Το κόστος της ενέργειας στην πρωτογενή παραγωγή, είναι «κρυμμένο» σε τρεις φάσεις της παραγωγής: στο ηλεκτρικό ρεύμα, κυρίως για την άρδευση των καλλιεργειών, στη λίπανση, με τα αζωτούχα που χρησιμοποιούνται σε άφθονες ποσότητες και ουσιαστικά είναι ενεργειακές βόμβες και στα καύσιμα κυρίως για την κίνηση των τρακτέρ, των αγροτικών οχημάτων και την ξήρανση προιόντων. Θα δούμε τα τρία αυτά θέματα ξεχωριστά, λόγω της ουσιώδους συμμετοχής τους στη διαμόρφωση του τελικού κόστους παραγωγής. Σήμερα, το ηλεκτρικό ρεύμα.
Όταν φτάνουν στα χωριά οι λογαριασμοί της ΔΕΗ για τα αντλιοστάσια των αγροτών, ήταν από πάντα μια αποφράς ημέρα. Το κόστος άντλησης του νερού, είναι μια ενεργοβόρα δουλειά, η οποία όμως έχει σχεδιαστεί και υλοποιηθεί πριν πολλά – τουλάχιστον 25 χρόνια- για την συντριπτική πλειοψηφία των γεωτρήσεων. Δηλαδή, λένε οι ξεσηκωμένοι αγρότες ότι το ενεργειακό κόστος της άρδευσης είναι υψηλό, αλλά χρησιμοποιούν την τεχνολογία του παρελθόντος. Εγινε όμως στο ενδιάμεσο κάτι ώστε να εκσυγχρονιστεί το όλο σύστημα που μεταξύ άλλων θα μείωνε και δραματικά το κόστος άρδευσης; Απολύτως τίποτα στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Να διευκρινισθεί, οτι το κόστος άρδευσης εμφανίζεται στα αιτήματα μόνο των Ελλήνων αγροτών, ούτε στην Ισπανία το εντοπίσαμε, διότι μόνο εμείς εδώ στη νότια γωνία της Βαλκανικής ποτίζουμε τις καλλιέργειές μας με τόση ένταση.
Η πρόταση της Κυβέρνησης στο συγκεκριμένο αίτημα, ήταν αρχικά η ένταξη των αρδευτικών γεωτρήσεων -ο μεγαλύτερος καταναλωτής ηλεκτρικού ρεύματος στον πρωτογενή τομέα- στο σύστημα net-metering, δηλαδή να εγκαταστήσουν οι αγρότες φωτοβολταικά (φβ) και η παραγωγή τους να αφαιρείται από την κατανάλωση των αρδευτικών τους συστημάτων. Η πρόβλεψη αυτή υπήρχε εδώ και καιρό για φβ ισχύος μέχρι 10 Kw, αλλά μόλις 800 αγρότες την είχαν αξιοποιήσει. Η νέα κυβερνητική πρόταση ανεβάζει την ισχύ στα 50 KW. Ο ΔΕΔΔΗΕ εμφανίζεται διστακτικός για το κατά πόσο τα δίκτυα μπορούν να σηκώσουν τόσα πολλά καινούργια 50/αρια. Η κυβερνητική ανταπάντηση είναι η επιτάχυνση των δικτύων και η επιπλέον δέσμευση ηλεκτρικού χώρου σε βάρος των φβ στέγης μέχρι να αυξηθεί η χωρητικότητα των ηλεκτρικών δικτύων. Να επισημανθεί οτι η σύνδεση φβ ισχύος μέχρι 10 Kw θα πρέπει με βάση τα μέχρι τώρα ισχύοντα, να θεωρείται δεδομένη άμεσα, στις περισσότερες τουλάχιστον των περιπτώσεων.
Λίγο μπερδεμένο εμφανίζεται το όλο θέμα και με δεδομένο οτι πολλές φορές στο παρελθόν έχουν εξαγγελθεί μέτρα που τελικά δεν περπάτησαν για λόγους άσχετους με την καλή πρόθεση των προτεινόντων, οι αγρότες εμφανίζονται διστακτικοί. Πολλοί έχουν επισκεφθεί τους τοπικούς ΔΕΔΔΗΕ και ξέρουν με ακρίβεια τις δυνατότητες των δικτύων της περιοχής τους, καθώς και τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης της αύξησης ισχύος.
