Η ενίσχυση της ορθολογικής διαχείρισης των υδάτων και η επιτάχυνση της ανάπτυξης σύγχρονων υποδομών για τη διαχείριση αποβλήτων και λυμάτων, η ενίσχυση της προστασίας και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, η πλήρης λειτουργία της νέας Ρυθμιστικής Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), αποτελούν κάποιους από τους στόχους του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο πλαίσιο του Ενοποιημένου Σχεδίου Κυβερνητικής Πολιτικής 2024.
Προφανώς, βέβαια, η υλοποίηση διαρθρωτικών παρεμβάσεων στον τομέα της ενέργειας, η περαιτέρω βελτίωση της ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας ή και η ολοκλήρωση της χωροταξικής και πολεοδομικής μεταρρύθμισης αποτελούν, μεταξύ άλλων, βασικές δράσεις του ΥΠΕΝ. Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι καταγράφονται καθυστερήσεις στο πρόγραμμα υλοποίησης μονάδων αποβλήτων (ιδίως σε Αττική και εν μέρει σε Θεσσαλονίκη), ενώ αναμένονται δράσεις σχετικά με τον νέο ρυθμιστή για τα «νερά», όπου και θα προκύψουν τα νέα τιμολόγια.
Σύμφωνα, επίσης, με το πλάνο, προχωρά η υλοποίηση των μελετών του Προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» και προκηρύσσονται οι μελέτες χαρακτηρισμού οδών για όλη την Επικράτεια. Τέλος, ολοκληρώνεται το έργο «Ταχύτερη έκδοση Οικοδομικών Αδειών - Doing Business» και τίθενται σε δημόσια διαβούλευση τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια του Τουρισμού, των ΑΠΕ, των Ορυκτών Πρώτων Υλών και της Βιομηχανίας.
Η επέκταση ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ, τα αστικά λύματα
Πλην όμως, η διαχείριση υδάτων, αποβλήτων και η προστασία των δασών φαίνεται να είναι ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα. Μάλιστα, όπως αναφέρεται σχετικά, τίθεται σε λειτουργία ο νέος φορέας διαχείρισης των υδάτων στη Θεσσαλία, επεκτείνεται η αρμοδιότητα της Εταιρείας Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως Πρωτευούσης (ΕΥΔΑΠ) και της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ) σε γειτονικούς νομούς και συνενώνονται οι υπόλοιπες Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) σε ισχυρότερες επιχειρήσεις που θα καλύπτουν ευρύτερες περιοχές. Ολοκληρώνεται η ψηφιακή πλατφόρμα για την παρακολούθηση και υλοποίηση των διαχειριστικών μελετών των δασών.
Παράλληλα, στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας στον τομέα υδάτων και λυμάτων και της νομοθεσίας για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων και για την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης για τις συσκευασίες ποτών από πλαστικό και μέταλλα. Παράλληλα, εκπονείται σχέδιο ΚΥΑ για τις προδιαγραφές παραγωγής και χρήσης κομπόστ και χωνεύματος από την επεξεργασία χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων. Επίσης, αδειοδοτούνται έργα του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού - Αγίου Κοσμά. Τέλος, προβλέπεται η υλοποίηση του προγράμματος «Εξοικονομώ - Σύνδεση με το Δίκτυο Αποχέτευσης», υλοποιούνται δράσεις και έργα για τη χωριστή συλλογή διακριτών ρευμάτων αποβλήτων και δημοπρατούνται/ολοκληρώνονται μονάδες διαχείρισης και επεξεργασίας αποβλήτων.
Το Ταμείο ανάκαμψης
Για διάφορα πρόσθετα έργα και αρκετές παρεμβάσεις που παραπέμπουν σε αναπλάσεις, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, γίνεται αναφορά ότι, μεταξύ άλλων, μέσα στη χρονιά προωθούνται υποδομές παροχής νερού ύδρευσης και μονάδες αφαλάτωσης, καθώς και έργα τηλεχειρισμού διαρροών σε δίκτυα ύδρευσης και ψηφιακοί μετρητές νερού, ενώ αναμένεται η υπογραφή των συμβάσεων του Εθνικού Σχεδίου Αναδάσωσης - Σχεδίου Προστασίας Δασών (AntiNERO III) για την έναρξη της υλοποίησής του.
