Ένα διπλό στοίχημα στη διαχείριση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ αναλαμβάνει με το «καλημέρα» η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών και ειδικά ο αναπληρωτής υπουργός Νίκος Παπαθανάσης που έχει το χαρτοφυλάκιο των επενδύσεων. Οι επόμενοι έξι μήνες είναι κρίσιμοι, καθώς μέχρι το τέλος του έτους θα πρέπει να ολοκληρωθεί ομαλά το ΕΣΠΑ της περιόδου 2014-2020 και να γίνει ομαλά η μεταφορά κονδυλιών ειδικά σε προγράμματα που παρουσιάζονται μεγάλες υπερδεσμεύσεις ώστε να μην χαθούν κονδύλια, αλλά και για να μην επιβαρυνθούν τα κρατικά ταμεία.
Παράλληλα θα πρέπει να προχωρήσει και η πλήρης ενεργοποίηση των νέων προγραμμάτων της περιόδου 2021-2027 με στόχο μέχρι το τέλος του 2023 να έχει προκηρυχθεί το ένα τρίτο του προϋπολογισμού των δράσεων.
«Το ΕΣΠΑ, ένα από τα σημαντικά εργαλεία, παρά τις δυσκολίες και τις αλλεπάλληλες κρίσεις, αύξησε σημαντικά τον μέσο όρο απορρόφησης και εκτινάχθηκε μέσα σε τέσσερα χρόνια από το 27% στο 86%.Ήδη, για το ΕΣΠΑ 2021-2027 με την εξειδίκευση, καθότι ήμασταν από τις πρώτες χώρες που μετείχαν για την έγκριση του προγράμματος αυτού και την εξειδίκευση, καταφέραμε να έχουν υποβληθεί πάνω από 8.300 αιτήσεις από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ύψους 780 εκατ. ευρώ. Στόχος μας είναι να επιταχύνουμε τον βηματισμό μας, έτσι ώστε να πετύχουμε την καλύτερη δυνατή απορρόφηση», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Νίκος Παπαθανάσης κατά τη σημερινή παράδοση παραλαβή.
Ένα βασικό πρόβλημα είναι η μεγάλη υπερδέσμευση πόρων σε προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020, ειδικά σε δράσεις του προγράμματος Ανταγωνιστικότητα (ΕΠΑΝΕΚ), το οποίο χρηματοδότησε και όλα τα προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων κατά την περίοδο της πανδημίας με συνεχείς αυξήσεις προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της 6ης Ιουνίου στο πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα έχουν ενταχθεί αθροιστικά 37.704 έργα συνολικού προϋπολογισμού (δημόσια δαπάνη) 11,96 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί σε ποσοστό 144% επί του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος, που φτάνει περίπου τα 8,3 δισ. ευρώ. Έτσι, μέσα στους επόμενους έξι μήνες θα πρέπει να προχωρήσουν οι αναγκαίες διαχειριστικές ενέργειες όπως απεντάξεις, μεταφορές και τμηματοποίηση έργων. Δηλαδή κάποιες δράσεις θα πρέπει να βγουν εκτός του προγράμματος, κάποιες άλλες που έχουν συμβατότητα να περάσουν στο νέο ΕΣΠΑ με νέο όνομα, ώστε να μην υπάρξει κανένα πρόβλημα, ειδικά σε μια περίοδο που η Ελλάδα πρέπει να επιστρέψει σε πλεονάσματα.
Το στοίχημα του νέου ΕΣΠΑ και τα συμπεράσματα του ΕΠΑΝΕΚ
Κρίσιμοι είναι οι επόμενοι μήνες και για το νέο ΕΣΠΑ το έρχεται να συμβάλλει στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας, δίνοντας βάρος στον στόχο της κλιματικά ανθεκτικής ανάπτυξης, με τη δέσμευση του 27% των συνολικών διαθέσιμων πόρων του. Με πόρους 26,5 δισ. ευρώ το νέο ΕΣΠΑ εκτιμάται ότι μπορεί να αυξήσει το ΑΕΠ της χώρας σχεδόν κατά 63 δισ. ευρώ ως το 2035, δημιουργώντας παράλληλα 125.000 νέες σταθερές θέσεις εργασίας.
