Νέο ιστορικό υψηλό σημείωσε η «επέλαση» των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα μας κατά το 1ο εξάμηνο του 2023, καθώς σημείωσε ρεκόρ η προσθήκη νέων ΑΠΕ στο διασυνδεδεμένο σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΑΠΕΕΠ, κατά το διάστημα Ιανουάριος – Ιούνιος 2023 προστέθηκαν νέοι «πράσινοι» σταθμοί συνολικής ισχύος 768 MW, από 498 MW την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους.
Η «επίδοση» στο 1ο μισό της χρονιάς δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε το 2023 να κλείσει με ένα ακόμη ρεκόρ στη διείσδυση των ΑΠΕ στο εγχώριο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής, παίρνοντας τα σκήπτρα από το προηγούμενο ρεκόρ, το οποίο σημειώθηκε μόλις πριν από ένα χρόνο. Μία τάση που καταδεικνύει τους υψηλούς ρυθμούς υλοποίησης «πράσινων» επενδύσεων στη χώρα μας τα τελευταία έτη.
Η αύξηση ανά τεχνολογία
Η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος των ΑΠΕ και τη φετινή χρονιά έχει ως συνέπεια τον Ιούνιο να διαμορφωθεί στα 10.941 MW το χαρτοφυλάκιο των έργων που βρίσκονται εγκατεστημένα στο διασυνδεδεμένο σύστημα. Αν ληφθούν υπόψη και τα μη διασυνδεδεμένα νησιά, το νούμερο αυτό αυξάνεται στα 11.284,3 MW, σπάζοντας δηλαδή και το φράγμα των 11.000 MW.
Όσον αφορά τον επιμερισμό αυτού του χαρτοφυλακίου ανά τεχνολογία, τα πρωτεία έχουν τα φωτοβολταϊκά πάρκα, η συνολική ισχύος των οποίων διαμορφώνεται έως τον Ιούνιο στα 5.788 MW. Ακολούθησαν τα αιολικά πάρκα, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 4.828 MW, ενώ αρκετά μικρότερα είναι τα νούμερα για τις υπόλοιπες «πράσινες» τεχνολογίες.
Έτσι, τα μικρά υδροηλεκτρικά έκλεισαν το 1ο μισό του έτους με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 280 MW. Στην επόμενη θέση βρίσκονται οι μονάδες συμπαραγωγής (ΣΗΘΥΑ) με 255 MW, ενώ στα 131 MW ανέρχεται η ισχύς των μονάδων βιομάζας – βιοαερίου.
Αιμοδότης των επιδοτήσεων
Υπενθυμίζεται ότι όσο βρίσκεται σε εφαρμογή ο μηχανισμός ανάκτησης των υπερεσόδων από τη χονδρεμπορική αγορά, οι ΑΠΕ αποτελούν τον βασικό «αιμοδότη» του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, από το οποίο χρηματοδοτούνται οι επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος.
Ενδεικτικά, από τα 54,4 εκατ. ευρώ που απέφερε ο μηχανισμός στο Ταμείο τον Ιούλιο του 2023, τα 38 εκατ. περίπου προήλθαν από τα υπερέσοδα των ανανεώσιμων πηγών. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η αποκλιμάκωση των χονδρεμπορικών τιμών, τη στιγμή που το πλαφόν για τις αποζημιώσεις στις ΑΠΕ έχει παραμείνει στα 85 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, έχει αρχίσει να επιβαρύνει τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ, ο οποίος χρειάζεται πλέον να εισφέρει ώστε να συμπληρωθούν τα έσοδα των «πράσινων» μονάδων.
Είναι ενδεικτικό ότι για τα νέα έργα ΑΠΕ (που ενεργοποιήθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2021), τον Ιούνιο ο ΕΛΑΠΕ χρειάστηκε να εισφέρει 8,59 εκατομμύρια, για την συμπλήρωση των αποζημιώσεών τους. Έναν χρόνο νωρίτερα, τα νέα έργα είχαν «επιστρέψει» και στον Ειδικό Λογαριασμό 43,08 εκατ. ευρώ, πέρα από τα ποσά που είχαν εισφέρει στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης.
«Θωράκιση» των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού
Ανεξάρτητα από τον πρόσκαιρο μηχανισμό ανάκτησης, η ενίσχυση των μονάδων ΑΠΕ που λειτουργούν στη χώρα μας δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ενίσχυση των «αντοχών» του ενεργειακού συστήματος στα σκαμπανεβάσματα των διεθνών τιμών αερίου και επομένως σε μία νέα ενεργειακή κρίση. Καθώς όμως η ανάπτυξη μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται στα σπάργανα, οι ανανεώσιμες πηγές μπορούν να συγκρατούν τις χονδρεμπορικές τιμές μόνον όταν είναι ευνοϊκές οι καιρικές συνθήκες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Ιούνιος του 2023, όπου το υψηλό αιολικό και ηλιακό δυναμικό (σε συνδυασμό με τη μέτρια ζήτηση για ρεύμα λόγω των σχετικά ήπιων θερμοκρασιών) κατέταξαν τις ΑΠΕ στην 1η θέση του μίγματος ηλεκτροπαραγωγής, με 40,1%. Το αντίθετο συνέβη τον αμέσως επόμενο μήνα, όπου η υψηλή ζήτηση σε ρεύμα λόγω του καύσωνα ενίσχυσε τη λειτουργία των μονάδων αερίου, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να «τσιμπήσει» κατά 23% σε μηνιαία βάση η εγχώρια χονδρεμπορική.
Η έλλειψη ενός επαρκούς χαρτοφυλακίου μονάδων αποθήκευσης έχει επίσης «παρενέργειες» και στις περιόδους περιορισμένης ζήτησης σε ρεύμα (φθινόπωρο, άνοιξη), καθώς σημαντικό μέρος της «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής πλεονάζει της ζήτησης για ρεύμα. Ως συνέπεια, σε αυτές τις περιόδους χρειάζεται να γίνονται περικοπές στην παραγωγή των ΑΠΕ, για να διασφαλιστεί η ευστάθεια του συστήματος.
