεμαΐδα 5». Όπως αναφέρεται στο Σχέδιο, το σενάριο αυτό εξετάστηκε συνδυαστικά με σειρά από παραδοχές και εμφανίζονται επιπτώσεις τόσο σε εθνικό επίπεδο (προβλήματα επάρκειας, κυκλικές περικοπές φορτίου) όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο, καθώς εμφανίζεται αυξημένη πιθανότητα επιπτώσεων στο ισοζύγιο συναλλαγών με δεδομένο ότι οι συνθήκες κρίσης ισχύουν για όλη την Ευρώπη.
Στην περίπτωση των κυβερνοεπιθέσεων, η απειλή αφορά την προσβολή κρίσιμων υποδομών και συστημάτων ενεργειακού φορέα που συνδέεται με το σύστημα (δίκτυο). Ενδεικτικά μπορεί να αφορά συστήματα του ΑΔΜΗΕ (σύστημα ενεργειακής διαχείρισης, σύστημα αυτόματης ρύθμισης παραγωγής, σύστημα επίλυσης αγοράς, σύστημα ελέγχου φορτίου – συχνότητας, σύστημα διαχείρισης αγοράς, σύστημα εξισορρόπησης αγορά πραγματικού χρόνου, κ.ά.), συστήματα του ΔΕΔΔΗΕ (σύστημα διαχείρισης της διανομής, μετρητικά συστήματα, συστήματα εποπτείας διαχείρισης και τηλεχειρισμού δικτύου, κ.ά.), συστήματα ηλεκτροπαραγωγών ή/και άλλων ενεργειακών φορέων.
Ως συνέπεια εμφάνισης τέτοιου συμβάντος μπορεί να είναι η εμφάνιση κινδύνων στην ασφάλεια τροφοδοσίας με ακραία περίπτωση την εμφάνιση blackout.
Οι απειλές των ακραίων καιρικών φαινομένων
Σοβαρή απειλή συνιστά επίσης η εμφάνιση εξαιρετικά χαμηλών θερμοκρασιών, έντονων χιονοπτώσεων και παγετού σε συνδυασμό με υψηλή ζήτηση ενέργειας λόγω των καιρικών συνθηκών. Ως αποτέλεσμα εμφανίζονται σοβαρές βλάβες σε δίκτυα διανομής και μεταφοράς, πτώσεις κυκλωμάτων και βλάβες σε πυλώνες λόγω συσσώρευσης πάγου, μειωμένη παραγωγή από ΑΠΕ και υδροηλεκτρικά λόγω παγετού, μείωση της παραγωγής από θερμικές μονάδες παραγωγής λόγω προβλημάτων στα κυκλώματα ψύξης τους αλλά και λόγω προβλημάτων στη μεταφορά LNG για την τροφοδοσία τους.
Πιθανές συνέπειες των παραπάνω θα ήταν να εμφανιστεί υπερφόρτιση του δικτύου, πιθανά ζητήματα ασφαλείας τροφοδοσίας και μειωμένη ικανότητα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Σε διασυνοριακό επίπεδο αυξάνονται οι ανάγκες για εισαγωγές ενέργειας, ενώ ενδέχεται να εμφανιστούν βλάβες και μη διαθεσιμότητα διασυνδετικών γραμμών με ενδεχόμενη αδυναμία υλοποίησης των διασυνοριακών εμπορικών προγραμμάτων. Επιπλέον παρόμοιες καιρικές συνθήκες σε γειτονικές χώρες μπορεί να οδηγήσουν σε εξαιρετικά υψηλές τιμές καυσίμων και ενέργειας και σε περιορισμένες δυνατότητες εισαγωγών.
Ανάλογα θα ήταν τα αποτελέσματα μίας παρατεταμένης περιόδου καύσωνα (μεγαλύτερης των δέκα ημερών) σε συνδυασμό με τη διεξαγωγή τακτικής συντήρησης του συστήματος
φυσικού αερίου των γειτονικών κρατών, με αποτέλεσμα περιορισμένες εισαγωγές φυσικού αερίου. Επιπλέον λόγω των καιρικών συνθηκών η ζήτηση είναι υψηλή, μειώνεται η παραγωγική ικανότητα των ΑΠΕ λόγω χαμηλής ταχύτητας αέρα, η στάθμη των ταμιευτήρων στις υδροηλεκτρικές μονάδες είναι χαμηλή, ενώ περιορίζεται η απόδοση των θερμικών μονάδων και η παραγωγική ικανότητα των μονάδων φυσικού αερίου.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω οι εφεδρείες ενεργοποιούνται και εξαντλούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα, εμφανίζεται συμφόρηση στις διασυνδετικές γραμμές και γενικά εμφανίζονται ζητήματα επάρκειας ισχύος και αστάθειας τάσης. Σε διασυνοριακό επίπεδο ενδέχεται να αυξηθούν οι ανάγκες για υποστήριξη ενεργειακής τροφοδοσίας από γειτονικούς ΔΣΜ, ενώ είναι πιθανοί οι περιορισμοί στις ανταλλαγές ενέργειας λόγω μειωμένης μεταφορικής ικανότητας του
εγχώριου συστήματος μεταφοράς.
Τα αντίμετρα
Στις περιπτώσεις που γίνει πραγματικότητα κάποιο από τα παραπάνω σενάρια, η ΡΑΕ προτείνει μία σειρά ενεργειών που θα περιορίσουν τις επιπτώσεις. Οι ενέργειας αυτές είναι:
- Παύση λειτουργίας άντλησης υδραντλητικών μονάδων
- Βελτιστοποίηση κατανομής διαθέσιμων μονάδων παραγωγής
- Αύξηση αποθεμάτων λιγνίτη
- Ενεργοποίηση μηχανισμού μείωσης κατανάλωσης κυρίως στις ώρες αιχμής (Μηχανισμόςμ Απόκρισης Ζήτησης)
- Ενημέρωση καταναλωτών για μείωση κατανάλωσης
- Ενεργοποίηση μονάδων που βρίσκονται σε ψυχρή εφεδρεία
- Μηδενισμός εξαγωγών / έκτακτες εισαγωγές από γειτονικά κράτη. Αίτηση για παροχή έκτακτης βοήθειας σε γειτονικούς Διαχειριστές που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα επάρκειας ισχύος.
- Αναβολή συντηρήσεων μονάδων παραγωγής και αυξημένη λειτουργία λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών μονάδων
- Ενεργοποίηση μονάδων με δυνατότητα λειτουργίας με εναλλακτικό καύσιμο
- Κυλιόμενες περικοπές φορτίου δηλαδή περικοπές ηλεκτροδότησης
- Ενημέρωση καταναλωτών για μειωμένη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας (κυρίως τις ώρες αιχμής).
