Με το οικονομικό κλίμα να «χτυπά» υψηλά 16 μηνών, στηριγμένο στην βελτίωση των προσδοκιών σε υπηρεσίες και λιανεμπόριο αλλά και στην εξαιρετικά δυνατή καταναλωτική εμπιστοσύνη, σύμφωνα και με την τελευταία Έρευνα Οικονομικών Συγκυριών του ΙΟΒΕ, δεν λείπει ωστόσο ο προβληματισμός για την επιμονή ισχυρών πιέσεων στις τιμές που επηρεάζουν την καθημερινότητα των καταναλωτών, καθώς παρά την αισθητή βελτίωση των πληθωριστικών δεικτών τους προηγούμενους μήνες, το διαθέσιμο εισόδημα εξακολουθεί να εξανεμίζεται με γοργούς ρυθμούς λόγω της ακρίβειας.
Την Δευτέρα, μάλιστα, τα προσωρινά στοιχεία της Eurostat για τον γενικό δείκτη τιμών καταναλωτή έδειξαν την πρώτη επιτάχυνση στο ρυθμό αύξησης από τον Σεπτέμβριο του 2022, στο 3,4% τον Ιούλιο από 2,8% τον Ιούνιο.
Και τούτο, συνυπολογίζοντας την συνέχιση της «βουτιάς» των ενεργειακών τιμών κατά 20,4% για άλλον έναν μήνα, εξαιτίας και της εποχιακής φύσης της κατηγορίας - η οποία ωστόσο έχει περιορισμένο αντίκτυπο στην «τσέπη» του καταναλωτή με τις τιμές της βενζίνης στην αντλία, καθώς σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Ανάπτυξης, η μέση πανελλαδική τιμή της απλής αμόλυβδης έχει «κλειδώσει» πάνω από τα 1,92 ευρώ το λίτρο, με τους αρμοδίους να προαναγγέλουν ένταση των ελέγχων στην αγορά συνολικά.
Όλες οι άλλες κατηγορίες σημείωσαν επιτάχυνση, με τα τρόφιμα να αποτελούν το μεγάλο «πλήγμα» για τα νοικοκυριά καθώς γνώρισαν περαιτέρω επιτάχυνση στο 10,9%.
Προβληματισμός για τον δομικό πληθωρισμό
Στον «πυρήνα» του πληθωρισμού -όπου εντοπίζεται και η μεγάλη «επιμονή» την οποία «μετρά» στενά η ΕΚΤ για τις επόμενες κινήσεις στη νομισματική πολιτική της- και αν εξαιρεθούν οι δύο παραπάνω ευμετάβλητες τιμές, ενέργειας και τροφίμων, μαζί με καπνό και αλκοόλ, παρατηρήθηκε επιτάχυνση στην Ελλάδα στο 5,4% από 4,8% τον προηγούμενο μήνα.
Αν και ελαφρώς ασθενέστερες από τις αντίστοιχες σε επίπεδο Ευρωζώνης, που καταγράφηκαν στο 5,5%, οι εν λόγω δομικές πιέσεις συνιστούν «πονοκέφαλο» για τους καταναλωτές. Συμπεριλαμβάνουν και εν πολλοίς εξηγούνται από την πιο γοργή αύξηση στις τιμές των υπηρεσιών από τον προηγούμενο μήνα, στο 4,2% από 3,8%. Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί πως στην κατηγορία των υπηρεσιών υπάγονται και οι τουριστικές υπηρεσίες όπου η άνοδος στις τιμές είναι σε μεγάλο βαθμό εύλογη λόγω της καλοκαιρινής ζήτησης.
Ένα άλλο στοιχείο που αντανακλά την ανθεκτικότητα των πιέσεων είναι και τα χθεσινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το λιανικό εμπόριο. Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία, ο όγκος υποχώρησε 0,4% την στιγμή που ο τζίρος του λιανεμπορίου τον Μάιο του 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του περασμένου έτους, παρουσίασε αύξηση 7,2%. Όπερ σημαίνει, ενώ πουλήθηκαν μικρότεροι όγκοι προϊόντων στην λιανική αγορά, πληρώθηκαν περισσότερα χρήματα, εμφανίζοντας μια αξιοπρόσεκτη διαφορά μάλιστα περίπου 8 ποσοστιαίων μονάδων, με το επίκεντρο αυτής της αναντιστοιχίας να εντοπίζεται στην ένταση των πιέσεων που ανεβάζει την αγοραία αξία των προϊόντων.
