Ένα πολύ δύσκολο έργο έχουν μπροστά τους οι Κεντρικές Τράπεζες που θα απαιτήσει ακρίβεια κινήσεων, ικανότητες λεπτών χειρισμών και πιθανόν και λίγη εύνοια από τα γεγονότα. Να μην προκύψει τίποτα αναπάντεχο, καθώς δυσθεώρητα χαρτοφυλάκια ομολόγων πρέπει τώρα να αφεθούν να λήξουν -ακόμα καλύτερα μερικώς να πουληθούν, εν μέσω αντίθετης πολιτικής μείωσης των επιτοκίων την οποία εκβιάζουν πλέον ανοιχτά οι αγορές ειδικά η Wall Street. Εναλλακτικά, θα πρέπει πρώτα οι ισολογισμοί των Κεντρικών Τραπεζών να μειωθούν, πριν φθάσουμε στις μειώσεις επιτοκίων.
Το ζήτημα φωτίστηκε ήδη χθες μετά τη δημοσιοποίηση των πρακτικών της Fed, καθώς κάποια μέλη της επιτροπής είχαν θέσει το θέμα. Το ζήτημα έθιξαν με λεπτό τρόπο –θα πρέπει να μιλήσουμε γι’ αυτό είπαν- αλλά το βάρος στον ισολογισμό της Fed είναι δυσβάστακτο. Διαθέτει ακόμα ένα χαρτοφυλάκιο χρεωστικών τίτλων 7,76 τρισ. δολαρίων, έχοντας αφήσει να λήξουν, χωρίς επαναγορές, περίπου 1-1,1 τρισεκατομμύρια ομόλογα μέχρι τώρα.
Μπορούν οι Κεντρικές Τράπεζες να το κάνουν αυτό; Να περιμένουν ή να μειώσουν τα επιτόκια διατηρώντας τα χαρτοφυλάκιά τους; Η ΕΚΤ έχει τον ίδιο πονοκέφαλο, με τους τίτλους που αγόραζε ήδη από το 2014 μέσω του προγράμματος APP (το οποίο δεν περιελάμβανε ελληνικά ομόλογα) και του έκτακτου πανδημικού προγράμματος PEPP το οποίο περιέλαβε και τα ελληνικά ομόλογα.
Στην κορύφωσή του το μεγάλο βασικό πρόγραμμα APP έκανε αγορές που ξεπέρασαν τα 4,6 τρισ. ευρώ. Πλέον το χαρτοφυλάκιο φθάνει τα 3,2 τρισεκατομμύρια ευρώ και περιλαμβάνει κυρίως κρατικά ομόλογα, αλλά και εταιρικά ομόλογα, ενυπόθηκα περιουσιακά στοιχεία και καλυμμένα ομόλογα.
Αρχικά τον Ιούλιο του 2022, η ΕΚΤ διέκοψε τις απευθείας αγορές ομολόγων που στήριξαν το δημόσιο κι εταιρικό χρέος της Ευρωζώνης αλλά έκανε αγορές ομολόγων από τα κεφάλαια τίτλων που έληγαν. Στη συνέχεια από τον Ιούλιο του 2023 διέκοψε εντελώς τις επανεπενδύσεις και ο ισολογισμός έχει ελαφρύνει. Όχι αρκετά όμως.
Ανάλογη αλλά ελαφρώς ηπιότερη πολιτική ακολούθησε η ΕΚΤ με το πρόγραμμα PEPP, το οποίο έχει συγκριτικά μικρότερο βάρος σε σχέση με το κύριο πρόγραμμα. Αλλά το PEPP μας ενδιαφέρει, ακόμα κι αν οι ελληνικοί τίτλοι είναι πλέον στην επενδυτική βαθμίδα, καθώς η ΕΚΤ αγόρασε μέσω του προγράμματος και ελληνικά ομόλογα και βοήθησε σημαντικά εκείνες τις δύσκολες ώρες την ελληνική οικονομία.
Αυτή τη στιγμή μέσω του προγράμματος PEPP η ΕΚΤ έχει τίτλους τρέχουσας αξίας περίπου 1,667 τρισ. ευρώ. Από τα τέλη Μαρτίου 2022 η ΕΚΤ έχει σταματήσει τις καθαρές αγορές, αλλά πήρε την απόφαση να επενδύσει ξανά με αγορές κεφάλαια ομολόγων που λήγουν μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος. Μεταξύ αυτών διαθέτει και ελληνικά κρατικά ομόλογα που αγόρασε αντί 39,2 δισ. ευρώ και θα λήξουν κατά μέσο όρο μετά από 8 χρόνια.
Η ΕΚΤ έχει αποφασίσει να συνεχίσει τις αγορές με κεφάλαια από λήξεις ομολόγων έως το τέλος του 2024. Αλλά ταυτόχρονα αν ο πληθωρισμός συνεχίσει την πτωτική πορεία του η ΕΚΤ θα μπορεί να εξετάσει και μειώσεις επιτοκίων πιθανόν από το δεύτερο εξάμηνο της χρονιάς.
Πώς θα μπορέσει να πετύχει αυτό το δύσκολο στόχο; Να μειώνει τα επιτόκια αλλά να συνεχίσει να αγοράζει ή να διατηρεί ομόλογα στον ισολογισμό της; Και θα πρέπει η ΕΚΤ να συνεκτιμήσει σε όλα αυτά, την επίπτωση στις αγορές ομολόγων γενικά και το ζήτημα της Ιταλίας ειδικά. Ένα δύσκολο παζλ.
Η λογική λέει, ότι δεν μπορείς να πατάς ταυτόχρονα γκάζι και φρένο στην οδήγηση. Αλλά οι πολύ ικανοί και έμπειροι οδηγοί, σίγουρα οι οδηγοί αγώνων έχουν μια τεχνική να ρίχνουν τις στροφές του κινητήρα, κατεβάζοντας ταχύτητα σε χειροκίνητα κιβώτια, με το να πατούν γκάζι και φρένο ταυτόχρονα.
Η Κριστίν Λαγκάρντ έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις, αλλά φαίνεται ότι τώρα θα πρέπει να γίνει και πρωταθλήτρια αγωνιστικής οδήγησης. Να γίνει και Μισέλ Μουτόν.
