Στην τελική ευθεία αναμένεται να μπουν σήμερα από την έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. σημαντικές έκτακτες πανευρωπαϊκές παρεμβάσεις, με σκοπό την περαιτέρω θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας, αλλά και τη συγκράτηση των ενεργειακών τιμών. Σκοπός της Συνόδου είναι να αξιολογήσει τις προτάσεις που συμπεριλαμβάνει το κείμενο της τσεχικής προεδρίας και για τις οποίες έχει ήδη γράψει το Insider.gr, καθώς σε όσες εισηγείται η Κομισιόν στο σχέδιο που θα παρουσιάσει, ώστε να προκριθούν εκείνες οι υποψήφιες λύσεις για τις οποίες διαμορφώνεται ευρεία συναίνεση.
Για τα μέτρα για τα οποία θα βγει «λευκός καπνός» σήμερα, στόχος είναι να τεθούν σε άμεση εφαρμογή. Έτσι, η τελική έγκριση των κρατών-μελών, που θα θέσει σε τροχιά «ενεργοποίησης» τις προωθούμενες παρεμβάσεις, είναι πιθανό να δοθεί στο επόμενο Eurogroup, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 3 Οκτωβρίου. Εναλλακτικό σενάριο είναι να προγραμματισθεί μία νέα έκτακτη Σύνοδος υπουργών Ενέργειας, νωρίτερα από το επόμενο Eurogroup, ώστε να δώσει το «πράσινο φως» στις λύσεις που θα προκριθούν σήμερα.
Χρηματοδότηση των μέτρων ενίσχυσης των καταναλωτών
Από τις προτάσεις της τσεχικής προεδρίας και το σχέδιο της Κομισιόν, πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων που έχουν προηγηθεί σημειώνουν ότι αναμένεται να υπάρξει συναίνεση σε μία σειρά μέτρων που αφορούν τον κλάδο ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι, οι Ευρωπαίοι υπουργοί Ενέργειας αναμένεται να προκρίνουν τον πανευρωπαϊκό συντονισμό για τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, στα πρότυπα της ανάλογης απόφασης που έχει ήδη ληφθεί για το φυσικό αέριο.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι θα υπάρξει συναίνεση για την εφαρμογή στις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας ενός παρόμοιου μοντέλου με τον ελληνικό μηχανισμό, με σκοπό την παρακράτηση των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών, από τη συμμετοχή τους στη χονδρεμπορική αγορά. Τα ποσά αυτά θα αξιοποιούνται από τα κράτη-μέλη υποχρεωτικά για να χρηματοδοτήσουν μέτρα στήριξης των οικιακών καταναλωτών αλλά και των μικρών επιχειρήσεων στην ενεργειακή κρίση.
«Όχι» πλαφόν στο ρωσικό αέριο
Επίσης, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, συμφωνία αναμένεται να προκύψει από τη σημερινή Σύνοδο και για την παροχή κρατικών εγγυήσεων στις ενεργειακές εταιρείες, για την ενίσχυση της ρευστότητάς τους. Το συγκεκριμένο μέτρο περιλαμβανόταν τόσο στο σχέδιο της Κομισιόν όσο και στο κείμενο της τσεχικής προεδρίας, καθώς οι υψηλές τιμές ενέργειας έχουν εκτινάξει τα κεφάλαια κίνησης που χρειάζονται οι επιχειρήσεις για να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται στις ευρωπαϊκές ενεργειακές αγορές. Για το συγκεκριμένο μέτρο, θα κληθεί να δώσει σίγουρα το «πράσινο φως» το Eurogroup.
Αντίθετα, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου απομακρύνεται το ενδεχόμενο επιβολής πλαφόν στο φυσικό αέριο, είτε αυτό θα αφορά στις ρωσικές εισαγωγές καυσίμου, είτε συνολικά στις τιμές στις ευρωπαϊκές χονδρεμπορικές αγορές – μεταξύ των οποίων και στον ολλανδικό κόμβο διαπραγμάτευσης (TTF). Κι αυτό γιατί καμία από τις δύο παραπάνω εκδοχές δεν εξασφαλίζει την πλήρη ομοφωνία των κρατών-μελών, η οποία είναι απαραίτητη.
Όσον αφορά το πλαφόν στο ρωσικό αέριο, το οποίο εισηγείται η Κομισιόν, ήδη έχουν εκφραστεί δημόσια αντιρρήσεις αρκετών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Όπως έγραψε χθες το Insider.gr, η εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης είναι πως ένα τέτοιο μέτρο θα «ενεργοποιούσε» την πλήρη διακοπή από τη Μόσχα των εξαγωγών σε όλα τα κράτη-μέλη. Μία τέτοια εξέλιξη θα επέφερε προβλήματα επάρκειας τροφοδοσίας σε όλη τη «Γηραιά Ήπειρο», ενώ παράλληλα θα εκτίνασσε τις τιμές του καυσίμου.
Σημάδια αποκλιμάκωσης και στο TTF
Στη δεδομένη συγκυρία πάντως, επιφυλάξεις ωστόσο εκφράζουν κράτη-μέλη και για την επιβολή πλαφόν στην τιμή του αερίου σε όλη την Ευρώπη, κάτι που εισηγούνται χώρες όπως η Ελλάδα, η Γαλλία και η Ιταλία. Οι αντιρρήσεις εστιάζονται κυρίως στο γεγονός ότι σε μία περίοδο που οι τιμές των συμβολαίων στο TTF παρουσιάζουν σημαντική αποκλιμάκωση, η επιβολή ενός ανώτατου ορίου στις τιμές διαπραγμάτευσης θα δημιουργούσε τον κίνδυνο εκ νέου εκτίναξης του κόστους του αερίου.