Παράλληλα, υλοποιούνται οι στρατηγικές αστικές αναπλάσεις σε Δήμους της Χώρας, ο παραλιακός ποδηλατόδρομος της Αθηναϊκής Ριβιέρας και η ανάπλαση του Βοτανικού, τίθεται σε πιλοτική λειτουργία ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης, ενώ συνεχίζεται το έργο κατασκευής νέων και αναβάθμισης υφιστάμενων υποδομών διαχείρισης αστικών λυμάτων και λυματολάσπης από την επεξεργασία λυμάτων.
Βασικά και εμβληματικά έργα, τα γενικά ορόσημα
Στο πλαίσιο του Ενοποιημένου Σχεδίου Κυβερνητικής Πολιτικής 2024, και ειδικότερα για τις δράσεις του ΥΠΕΝ, γίνεται αναφορά σε κάποια εμβληματικά, όπως χαρακτηρίζονται, έργα και σε βασικά ορόσημα για το 2024. Μεταξύ αυτών αναφέρονται και τα εξής:
Υποδομές παροχής και εξοικονόμησης πόσιμου νερού: Η επένδυση για υποδομές παροχής και εξοικονόμησης πόσιμου νερού, συνολικού προϋπολογισμού 325 εκατ. ευρώ, που συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (200 εκατ. ευρώ συνεισφορά ΤΑΑ), αποσκοπεί στη βελτίωση της διαθεσιμότητας και της ποιότητας του πόσιμου νερού και στη μείωση των διαρροών και των κινδύνων για τη δημόσια υγεία, που σχετίζονται με τις υποδομές ύδρευσης, με την υλοποίηση των ακόλουθων υποέργων: - Κατασκευή υποδομών ύδρευσης και μονάδων αφαλάτωσης - Εφαρμογή συστημάτων τηλεμετρίας–τηλεχειρισμού για την ανίχνευση διαρροών στα δίκτυα ύδρευσης - Προμήθεια ψηφιακών υδρομέτρων.
Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2025. Σε συνέχεια της απόφασης έγκρισης υπαγωγής ωφελούμενων φορέων τον Μάιο 2023 και κατόπιν της έγκρισης αναθεώρησης του ΕΣΑΑ τον Νοέμβριο 2023, προγραμματίζεται η ένταξη πρόσθετων δικαιούχων για την απορρόφηση του συνολικού προβλεπόμενου ποσού συνεισφοράς του ΤΑΑ. Εντός του 2024 προβλέπεται η ανάθεση των συμβάσεων από τους δικαιούχους και η ολοκλήρωση του 50% της αξίας των εργασιών. Ολοκλήρωση του 50% της αξίας εργασιών: 4ο τρίμηνο 2024.
Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων: Στο πλαίσιο της Στρατηγικής της ΕΕ για τα Δάση, για το 2030 η Ελλάδα υλοποιεί το Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων. Για το 2024 προβλέπεται να υλοποιηθούν αναδασώσεις σε 380.000 στρέμματα αρκετά υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων σε όλη τη χώρα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο πρόγραμμα αναδασώσεων της χώρας, με σημαντικά περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Περιλαμβάνει παρεμβάσεις ύψους 250 εκατ. ευρώ, τα οποία αναμένεται να καλύψει το ΤΑΑ.
Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση ύψιστης σημασίας για την Ελλάδα, η οποία γεφυρώνει το υφιστάμενο περιβαλλοντικό έλλειμμα στη χώρα, αποκαθιστά τον θεσμό της αναδάσωσης ως εργαλείο οικολογικής αναβάθμισης των διαταραγμένων περιοχών, επιδιώκει να μετριάσει τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, να ενισχύσει τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης σε αστικές και περιαστικές περιοχές. Παράλληλα, συνδέει μέτρα, δράσεις και έργα αναδάσωσης, τα οποία είχαν υλοποιηθεί στο παρελθόν και συχνά στερούνται συντήρησης, σε ένα ενιαίο πλαίσιο βιώσιμης διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων της Ελλάδας. Ανάθεση όλων των συμβάσεων που αφορούν στο Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης - Σχέδιο Προστασίας Δασών: 2ο τρίμηνο 2024. Έναρξη εργασιών αναδάσωσης και λοιπών εργασιών αποκατάστασης των δασικών οικοσυστημάτων: 4ο τρίμηνο 2024.
