Στα... «κάγκελα» βρίσκεται η γερμανική βιομηχανία - ιδίως η χημική- λόγω της έναρξης εφαρμογής του ευρωπαϊκού Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα. Πρόκειται για ένα πρόσθετο φόρο ο οποίος θα επιβάλλεται στα εμπορεύματα τα οποία προέρχονται από χώρες με χαλαρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Εάν, για παράδειγμα, μια γερμανική εταιρεία εισάγει βίδες από την Ινδία, όπου οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) δεν λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη, θα πρέπει να πληρώσει επιπλέον.
Με αυτόν τον τρόπο οι Βρυξέλλες θέλουν να μειώσουν τις εκπομπές, στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο.
Αν και η πληρωμή των δασμών αυτών είναι προγραμματισμένη σε λίγο πάνω από δύο χρόνια από σήμερα και συγκεκριμένα από το 2026, σύμφωνα με τη Welt, αρμόδια στελέχη των γερμανικών βιομηχανιών εργάζονται εδώ και μήνες για τη στιγμή εκείνη, δεδομένου ότι ο εν λόγω Μηχανισμός άρχισε από την 1η Οκτωβρίου 2023 να είναι σε ισχύ.
«Αυτό που δημιούργησαν οι Βρυξέλλες είναι ένας γραφειοκρατικός Γκοτζίλα», λέει ο Κρίστιαν Αλεξάντερ Μίλερ στέλεχος της Evonik της γιγάντιας γερμανικής βιομηχανίας χημικών προϊόντων. O Mίλερ Βοηθά στην προετοιμασία της εν λόγω εταιρείας για έναν ευρωπαϊκό κανονισμό που ονομάζεται CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism - Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα). Πίσω από τα τέσσερα γράμματα (C.B.A.M.) κρύβεται κάτι που καμία κυβέρνηση στον κόσμο δεν έχει τολμήσει ακόμη να κάνει: ένα είδος δασμού στο διοξείδιο του άνθρακα.
Η ΕΕ μετατρέπεται σε κλιματικό φρούριο, αναφέρει η Welt. Η εισφορά CO2 εφαρμόζεται στις εισαγωγές σιδήρου, χάλυβα, αλουμινίου, ηλεκτρικής ενέργειας, υδρογόνου, τσιμέντου και λιπασμάτων. Αρχικά, θα εφαρμοστεί μόνο σε προϊόντα που παράγουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Αργότερα, ο Μηχανισμός Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) θα καλύψει όλα τα βιομηχανικά προϊόντα.
Οι πληρωμές δεν θα πρέπει να καταβληθούν πριν από το 2026, αλλά ήδη τώρα οι ευρωπαϊκές εταιρείες πρέπει να προσδιορίζουν και να τεκμηριώνουν πόσο διοξείδιο του άνθρακα έχουν προκαλέσει τα προϊόντα που εισάγουν σε άλλα μέρη του κόσμου. «Ένα έργο που είναι δύσκολα διαχειρίσιμο», λέει ο Μίλερ, «ιδίως ενόψει του χρονοδιαγράμματος εισαγωγής».
Η διαδικασία εφαρμογής αυτού του Μηχανισμού (CBAM) είναι περίπλοκη. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες υποτίθεται ότι πρέπει να στείλουν στους προμηθευτές τους μια γιγαντιαία λίστα Excel.
Πρόκειται για ένα έγγραφο με δεκάδες στήλες και εκατοντάδες γραμμές σε πολλά διαφορετικά χρώματα. Οι επιχειρηματικοί εταίροι στο Τσενγκντού, στο Καράτσι, στη Σουραμπάγια και σε άλλα μακρινά μέρη υποτίθεται ότι πρέπει να αναγράφουν σε αυτό τις εκπομπές τους, σύμφωνα με τους κανόνες ενός οδηγού 266 σελίδων της Επιτροπής της ΕΕ.