Μετά τη συνάντηση του πρωθυπουργού με την αντιπροσωπεία των αγροτών προτάθηκε ένα νέο ενεργειακό πακέτο, με βασικό χαρακτηριστικό την σταθερότητα της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος για 8 χρόνια, σε επίπεδο σημαντικά μειωμένο σε σχέση με τις σημερινές τιμές. Είναι σαφές οτι και σταθερή και μειωμένη τιμή είναι οποσδήποτε ευπρόσδεκτη και πιθανόν ξεπερνάει τις όποιες προσδοκίες υπήρχαν. Οι ίδιοι οι αγρότες ζητούσαν 7 λεπτά μειωμένη τιμή ενώ η κυβερνητική πρόταση είναι στα 9. Υπάρχει μια διαφορά, αλλά δεν θα τα χαλάσουν εκεί...
Οι άλλες λύσεις
Είναι όμως η μείωση της τιμής του ρεύματος η μόνη λύση για τη μείωση του κόστους άντλησης; Και κυρίως είναι μια φιλοπεριβαλλοντική λύση; Μήπως υπάρχουν και άλλες εξίσου γρήγορες και πιο αποτελεσματικές, ώστε να μειωθεί η συνολική κατανάλωση ενέργειας ώστε σε συνεργασία με τα «εύκολα» 10 Kw να είναι εφικτή μια πολύ μεγάλη μείωση του κόστους άρδευσης;
Και αναφερόμαστε στο θέμα που ξεκινήσαμε, δηλαδή του σχεδιασμού και υλοποίησης των αντλητικών συγκροτημάτων με βάση ενεργειακές και άλλες αρχές πολύ παλαιότερων ετών. Είναι για παράδειγμα κοινό μυστικό των παροικούντων την αγροτική Ιερουσαλήμ, ότι την εποχή της αφθονίας, όταν κι εγκαταστάθηκαν τα σημερινά αντλιοστάσια, η επιλογή ισχύος γίνονταν με κριτήρια καθόλου αξιοκρατικά, για να μην τα πούμε «νεοπλουτίστικα»... «Πόσους ίππους μοτέρ έβαλε ο ξάδελφός μου δίπλα; 40, έ τότε εγώ θα βάλω 50!!!». Αν συνυπολογίσουμε οτι και ο ξάδελφος είχε με κάποια παρόμοια κριτήρια αποφασίσει πόσους ίππους μοτέρ θα βάλει, τότε ο τελευταίος, έχει ίσως και 40% παραπάνω ισχύ από αυτή που χρειάζεται! Δεν τη λες και λίγη. Αυτή τη μικρή ιστορία θα σας παρακαλούσαμε να τη θεωρήσετε σαν κανόνα που ισχύει στο σύνολο των κάμπων της χώρας...
Μετά, είναι το σύστημα που τότε χρησιμοποιούσαμε για άρδευση. Τα μεγάλα αυτά μπέκ που βλέπετε να πετούν το νερό και ψηλά και μακριά, χρειάζονται μεγάλη ισχύ για να λειτουργήσουν, είναι δηλαδή πολύ ενεργοβόρα. Στο ενδιάμεσο, σε πολλές καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι και το βαμβάκι, τα δύο χαρακτηριστικά προιοντα που αναφέρουν οι αγρότες, καθώς και τα κηπευτικά που χρειάζονται κι αυτά πολύ νερό, υιοθέτησαν την στάγδην άρδευση, η οποία με τη σειρά της απαιτεί έως και την μισή ισχύ σε σχέση με τα μεγάλα μπεκ!. Η κεντρική όμως εγκατάσταση με την μεγάλης ισχύος αντλία δεν άλλαξε. Ετσι, συχνά, είτε «στραγγαλίζεται» η κεντρική βάνα, ώστε να φτάνει λιγότερο νερό στα στάγδην μπεκάκια, είτε το επιπλέον νερό παροχετεύεται σε διπλανό πηγάδι ακόμη και διοχετεύεται σε παρακείμενο αποστραγγιστικό. Κάτι δηλαδή σαν τον ορισμό της ενεργειακής σπατάλης.