Επομένως, τα κράτη που είναι αρνητικά στο μέτρο τονίζουν ότι τουλάχιστον προς ώρας δεν θα πρέπει να «ενεργοποιηθεί». Κατά συνέπεια, υποστηρίζουν πως θα πρέπει να παραμείνει σε «εφεδρεία» και να επιστρατευθεί στην περίπτωση που υπάρξει νέος εκτροχιασμός των τιμών του καυσίμου.
Η ιδιαιτερότητα του πλαφόν στο αέριο, και στις δύο παραπάνω εκδοχές, είναι πως θα μπορέσει να είναι αποτελεσματικό μόνον αν εφαρμοσθεί σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Επομένως, καθώς σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες σήμερα δεν αναμένεται να υπάρξει συμφωνία όλων των χωρών σε ένα «ταβάνι» στην τιμή του καυσίμου (σε οποιαδήποτε «φόρμουλα»), το μέτρο αυτό φαίνεται πως θα αναβληθεί μέχρι νεωτέρας.
Οι παράμετροι των παρεμβάσεων στο ρεύμα
Προσχέδιο πρότασης Κανονισμού που έχει ήδη ετοιμάσει η Κομισιόν, και το οποίο περιήλθε σε γνώση του Insider.gr, δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για τον τρόπο εφαρμογής της μείωσης της ηλεκτρικής ενέργειας και της παρακράτησης των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών. Σύμφωνα με το draft, το «ψαλίδι» στην ηλεκτρική ενέργεια αφορά κατʼ αρχάς τη μείωση κατά 10% της κατανάλωσης από κάθε κράτος-μέλος.
Η μείωση θα προωθηθεί σε εθελοντική φάση και θα αφορά την περίοδο από τον Νοέμβριο έως και το τέλος Μαρτίου 2023. Βάση αναφοράς, για να υπολογιστεί το «ψαλίδι», θα αποτελέσουν οι καταναλώσεις στις αντίστοιχες περιόδους των τελευταίων 5 ετών. Από την άλλη πλευρά, σε υποχρεωτική βάση θα τεθεί η μείωση κατά 5% της κατανάλωσης ρεύματος τις ώρες αιχμής του φορτίου.
Στην περίπτωση του μηχανισμού παρακράτησης των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών, το draft του προτεινόμενου Κανονιμού ακολουθεί το πνεύμα της αντίστοιχης πρότασης της τσεχικής προεδρίας. Επομένως, προβλέπει την εφαρμογή του μέτρου για τις μονάδες όλων των τεχνολογιών, πλην των σταθμών που λειτουργούν με καύσιμο φυσικό αέριο. Παράλληλα, όπως είχαν αποκαλύψει πριν από λίγα 24ωρα διεθνή πρακτορεία, σημειώνει ότι θα πρέπει τα κράτη-μέλη να περιορίσουν τα έσοδα αυτών των τεχνολογιών στα 200 ευρώ ανά Μεγαβατώρα κατά μέγιστο.
Η στάση της Ελλάδας
Οι παράμετροι υιοθέτησης του ελληνικού μοντέλου είναι μία από τις ενστάσεις που πρόκειται να υποβάλει σήμερα στη Σύνοδο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας. Όπως δείχνει και η εφαρμογή του μηχανισμού στην εγχώρια αγορά, η Ελλάδα εκτιμά πως το μέτρο πρέπει να καταλαμβάνει και τις μονάδες αερίου, όπως επίσης και ότι το πλαφόν θα πρέπει να διαφοροποιείται ανά τεχνολογία, αλλά και να επικαιροποιείται σε μηνιαία βάση, ώστε να ανταποκρίνεται στα τρέχοντα κόστη των μονάδων.
Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, ότι για τον Σεπτέμβριο η ΡΑΕ έχει υπολογίσει το πλαφόν στις λιγνιτικές μονάδες πάνω από τα 200 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, δηλαδή την τιμή που αναφέρεται στο προσχέδιο. Επομένως, ένα καθολικό «ταβάνι» σε αυτό το όριο θα είχε ως συνέπεια οι λιγνίτες να λειτουργούν επί ζημία τον τρέχοντα μήνα στην ελληνική αγορά.
Παράλληλα, θα θέσει εκ νέου επί τάπητος την πρόταση που έχει καταθέσει εδώ και μήνες η ελληνική κυβέρνηση για τη συγκράτηση των τιμών αερίου, δηλαδή την επιβολή πλαφόν στις χονδρεμπορικές τιμές σε όλες τις αγορές της «Γηραιάς Ηπείρου». Ένα τέτοιο μέτρο, όπως σημειώνει η ελληνική πλευρά, θα οδηγούσε σε αποκλιμάκωση και τα προθεσμιακά συμβόλαια στο ολλανδικό hub (TTF), μειώνοντας επομένως και τις τιμές του αερίου αγωγού, στη φόρμουλα τιμολόγησης του οποίου περιλαμβάνεται ως παράμετρος ο δείκτης TTF.
