«Καμπανάκια» για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα εξαιτίας του περιβάλλοντος των υψηλότερων επιτοκίων, εάν συνεχιστεί η υποτονική ανάπτυξη στην Ευρωζώνη, κρούει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στα πλαίσια της εξάμηνης σχετικής της έκθεσης, ενώ την ίδια στιγμή προτρέπει σε γοργή επίτευξη συμφωνίας για νέους δημοσιονομικούς κανόνες για να τερματιστεί η ασάφεια που κυριαρχεί στην παρούσα περίοδο, και η οποία ενισχύθηκε με την τελευταία απόφαση του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της Γερμανίας.
Το Financial Stability Review Νοεμβρίου 2023 προειδοποιεί πως ενώ η εκστρατεία νομισματικής σύσφιξης βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, θα συμπιέζονται αυξητικά τα εισοδήματα, τα εταιρικά κέρδη και τα δημόσια οικονομικά εάν η οικονομία συνεχίσει να απογοητεύει με τις επιδόσεις της.
Η ΕΚΤ προειδοποιεί ότι «κίνδυνοι δημοσιονομικής διολίσθησης» θα μπορούσαν να επανεμφανιστούν, αναφέροντας πως οι διαπραγματεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για νέους δημοσιονομικούς κανόνες «προκαλούν σημαντική αβεβαιότητα» και ότι η επίτευξη συμφωνίας «είναι κρίσιμη προκειμένου να εδραιωθούν οι προσδοκίες για βιωσιμότητα του χρέους και βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς».
«Οι αδύναμες οικονομικές προοπτικές μαζί με τις συνέπειες του υψηλού πληθωρισμού επιβαρύνουν την ικανότητα των ανθρώπων, των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων να εξυπηρετήσουν το χρέος τους», τονίζει στη δήλωσή του ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουίς ντε Γκίντος. «Είναι κρίσιμο να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση καθώς η οικονομία μεταβαίνει σε ένα περιβάλλον υψηλότερων επιτοκίων σε συνδυασμό με αυξανόμενες αβεβαιότητες και γεωπολιτικές εντάσεις».
Από τις καταρρεύσεις των αμερικανικών τραπεζών πέρυσι, οι ανησυχίες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα έχουν στραφεί προς τις επιπτώσεις των πληθωριστικών πιέσεων και των καθοδικών κινδύνων για την ανάπτυξη, επισημαίνει η έκθεση. Τα αυξανόμενα επιτόκια της ΕΚΤ μεταφράζονται σε αύξηση του κόστους χρηματοδότησης για όλους τους κλάδους της οικονομίας, ενώ οι σχετικοί αυστηρότεροι χρηματοοικονομικοί και πιστωτικοί όροι μεταδίδονται στην οικονομική δραστηριότητα. Η ΕΚΤ επισημαίνει πως, καθώς η διάρκεια επιμηκύνεται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στην πραγματική οικονομία κατά την εποχή των χαμηλών επιτοκίων, ένα σημαντικό μέρος των επιπτώσεων της νομισματικής σύσφιξης δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί, γεγονός που θα δημιουργήσει μελλοντικές προκλήσεις τόσο για τον χρηματοπιστωτικό όσο και για τον μη χρηματοπιστωτικό τομέα.
Αυτές οι ανησυχίες ενισχύονται από την πρόσφατη έξαρση των γεωπολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή. Προσθέτουν στην αβεβαιότητα γύρω από τις μακροοικονομικές προοπτικές, όχι μόνο λόγω των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων για τον εφοδιασμό ενεργειακών εμπορευμάτων, εάν η σύγκρουση κλιμακωθεί περαιτέρω, αλλά και δεδομένης της δυνατότητάς τους να πυροδοτήσουν την αποφυγή ρίσκου στις χρηματοπιστωτικές αγορές και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη στην πραγματική οικονομία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση αναδεικνύει τρία βασικά σημεία που διαμορφώνουν τις προοπτικές για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ευρωζώνη.
- οι αγορές και οι μη τράπεζες παραμένουν εξαιρετικά ευάλωτες σε δυσμενείς μακροοικονομικές και γεωπολιτικές εκπλήξεις και σε συναφείς αλλαγές στο κλίμα της αγοράς.
- οι αυστηρότεροι χρηματοοικονομικοί και πιστωτικοί όροι μεταφράζονται ολοένα και περισσότερο σε υψηλότερο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, αποδυναμώνοντας την ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων, των νοικοκυριών και των κρατών.
- οι αυξανόμενες ευπάθειες στην πραγματική οικονομία αναμένεται να υποβαθμίσουν σταδιακά την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών και αυτό, μαζί με τους χαμηλότερους όγκους δανεισμού και το αυξανόμενο κόστος χρηματοδότησης, μπορεί να αμφισβητήσει τις προοπτικές κερδοφορίας τους.
Ωστόσο, οι χρηματοπιστωτικές αγορές αναμένουν επί του παρόντος μια «ήπια προσγείωση», όπου ο πληθωρισμός μετριάζεται χωρίς σημαντικό πλήγμα στην ανάπτυξη, σύμφωνα με την έκθεση. Τα ιστορικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι ένα τέτοιο σενάριο είναι «δύσκολο -αν και όχι αδύνατο- να επιτευχθεί στην πράξη, ειδικά δεδομένου του μεγέθους των αυξήσεων των επιτοκίων σε σύντομο χρονικό διάστημα», τονίζει.
Οι εταιρικές χρεοκοπίες, ωστόσο, αρχίζουν να επιταχύνονται και ενδέχεται να αυξηθούν περαιτέρω καθώς η οικονομική ύφεση γίνεται πιο ευρεία και το πιστωτικό κόστος αυξάνεται, ανέφερε η ΕΚΤ.
«Μπορεί να υπάρξουν περισσότερες χρεοκοπίες στο μέλλον, με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στους ισολογισμούς των τραπεζών, στους μη τραπεζικούς επενδυτές στο εταιρικό χρέος και στις προοπτικές απασχόλησης των νοικοκυριών», προειδοποιεί η έκθεση.
Οι αξιωματούχοι προειδοποιούν επίσης ότι το περιβάλλον γίνεται πιο τραχύ για τις τράπεζες, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν ωφεληθεί από την αύξηση των επιτοκίων. Οι πιστωτικοί οργανισμοί αντιμετωπίζουν τώρα προβλέψεις υψηλότερου κινδύνου καθώς περισσότεροι δανειολήπτες δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα δάνεια.
Το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών αναμένεται επίσης να αυξηθεί καθώς ο ανταγωνισμός για τις καταθέσεις «θεριεύει», περισσότεροι πελάτες μεταφέρουν τα μετρητά τους σε προθεσμιακές καταθέσεις υψηλότερης απόδοσης και οι λήγουσες υποχρεώσεις πρέπει να αναχρηματοδοτηθούν.
Για τον περιορισμό των κινδύνων, η ΕΚΤ προτρέπει τις εθνικές αρχές να διατηρήσουν τα λεγόμενα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας σε περίπτωση που οι συνθήκες στον κλάδο επιδεινωθούν.
