Πρόσφατη μελέτη οικονομολόγων της BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών), για πρώτη φορά με στοιχεία πιστωτικών καρτών «αποκαλύπτει» ότι η αύξηση των βραχυμεσοπρόθεσμων επιτοκίων σαν αποτέλεσμα της νομισματικής πολιτικής της Κεντρικής Τράπεζας, έχει άμεσες συνέπειες απότομης συρρίκνωσης της ζήτησης.
Η διαπίστωση αυτή είναι εξαιρετικά κρίσιμη καθώς αποδεικνύει ότι η επιλογή της νομισματικής σύσφιξης είναι «αποτελεσματική» όσο αφορά την ζήτηση.
Αλλά ταυτόχρονα αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει πως για οικονομίες των οποίων η οικονομική δραστηριότητα και ανάπτυξη στηρίζεται συντριπτικά στην ζήτηση, όπως η ελληνική, προκαλεί άμεση συμπίεση της οικονομίας μέσω της «καταστροφής» της ζήτησης.
Αντίθετα η μείωση των επιτοκίων δεν επαναφέρει ούτε δημιουργεί με ανάλογο τρόπο την αναπτυξιακή «τάση» στην ζήτηση και κατά συνέπεια στην επαναφορά της τάσης για οικονομική ανάπτυξη.
Η μελέτη έχει τίτλο «Monetary policy and credit card spending» και έχει παρουσιαστεί από τους Francesco Grigoli και Damiano Sandri, βασίζεται δε στην επεξεργασία – για πρώτη φορά - δεδομένων ενός εκατομμυρίου πιστωτικών καρτών κατοίκων της Γερμανίας από το 2020 και μετά, γεγονός που καθιστά λόγω της κατακόρυφης αύξησης της χρήσης των πιστωτικών καρτών την περίοδο αυτή εξαιρετικά αντιπροσωπευτικά τα συμπεράσματα.
Η μελέτη έρχεται σε μία κρίσιμη στιγμή χρονικά, καθώς ενώ η ΕΚΤ έχει ρητά δηλώσει ότι θα συνεχίσει την νομισματική «σύσφιξη» με επιπλέον αυξήσεις επιτοκίων (ενδεχομένως μικρότερες των αρχικών προθέσεων), έχει παράλληλα ανοίξει η συζήτηση – προβληματισμός, για το αν θα μπορεί να πετύχει τελικά μία ισορροπία, αφ' ενός παρεμβαίνοντας όσο χρειάζεται και όχι περισσότερο. Και αφ' εταίρου αν έγκαιρα θα επιτρέψει με μείωση των επιτοκίων την επιστροφή της οικονομίας σε τροχιά ανάκαμψης χωρίς την πληθωριστική πίεση...
Η μελέτη των δύο οικονομολόγων έχει φέρει στο φως ορισμένα πολύ κρίσιμα στοιχεία και συμπεράσματα, δεδομένου ότι στηρίζεται στην περίοδο από το 2020 περίοδο μέχρι και σήμερα σε ένα πολύ μεγάλο όγκο πιστωτικών καρτών και στοιχείων.
Η ανάλυση αποκαλύπτει ότι η νομισματική πολιτική και οι αποφάσεις μεταβολής των επιτοκίων ήτοι του κόστους του χρήματος, έχει εξαιρετικά ασύμμετρες επιπτώσεις στις δαπάνες των πολιτών.
* «Ενώ μια νομισματική σύσφιξη δημιουργεί μια έντονη συρρίκνωση δαπανών, η νομισματική χαλάρωση φαίνεται αναποτελεσματική για την τόνωση της κατανάλωσης».
Αυτά τα ευρήματα συμφωνούν με πρόσφατες αναλύσεις που βασίζονται σε δεδομένα των ΗΠΑ και εγείρουν, όπως υπογραμμίζει η μελέτη, «βαθιά ερωτήματα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σχετικά με τον καλύτερο τρόπο υποστήριξης της συνολικής ζήτησης σε περιόδους ύφεσης...».
* «Οι συσταλτικές επιπτώσεις των αυξήσεων των επιτοκίων είναι ιδιαίτερα έντονες εάν συνδυαστούν με πτώση στις χρηματιστηριακές τιμές που αποτυπώνει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις επιπτώσεις μιας εξωγενούς σύσφιξης της νομισματικής θέσης...». Το στοιχείο αυτό διαπιστώνεται τόσο στο ευρωπαϊκό όσο και στο αμερικανικό περιβάλλον.
* «Αντίθετα, οι δαπάνες πιστωτικών καρτών τείνουν να αυξάνονται μέτρια ως απάντηση σε ένα θετικό σοκ επιτοκίων σε συνδυασμό με την άνοδο των τιμών των μετοχών, αντανακλώντας θετικές κρίσεις πληροφόρησης για τις οικονομικές προοπτικές...». Η μελέτη διαπιστώνει ότι το ακριβώς αντίθετο δηλαδή μείωση των επιτοκίων σε περιβάλλον ανόδου των τιμών των μετοχών οδηγεί σε «μέτρια» αύξηση των καταναλωτικών δαπανών.
* «Η αυστηροποίηση οδηγεί σε ισχυρή συρρίκνωση των δαπανών διακριτικής ευχέρειας, αλλά δεν αποθαρρύνει δαπάνες για βασικά αγαθά. Στην πραγματικότητα, οι δαπάνες για βασικά είδη τείνουν να αυξάνονται μέτρια μετά από νομισματική αυστηροποίηση πιθανώς λόγω των αποτελεσμάτων υποκατάστασης με προϊόντα διακριτικής ευχέρειας...». Με άλλα λόγια η αύξηση των επιτοκίων δεν μειώνει τις δαπάνες σε βασικά αγαθά, τρόφιμα κ.λπ., λόγω της ανελαστικότητάς τους όσο αφορά την επιβίωση, αλλά περιορίζει τις δαπάνες μη βασικών αγαθών που μπορεί κάποιος να περικόψει. Βέβαια στα στοιχεία των καρτών δεν φαίνεται η ποσότητα του προϊόντος αγοράς αλλά το κόστος του οπότε με τον πληθωρισμό μπορεί να έχει μειωθεί η ποσότητα του προϊόντος αγοράς αλλά όχι η δαπάνη γι' αυτό.