Ειδικά για το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» 2021-2027 (Δημόσιας Δαπάνης 3,88 δισ. ευρώ) χρήσιμα συμπεράσματα δίνουν οι αξιολογήσεις εφαρμογής του ΕΠΑΝΕΚ 2014-2022. Όπως αναφέρεται στην «Ετήσια Έκθεση Υλοποίησης του ΕΠΑΝΕΚ» για το 2022, τα βασικά συμπεράσματα αξιοποιήθηκαν και στο πλαίσιο του νέου σχεδιασμού για το Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» 2021-2027 είναι τα ακόλουθα:
- Απαιτείται βελτίωση του χρονισμού πράξεων του ΕΣΠΑ ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς, περαιτέρω ενίσχυση του Μηχανισμού Διάγνωσης Αναγκών Δεξιοτήτων και Επαγγελμάτων, απλοποίηση διαδικασιών.
- Δεν σχεδιάστηκαν δράσεις για κατάρτιση εργαζομένων εντός των επιχειρήσεων, διαπιστώθηκε επίσης απροθυμία επιχειρήσεων να αξιοποιήσουν χρηματοδοτικά εργαλεία και διαθέσιμους πόρους, εκτός από το ΛΑΕΚ, εξαιτίας της γραφειοκρατίας.
- Σημαντική πρωτοβουλία αποτέλεσε το Ταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών Equifund με κεφάλαια σποράς σε start-ups, σε καινοτόμες επιχειρήσεις και επιχειρήσεις σε φάση ανάπτυξης. Η δράση αναδεικνύεται ως καλή πρακτική του ΕΠΑΝΕΚ λόγω της χρηματοδότησης επιχειρήσεων με υψηλό δυναμικό ανάπτυξης και υψηλής προστιθέμενης αξίας, κινητοποιώντας τον αντίστοιχο τομέα στην Ελλάδα.
- Η δράση «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ» χαρακτηρίζεται επίσης ως καλή πρακτική δεδομένου ότι αυξάνει τη συνεργασία επιχειρήσεων με ερευνητικούς φορείς και την ανάπτυξη καινοτομίας στους τομείς της Έξυπνης Εξειδίκευσης που αποτελούν τομείς μεγάλης δυναμικής για την ελληνική οικονομία. Η δράση χαρακτηρίζεται από υψηλή αναγνωρισιμότητα.
Πού βρίσκονται τα μεγάλα έργα
Μέσω του ΕΠΑΝΕΚ τρέχουν και σημαντικά μεγάλα έργα τα οποία θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του έτους, ή να περάσουν στην περάσουν στην επόμενη προγραμματική περίοδο. Όπως αναφέρεται στην έκθεση υλοποίηση έχουν ολοκληρωθεί ή είναι σε φάση ολοκλήρωσης η 3η δεξαμενή Φ.Α στη Ρεβυθούσα, η διασύνδεση Κυκλάδων, η διασύνδεση Κρήτης- Πελοποννήσου & το rural phasing (ευρυζωνικές υποδομές).
Το έργο του Κτηματολογίου έχει συμβασιοποιηθεί στο σύνολο σε συνέχεια ολοκλήρωσης δικαστικών εμπλοκών. Η υλοποίηση του φυσικού αντικειμένου ανέρχεται στο 70% και η ολοκλήρωσή του προβλεπεται για μετά το 2023, οπότε το έργο παραμένει ημιτελές.
Αναμένεται η υποβολή ΦΜΕ μέσα στο 2023 για το Ανεξάρτητο Σύστημα Φυσικού Αερίου Αλεξανδρούπολης και για τη διασύνδεση Κρήτης-Αττικής, για τα οποία έχουν ολοκληρωθεί οι διαγωνισμοί και υλοποιούνται. Η χρονική αυτή μετατόπιση προέκυψε από την καθυστέρηση στην έκδοση των αναγκαίων περιβαλλοντικών όρων και ολοκληρώθηκε το 2023.
Για το Ultrafast Broadband (UFBB) η διαγωνιστική διαδικασία ολοκληρώθηκε στις αρχές 2022. Το έργο προβλέπεται να γίνει phasing με την προγράμματική περίοδο 2021-2027.