Εξάλλου, και οι μετρήσεις της Eurostat για την κατηγορία των βιομηχανικών προϊόντων, μέρος των οποίων αφορά στο λιανεμπόριο, δείχνουν επιτάχυνση των ήδη υψηλών τιμών, στο 6,6% από 6,4% τον προηγούμενο μήνα.
Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί πως στις μετρήσεις του πληθωρισμού επιδρά και το φαινόμενο των επιδράσεων βάσης. Το παραπάνω σημαίνει πως, εξ ορισμού, ο πληθωρισμός εξαρτάται από τον δείκτη τιμών καταναλωτή τον εξεταζόμενο μήνα, αλλά και από την τιμή του δείκτη 12 μήνες νωρίτερα, που είναι το σημείο εκκίνησης ή τιμή «βάσης», με την αναφορά σε προηγούμενες ενδείξεις του δείκτη τιμών καταναλωτή να είναι αυτή που προκαλεί το λεγόμενο base effect.
Σε πρακτικό επίπεδο, αυτό σημαίνει πως η μέτρηση για τον Ιούλιο του 2023 επηρεάζεται και από την μικρή αποκλιμάκωση που είχε σημειώσει ο πληθωρισμός το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι, καθώς ξεκίνησε να «πατάει φρένο» με υποχώρηση στο 11,3% τον Ιούλιο του 2022 από το 12% του Ιουνίου.
Συγκράτηση των τιμών και πληθωρισμός απληστίας
Με τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων να έχουν εν μέρει επιδοτηθεί καθ' όλο το προηγούμενο διάστημα -αλλά και με την επέκταση του Market Pass την οποία προβλέπει το οικονομικό ν/σ της κυβέρνησης- μένει να φανεί αν θα υπάρξουν πρωτοβουλίες συγκράτησης των τιμών σε μια σειρά προϊοντικών κατηγοριών στις οποίες μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει κάποια πρόβλεψη.
Ήδη το επιτελείο του ΥΠΕΘΟ προώθησε το Youth Pass, ήτοι την ενίσχυση των 150 ευρώ ετησίως για κάθε νέο/α με σκοπό να δαπανηθεί σε μία σειρά από υπηρεσίες, σε ξενοδοχεία – τουριστικά καταλύματα, τρένα, ακτοπλοϊκά – αεροπορικά εισιτήρια, θέατρα – σινεμά – συναυλίες, η οποία όμως αφορά στην συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία των 18άρηδων και19ρηδων και όχι στην μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών, ενώ αφήνει «απ' έξω» υπηρεσίες και προϊόντα που δεν σχετίζονται με τουρισμό και ψυχαγωγία.
Ένα άλλο ερώτημα, είναι το πώς θα αντιμετωπιστεί ο λεγόμενος πληθωρισμός απληστίας. Σε συνέντευξη του την Δευτέρα, ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, δήλωσε πως για πρώτη φορά ο ρυθμός αύξησης των τιμών είναι κατά πολύ υψηλότερος από τον ρυθμό αύξησης των μισθών, ενώ η αύξηση των τιμών είναι ταχύτερη από την αύξηση του κόστους, κάτι που σημαίνει ότι τα περιθώρια κέρδους έχουν αυξηθεί. Ως εκ τούτου, ο κ. Στουρνάρας τονίζει ότι «οι μισθολογικές αυξήσεις να μην υπερβαίνουν το άθροισμα του πληθωρισμού και του ρυθμού ανόδου της παραγωγικότητας και δεύτερον, οι επιχειρήσεις, ιδίως σε ορισμένους τομείς, να μειώσουν τα περιθώρια κέρδους τους, τα οποία έχουν διευρυνθεί σημαντικά».
Στο ίδιο πνεύμα άλλωστε κινούνται επισημάνσεις και έτερων φωνών από την ΕΚΤ, αλλά και από το ΔΝΤ, το οποίο και αυτό έχει επισημάνει πως «τα υψηλότερα κέρδη ευθύνονται για το 45% των αυξήσεων στις τιμές καταναλωτή στην Ευρωζώνη».