Πρόγραμμα πρόληψης πυρκαγιών και διαχείρισης βιομάζας - Παραγωγικό Δάσος: Το πρόγραμμα αφορά στη σημαντική μεταρρύθμιση των δασών μέσω ενός πρωτοποριακού μοντέλου διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση της βιομάζας και τη μείωση των κινδύνων της πυρκαγιάς. Η εφαρμογή της μεταρρύθμισης θα προσφέρει οφέλη στη χώρα, όπως τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τη μείωση της παράτυπης οικονομίας και την παραγωγή νέων μόνιμων πόρων για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των δασών. Το 2024 αναμένεται να ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες που προβλέπονται από την εφαρμογή της μεταρρύθμισης. Δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας παρακολούθησης και υλοποίησης διαχειριστικών μελετών και άλλων υπηρεσιών: 2ο τρίμηνο 2024. Ολοκλήρωση εργασιών προγράμματος: 4ο τρίμηνο 2024.
Υποδομές διαχείρισης αστικών λυμάτων και λυματολάσπης από την επεξεργασία λυμάτων (RRP 16846):
Υποέργο α - Κατασκευή υποδομών δικτύου αποχέτευσης & ΕΕΛ: Η επένδυση θα οδηγήσει σε προστασία των υδάτων και του περιβάλλοντος με αποφυγή της ρύπανσης που δύναται να προκληθεί από τα αστικά λύματα, με την κατασκευή 37 νέων υποδομών του δικτύου αποχέτευσης και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Ολοκλήρωση του 25% της αξίας των έργων στο 2ο τρίμηνο 2024. Ολοκλήρωση του 50% της αξίας των έργων στο 4ο τρίμηνο 2024.
Υποέργο β - Αναβάθμιση, επέκταση και εκσυγχρονισμός ΕΕΛ: Η επένδυση αφορά 11 εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και θα οδηγήσει αφενός σε μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κατά τουλάχιστον 10%, η οποία θα επιτευχθεί αποκλειστικά με μέτρα ενεργειακής απόδοσης, αφετέρου στην επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων υδάτων. Ολοκλήρωση του 25% της αξίας των έργων στο 2ο τρίμηνο 2024, ολοκλήρωση του 50% της αξίας των έργων στο 4ο τρίμηνο 2024.
Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και Σχεδία Διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας: Το έργο «Εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Σύνταξη Προεδρικών Διαταγμάτων Προστασίας και Σχεδίων Διαχείρισης για τις Περιοχές του Δικτύου Natura 2000» υλοποιείται για πρώτη φορά στη χώρα μας και αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη τόσο ως προς την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, όσο και προς την ανάπτυξη της χώρας, ενώ είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό έργο σε σχέση και με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας απέναντι στην ΕΕ.
Τα αποτελέσματα του έργου θα συνθέσουν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προστασίας, διαχείρισης και ανάπτυξης των 446 περιοχών του δικτύου Natura 2000, με την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση ζωνών προστασίας και τον καθορισμό των επιτρεπόμενων χρήσεων γης και άσκησης δραστηριοτήτων. Με το πέρας της υλοποίησης του έργου θα εκδοθούν Προεδρικά Διατάγματα (ΠΔ) για τις προστατευόμενες περιοχές. Εντός του 2024 προγραμματίζεται η ολοκλήρωση της διαδικασίας της δημόσιας διαβούλευσης του συνόλου των ΕΠΜ και η οριστικοποίησή τους με τα συνοδά ΣΔ. Επιπλέον, θα συνταχθεί το σύνολο των σχεδίων ΠΔ. Ολοκλήρωση διαβούλευσης ΕΠΜ στο 2ο τρίμηνο 2024, οριστικοποίηση ΕΠΜ και ΣΔ στο 4ο τρίμηνο 2024, παράδοση σχεδίων ΠΔ στο 4ο τρίμηνο 2024.