«Θα πρέπει τώρα να διεξάγουμε εντατικές συζητήσεις με τους προμηθευτές μας», λέει ο Μίλερ, υπεύθυνος για την τιμολόγηση του CO2 στην Evonik. Η εταιρεία προσεγγίζει αρχικά περίπου δέκα συνεργάτες στην Ασία και σε γειτονικές χώρες της ΕΕ. Αυτοί προμηθεύουν κυρίως εξαρτήματα μηχανολογικού εξοπλισμού.
«Αν ποτέ χρειαστούμε ένα ανταλλακτικό», λέει ο Μίλερ, «θα είναι μια τεράστια προσπάθεια στο μέλλον». Ο σίδηρος, ο χάλυβας και το αλουμίνιο καλύπτονται από το Μηχανισμό Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), οπότε πρέπει να αποδεικνύεται μέχρι και την τελευταία βίδα ποιες εκπομπές παρήχθησαν κατά την παραγωγή.
Το πρόβλημα είναι ότι πολύ λίγοι προμηθευτές εκτός της ΕΕ έχουν ακούσει για το Μηχανισμό Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) και τις σχετικές υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων - αλλά οι εισαγωγείς θα υποστούν κυρώσεις αν τις παραβούν.
Η Evonik είναι παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα των ειδικών χημικών προϊόντων. Η εταιρεία παράγει περίπου 4.000 προϊόντα. Χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, σε ελαστικά αυτοκινήτων, στρώματα, δισκία, ζωοτροφές, χρώματα και επιστρώσεις. Ο όμιλος απασχολεί 34.000 εργαζόμενους, δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες και πέρυσι πέτυχε κύκλο εργασιών 18,5 δισ. ευρώ. Το 80% αυτού εκτός Γερμανίας.
«Λόγω του Μηχανισμού Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα, το υψηλό κόστος κυλάει, ιδίως για πρώτες ύλες όπως η αμμωνία και το υδρογόνο», εξηγεί ο Μίλερ. «Πολλά από τα προϊόντα μας είναι επομένως πιθανό να γίνουν πιο ακριβά». Αυτό αποτελεί ιδιαίτερα πρόβλημα όταν πρόκειται για εξαγωγές. Ο νέος ευρωπαϊκός νόμος καθιστά πιο δύσκολο τον ανταγωνισμό στην παγκόσμια αγορά.
Εξάλλου, οι ανταγωνιστές από χώρες χωρίς τιμολόγηση CO2 θα μπορούσαν να προσφέρουν τα προϊόντα τους φθηνότερα. «Θα θέλαμε επομένως να δούμε περισσότερη υποστήριξη από την ΕΕ», λέει ο Μίλερ. «Για παράδειγμα, με τη μορφή κρατικών ενισχύσεων για τις εξαγωγές».
Πώς ακριβώς λειτουργεί η εισφορά της ΕΕ για το κλίμα; Έχει να κάνει με την ευρωπαϊκή εμπορία εκπομπών. Όποιος εκτοξεύει αέρια του θερμοκηπίου στον αέρα πρέπει να αγοράσει μια άδεια γι' αυτό, οι ειδικοί το αποκαλούν πιστοποιητικό CO2. Για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα οφείλεται στην ΕΕ μια συγκεκριμένη τιμή, η οποία σήμερα είναι περίπου 90 ευρώ. Αυτό γίνεται για να ενθαρρυνθούν οι εταιρείες να κάνουν περισσότερη προστασία του κλίματος.
Αλλά υπάρχει μια παγίδα: Οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό να αγοράζουν προϊόντα έντασης CO2 - όπως αλουμίνιο, τσιμέντο ή λιπάσματα - από χώρες όπου δεν υπάρχει εμπόριο εκπομπών.
Αυτό δεν θα μείωνε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αλλά απλώς θα τις μετέφερε σε άλλες περιοχές του κόσμου. Οι ειδικοί το αποκαλούν αυτό «διαρροή άνθρακα». Ο Μηχανισμός Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα υποτίθεται ότι θα καλύψει αυτή τη διαρροή.