Δεν χρειάζεται να έχεις δίπλωμα Πολυτεχνείου ή Γεωπονικής για να καταλάβεις οτι το σύστημα αυτό έχει τεράστια περιθώρια βελτίωσης. Πρώτο στον σχεδιασμό και ύστερα στην εκτέλεση. Η τοποθέτηση για παράδειγμα ενός ρυθμιστή στροφών, αξίας λίγων χιλιάδων ευρώ, που θα μείωνε την ισχύ της αντλίας αφού πλέον δεν την χρειαζόμαστε, θα είχε, όχι άμεσα, αλλά ακαριαία οφέλη για τους παραγωγούς. Βέβαια κάθε αντλιοστάσιο μπορεί να έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, αλλά σε κάθε περίπτωση τέτοιες επενδύσεις θα εξασφάλιζαν στους αγρότες αποδόσεις των χρημάτων τους, που θα ζήλευε και ο πλέον αποτελεσματικός...τοκογλύφος.
Τολμάμε τέτοιες συγκρίσεις, διότι έχουμε ωφεληθεί τα μάλα από τέτοιες παρεμβάσεις. Αλλάξαμε παλαιό μοτέρ που έδινε κίνηση σε αντλία με ιμάντες (άλλη απώλεια κι αυτή!!!) με εξίσου παλαιό μικρότερης ισχύος αλλά πολύ ικανοποιητικό για τις σημερινές μας ανάγκες, με κατευθείαν κίνηση στην αντλία κι εξασφαλίσαμε απόδοση των χρημάτων μας της τάξης του 100%!!! Ξέρετε πολλές παρόμοιες επενδύσεις;
Αλλά και ο ίδιος ο εκσυγχρονισμός των ηλεκτροκινητήρων με νεώτερους είναι απολύτως βέβαιο οτι θα εξασφάλιζε πολύ μεγάλη απόδοση στην επένδυση του αγρότη. Θα αναρωτιέστε ίσως σε τι ύψους επενδύσεις αναφερόμαστε; Δεν μπορεί κανείς να απαντήσει με μια λέξη αλλά της τάξης των 3.000 έως 15.000 ευρώ εάν πρόκειται για ένα ρυθμιστή στροφών στην πρώτη περίπτωση σε ένα μέτριο μοτέρ έως την πλήρη αντικατάσταση μοτέρ και ρυθμιστή στην δεύτερη.
Η χρηματοδότηση
Το επόμενο θέμα είναι πού θα βρεθούν τα χρήματα. Τα ποσά δεν είναι μεγάλα και πολλοί αγρότες έχουν να τα διαθέσουν. Ζούμε όμως στην εποχή των κινήτρων και γι'αυτό ας σκεφτούμε μερικά. Ένα θα ήταν η σε ένα ή δύο το πολύ έτη φορολογική απόσβεση της επένδυσης ώστε να υπάρξει εκτός της μείωσης της κατανάλωσης και άμεση μείωση φόρου, χωρίς μεγάλο δημοσιονομικό κόστος. Ενα δεύτερο θα ήταν ένα ειδικό πρόγραμμα από αυτά των 25.000 ευρώ της Αναπτυξιακής τράπεζας, τα οποία θα διαφήμιζε και ως ενεργειακά πολύ αποτελεσματικά και μοντέρνα. Ενα τρίτο θα ήταν η δημιουργία ενός νέου τραπεζικού προιόντος με κάποια εγγύηση ενός από τα υπάρχοντα Ταμεία εγγυοδοσίας, που θα χρηματοδοτείτο ανάλογα της κατανάλωσης των προηγούμενων τριών ή πέντε χρόνων. Ενα τέταρτο θα ήταν μέσω ενός μικρού και ιδιότυπου ΣΔΙΤ κατά το πρότυπο της αλλαγής λαμπτήρων. Ενα πέμπτο μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης αφού πρόκειται για ένα απολύτως φιλοπεριβαλλοντικό μέτρο.
Ετσι λοιπόν, το κυβερνητικό πρόγραμμα περί net metering στα χωράφια, που είναι λογικό να έχει μια κάποια καθυστέρησης την υλοποίησή του, θα ερχόταν να κούμπωνε σε μικρότερες ενεργειακές ανάγκες. Στη περίπτωση αυτή τα σημερινά «εύκολα 10 Kw», θα αποτελούσαν μια πρακτική λύση.
Και κυρίως όλα θα γινόντουσαν γρήγορα και αποτελεσματικά, με εμφανή αποτελέσματα ήδη από αυτό το καλοκαίρι.
