Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία στην Ευρωζώνη, όπως έδειξε πρόσφατα δημοσιοποιημένη έκθεση της ΕΚΤ, αποτυπώνουν μια απότομη επιδείνωση της κατάστασης στην Ευρωζώνη όσον αφορά τόσο την διαθεσιμότητα των τραπεζών να δανείσουν όσο και την ετοιμότητα των υγειών επιχειρήσεων να δανεισθούν.
Την εβδομάδα που ανοίγει σήμερα, ανάλογης κλίμακας Έκθεση πρόκειται να δημοσιοποιηθεί και στις ΗΠΑ, εν μέσω τραπεζικής κρίσης, με τα προσωρινά στοιχεία της Fed να δείχνουν μια ακόμα μεγαλύτερης κλίμακας «δυσφορία» στις σχέσεις τραπεζών και επιχειρήσεων όσον αφορά την ευχέρεια δανεισμού.
Από μόνα τους, τα στοιχεία αυτά οδηγούν προφανώς στο συμπέρασμα επερχόμενης επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας, σε συνδυασμό και με το ανάλογο συμπέρασμα που προκύπτει από την αναστροφή των ομολογιακών επιτοκίων μεταξύ βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου δανεισμού.
Η… δυσανεξία τραπεζών για δανεισμό έχει προφανώς την βάση της, αφενός στην συνεχιζόμενη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών και αφετέρου στην προβλεπόμενη υφεσιακή κατάσταση στην οικονομική δραστηριότητα που μειώνει την ικανότητα αποπληρωμής δανείων ακόμα και στις υγιείς επιχειρήσεις, πόσο μάλλον στις συμπιεσμένες ήδη από τα παλιά τους χρέη.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η «φωτογραφία» που «διαψεύδει» την κα Λαγκάρντ και τον κο Πάουελ
Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες θα πρέπει να συνεχίσουν να αποπληρώνουν τα δάνεια που έλαβαν από την ΕΚΤ κατά τη διάρκεια των κρίσεων των τελευταίων ετών, μέσα στους επόμενους μήνες.
Μεταξύ αυτών καθοριστικό ρόλο έχει η αποπληρωμή των δανείων που έχουν δοθεί μέσω των προγραμμάτων TLTRO, ήτοι των επιδοτούμενων στην διάρκεια της κρίσης δανείων.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο όγκος αυτών των δανείων υπερβαίνει το επίπεδο της «πλεονάζουσας ρευστότητας» που έχουν τώρα. Και αυτό βέβαια ασκεί άμεσα πίεση τόσο στο κόστος χρηματοδότησης όσο και – κατά συνέπεια - στην παροχή πιστώσεων στην οικονομία.
Μέσα στο περιβάλλον αυτό, η επιπλέον πίεση που ασκεί η απαξίωση των ομολογιακών assets λόγω της αύξησης των επιτοκίων συρρικνώνει τόσο το «εγγυητικό» τους κεφάλαιο στο «μη διαπραγματεύσιμο» χαρτοφυλάκιό τους, όσο και στις ανάγκες διασφάλισης επάρκειας ρευστότητας.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ένα νέο «μέτωπο» ανοίγει σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις από την ΕΚΤ
Ο κατακερματισμός του τραπεζικού συστήματος
Στο σημείο αυτό όμως έρχεται να αναδυθεί ένας νέος κίνδυνος. Ασφαλώς, η πολλαπλή αυτή πίεση δημιουργεί προβλήματα σε όλους, αλλά δεν είναι «όλοι» το ίδιο «δυνατοί» και με επαρκές «μέγεθος» και παρουσία στο τραπεζικό σύστημα.
Δεν έχουν, για παράδειγμα, όλοι την ίδια εξάρτηση από τα προγράμματα TLTROs και κατά συνέπεια δεν υφίστανται όλοι την ίδια πίεση από την απόσυρσή τους μέσα στους επόμενους μήνες... Η συνεχιζόμενη τραπεζική κρίση στις ΗΠΑ όπως και η κατάρρευση της Credit Suisse στην Ελβετία, απέδειξαν, ότι όπως συνέβη και το 2007 – 2008, τα πρώτα «θύματα» της κρίσης είναι εκείνα που η κρίση βρίσκει αμέσως την «αχίλλειο πτέρνα» τους.
Είτε λόγω της ποιότητας των κεφαλαίων τους, είτε λόγω της ανεπάρκειας των κεφαλαίων τους είτε από ένα συνδυασμό και των δύο προβλημάτων καθώς αλλάζει το συνολικό τοπίο αναχρηματοδότησης του τραπεζικού συστήματος με πολύ χειρότερους όρους. Συνολικά, όμως, έχει αναδειχθεί επίσης ένα νέο τοπίο δυσκολιών και προβληματικών καταστάσεων από τις συνέπειες που έχει προκαλέσει η αύξηση των επιτοκίων στην διαδραστική μέσω της αγοράς repo σχέση τραπεζικού συστήματος και δευτερογενούς αγοράς ομολόγων.
Αν σκεφτεί κανείς ότι πριν ένα χρόνο το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ ήταν «- 0,5%» και σήμερα είναι «+ 3,25%» μετά και την τελευταία αύξηση προχθές, δηλαδή μια διαφορά 3,75% μέσα σε ένα χρόνο, αυτό αποτελεί «σεισμό» για τις αντοχές αναχρηματοδότησης του δανεισμού σε όλα τα επίπεδα…
Και ακόμα δεν έχουμε «δει» (δεν έχουν υπάρξει καταγεγραμμένα σχετικά επεισόδια), ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της αλλαγής στο λεγόμενο «σκιώδες» τραπεζικό σύστημα. Ήτοι, στα διάφορης φύσης και ποιότητας κεφαλαίων Funds, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις και χωρίς να λειτουργούν με σοβαρή εποπτεία, έχουν αρχίσει να υποκαθιστούν τις τράπεζες στο σύστημα δανεισμού.
Για την αξιολόγηση αυτής της νέας κατάστασης θα ήταν χρήσιμο να επαναφέρει κανείς τα συμπεράσματα της κρίσης του 1997 – 98, όταν μικρότερης αναταραχής και κλίμακας ανατροπές στο νομισματικό πεδίο, είχαν προκαλέσει «σεισμικές» δονήσεις με την κατάρρευση επενδυτικών Funds τύπου LTCM, που έχουν αφήσει τα σημάδια τους στο τραπεζικό σύστημα.