Όποιος εισάγει βρώμικα αγαθά από μη ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει επίσης να αγοράζει πιστοποιητικά στο μέλλον. Αυτά θα αντιστοιχούν στην τιμή του CO2 που θα έπρεπε να καταβάλλεται στην ΕΕ. Ο Μηχανισμός Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα είναι ένα είδος προστατευτικής ασπίδας κατά των κλιματικά επιβλαβών αγαθών από το εξωτερικό. Και μια προσπάθεια να μεταφερθούν οι αυστηροί κλιματικοί στόχοι της Ευρώπης στον υπόλοιπο κόσμο.
Οι εισαγωγείς πρέπει να παλέψουν μέσα από εκατοντάδες σελίδες νομικών κειμένων Έτσι, χιλιάδες ευρωπαϊκές εταιρείες πρέπει τώρα να μάθουν στους προμηθευτές τους πώς να μετρούν τις εκπομπές σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ και να συμπληρώνουν τα σχετικά έγγραφα. Η επιχειρηματική κοινότητα διαμαρτύρεται κυρίως για το χρονοδιάγραμμα.
Ο Μηχανισμός Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα ισχύει από την 1η Οκτωβρίου, αλλά η Επιτροπή δημοσίευσε τον κανονισμό μόλις στις 17 Αυγούστου. «Έξι εβδομάδες για μια νομικά συμβατή εφαρμογή είναι -για να το θέσουμε ευγενικά- πολύ αθλητική», λέει ο Βόλφγκανγκ Γκρόσε Έντρουπ, διευθύνων σύμβουλος της Γερμανικής Ένωσης Χημικών Βιομηχανιών (VCI). Η ένωση αυτή εκπροσωπεί τα συμφέροντα περίπου 1.900 εταιρειών της χημικής- φαρμακευτικής βιομηχανίας.
Οι εισαγωγείς, λέει ο Γκρόσε Έντρουπ, πρέπει τώρα να παλέψουν μέσα από εκατοντάδες σελίδες νομικών κειμένων και κατευθυντήριων γραμμών, να μάθουν πώς επηρεάζονται και, αν χρειαστεί, να εξηγήσουν τους νέους κανόνες στους επιχειρηματικούς εταίρους.
«Οι εταιρείες αισθάνονται σαν μαθητές που πρέπει να διδάξουν στους νέους ξένους συμμαθητές τους λατινικά σε λίγες εβδομάδες, παρόλο που οι ίδιοι μόλις άρχισαν να μαθαίνουν». Σύμφωνα με τον Γκρόσε Έντρουπ, η γερμανική χημική βιομηχανία αντιμετωπίζει έτσι πρόσθετες προκλήσεις σε ήδη δύσκολους καιρούς.
Όμως η χημική βιομηχανία είναι μόνο ένας από τους πολλούς τομείς που επηρεάζονται, τονίζει η Welt. Ο Μηχανισμός Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι ακόμη πιο ευαίσθητη για τους μηχανολόγους μηχανικούς και τους κατασκευαστές αυτοκινήτων. Και οι δύο χρειάζονται πολύ χάλυβα.
Ένα όχημα βάρους ενός τόνου περιέχει περίπου 600 κιλά. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες αγοράζουν συνήθως το υλικό στην ΕΕ, αλλά πολλοί προμηθευτές το εισάγουν από την Ασία. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι ο Μηχανισμός Συντοριακής Προσαρμογής Άνθρακα θα καταστήσει ακριβότερα τα αυτοκίνητα, τις μηχανές και πολλά άλλα προϊόντα.
Υπάρχει επίσης η ανησυχία ότι οι εταιρείες στην Ασία, την Αφρική ή τη Νότια Αμερική θα αποφύγουν την προσπάθεια που θα προκαλέσουν οι νέοι κανόνες της ΕΕ. Δηλαδή ότι δεν θέλουν να συμπληρώσουν τη μακρά λίστα Excel των υπαλλήλων των Βρυξελλών - και αντ' αυτού απλώς δεν θα παραδίδουν πλέον ορισμένα αγαθά στην Ευρώπη. Τότε, σύμφωνα με τη γερμανική επιχειρηματική κοινότητα, θα μπορούσαν να υπάρξει συμφόρηση παντού, αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα.