Παρεμβάσεις σε περιοχές κατοικιών και στο κτηριακό απόθεμα: Αυτό το πρόγραμμα αφορά στη χρηματοδότηση ολοκληρωμένων παρεμβάσεων σε αστικές περιοχές της χώρας με στόχο αφενός την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και αφετέρου την αντιμετώπιση και την πρόληψη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (λαμβάνοντας υπόψη τις δεσμεύσεις της χώρας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία). Οι μελέτες και οι παρεμβάσεις λαμβάνουν υπόψη τα συγκεκριμένα κλιματικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και θα οδηγήσουν σε οικονομία χαμηλού άνθρακα και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή.
Το έργο αυτό αποτελείται από:
α) Υποέργο 1: «Παρεμβάσεις με στόχο την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και των δημόσιων χώρων», το οποίο αφορά τη χρηματοδότηση τουλάχιστον 16 ολοκληρωμένων παρεμβάσεων σε αστικές περιοχές/Δήμους της χώρας.
β) Υποέργο 2: «Αστική ανάπλαση της πρώην βιομηχανικής περιοχής του Βοτανικού/Ελαιώνα», το οποίο συνδέεται με το πρόγραμμα «Διπλή Ανάπλαση» (Double Regeneration), που είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αστικής ανάπλασης Βοτανικού/Ελαιώνα.
γ) Υποέργο 3: «Αθηναϊκή Ριβιέρα», το οποίο αφορά την ενοποίηση της αστικής ακτής του Νομού Αττικής, που εκτείνεται από το λιμάνι του Πειραιά μέχρι τον κόλπο της Βουλιαγμένης.
δ) Υποέργο 4: «Άλλες στρατηγικές παρεμβάσεις», το οποίο περιλαμβάνει την προσαρμοστική επαναχρησιμοποίηση του πρώην χαρτοποιείου Λαδόπουλου στην Πάτρα, καθώς και προτεινόμενες επενδύσεις από ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, οι οποίες αντιμετωπίζουν προκλήσεις που σχετίζονται με την ανθεκτικότητα των αστικών και παράκτιων περιοχών στα φαινόμενα κλιματικής αλλαγής (προσαρμογή/μετριασμός), την προστασία αστικών σημείων αναφοράς λόγω του ιστορικού ή πολιτιστικού χαρακτήρα τους, την προώθηση της κλιματικής ουδετερότητας των πόλεων.
Κατάρτιση Πολεοδομικών Σχεδίων σε εφαρμογή της πολεοδομικής μεταρρύθμισης: Η μεταρρύθμιση σχετίζεται με την ανάπτυξη Πολεοδομικών Σχεδίων για την εφαρμογή της πολεοδομικής μεταρρύθμισης και τα σχετικά συστήματα σχεδιασμού. Τα σχέδια επηρεάζουν οριζόντια μια σειρά τομέων πολιτικής, όπως προστασία του περιβάλλοντος, προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος, το δομημένο περιβάλλον, την κατανομή της δημόσιας υποδομής, την καταμερισμό επενδύσεων κ.λπ.
Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει 5 δράσεις: (α) προετοιμασία των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), (β) προετοιμασία των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ), (γ) προετοιμασία ανεξάρτητων σχεδίων για τον καθορισμό των Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ), (δ) προετοιμασία ανεξάρτητων σχεδίων Οριοθέτησης Οικισμών, και (ε) προετοιμασία ανεξάρτητων σχεδίων για τον χαρακτηρισμό των δημοτικών δρόμων.
Η εν λόγω μεταρρύθμιση αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για την επιτάχυνση των επενδύσεων και τη βιώσιμη ανάπτυξη και ευημερία σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, καθώς η εφαρμογή της θα αποσαφηνίσει και θα ρυθμίσει το θεσμικό πλαίσιο (χρήσεις γης, όροι δόμησης, κανονισμοί και περιορισμοί, περιοχές προστασίας, περιοχές για ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, ιδίως στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της κυκλικής οικονομίας, περιοχών ειδικών αστικών κινήτρων κ.λπ.) για την κατανομή και κατασκευή όλων των τύπων έργων και υποδομών, την προστασία του περιβάλλοντος και τον καθορισμό των μέτρων για τον περιορισμό ή/και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
