Η οικονομική και πολιτική βοήθεια που προσφέρει η ΕΕ στην Κυβέρνηση της Αιγύπτου, σκοπό έχει να ενδυναμώσει τη θέση της στην αντιμετώπιση των πολλών και σημαντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει σαν απόρροια του πολέμου στη Γάζα, την απώλεια εσόδων από την υπολειτουργία του Σουέζ, των πολεμικών συγκρούσεων στο γειτονικό Σουδάν αλλά κυρίως του χρόνιου διατροφικού προβλήματος της μεγάλης αυτής Αφρικανικής χώρας.
Ουσιαστική, αλλά και συμβολική βάση της διατροφής στην Αίγυπτο είναι το Baladi, είναι ένα μικρό στρογγυλό ψωμάκι-πίτα βάρους 90 γρ. Για την ακρίβεια, δεν είναι μόνο η βάση της διατροφής του πληθυσμού, είναι ένα κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ της εκάστοτε Αιγυπτιακής Κυβέρνησης, από το 1941 και της Αιγυπτιακής κοινωνίας. Από τότε, το Baladi επιδοτείται αδρά, έτσι ώστε να μη λείψει από κανέναν Αιγύπτιο ανεξαρτήτως εισοδήματος. Το 67% των Αιγυπτίων πολιτών δικαιούται επιδότησης μέχρι 5 τεμαχίων την ημέρα, με τιμή πώλησης σήμερα 0,05 Λίρες Αιγύπτου.
Το Αμερικάνικο Υπουργείο Γεωργίας (USDA) εκτιμά ότι το κόστος παραγωγής του είναι 0,9 Λίρες, με την Κυβέρνηση να επιδοτεί με τη διαφορά τα αρτοποιία. Την περίοδο 2023/24, το κόστος στήριξης της τιμής του baladi, έφτασε τα 2,9 δισ. δολάρια από τα 4,1 δισ. δολάρια του συνολικού κυβερνητικού ποσού επιδότησης τροφίμων της χώρας. Και όλα αυτά σε μια χώρα με 105 εκατ. κάτοικους και ΑΕΠ.
Μάλιστα, η σημερινή Κυβέρνηση έχει θεσπίσει ένα σύστημα επιβράβευσης των καταναλωτών που αγοράζουν λιγότερα από τα Baladi που δικαιούνται. Για κάθε ένα λιγότερο baladi πιστώνονται με ένα πόντο, τον οποίο μπορούν να εξαργυρώσουν στα 1.300 κρατικά παντοπωλεία καθώς και σε μια σειρά από άλλα 48.000 συνεργαζόμενα ιδιωτικά σε ολόκληρη την χώρας. Βλέπετε, η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, δίνει τη δυνατότητα στις απανταχού κυβερνήσεις να στηρίζονται επιλεγμένες πληθυσμιακές ομάδες, αναλόγως των εκάστοτε προτεραιοτήτων. Και όλα αυτά την ώρα που σε ολόκληρο τον πλανήτη παρακολουθούμε εμβρόντητοι, την αποτυχία των αγροτικών αγορών να καλύψουν τόσο τις ανάγκες των καταναλωτών, όσο και τα εισοδήματα των αγροτών.
Το ερώτημα που πλανάται στο μυαλό όλων των Ελλήνων, που έμαθαν στο σχολείο για τις εύφορες πεδιάδες του Νείλου που έδωσαν στους Φαραώ το οικονομικό πλεόνασμα και την ευκαιρία να κατασκευάσουν τις φημισμένες πυραμίδες: πως τα κατάφερε η χώρα αυτή και δεν μπορεί να θρέψει τον πληθυσμό της; Η πρώτη απάντηση, είναι το δημογραφικό. Ο πληθυσμός αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, για να φτάσει από τα 3 εκατ την εποχή των Φαραώ, σε 45 εκατ. το 1980 και πάνω από σε 105 εκατ. ψυχές στις μέρες μας. Δεν είναι καθόλου εύκολο να εξασφαλίσεις την διατροφή ενός τόσο μεγάλου και κυρίως νεαρής ηλικίας πληθυσμού, όταν είσαι μια χώρα που το μεγαλύτερο μέρος σου είναι έρημος και βρίσκεσαι σε ένα από τα πλέον κρίσιμα κλιματικά hot spot του πλανήτη, στην Μεσογειακή ακτή της Αφρικανικής Ηπείρου.
Μόλις το 4% της συνολικής επιφάνειας της χώρας είναι κατάλληλο για την άσκηση της γεωργίας, ποσοστό που συνεχώς μειώνεται με την επέκταση των πόλεων. Ο γεωπόνος Nasem Badreldin από το Πανεπιστήμιο της Μανιτόμπα, εκτιμάει ότι το 2% της αγροτικής γης της χώρας, χάνεται κάθε δέκα χρόνια εξ’ αιτίας του φαινομένου αυτού. Και ιδού μια δορυφορική φωτό που δείχνει την επέκταση της Αλεξάνδρειας σε βάρος της γύρω αγροτικής γης.
Πηγή: earth obsevatory NASA
Η Αιγυπτιακή Κυβέρνηση έχει αποφασίσει να βάλει τέρμα στην ανεξέλεγκτη αυτή επέκταση σε βάρος της πολύτιμης αγροτικής γης. To αποτέλεσμα είναι προς το παρόν πενιχρά.
Δυστυχώς όμως τα προβλήματα δεν είναι μόνο ανθρωπογενή. Η επιφάνεια της θάλασσας αυξάνεται κατά 1,6 χιλιοστά το χρόνο, με συνέπεια να υπάρχει αυξανόμενη διείσδυση θαλασσινού νερού στο γλυκό, ενώ παράλληλα επεκτείνεται η αλάτ=τωση των εδαφών.
Η επιστήμη, η πολιτική και η...ελπίδα, δεν λένε όμως να παραδοθούν. Τα τελευταία χρόνια, μέσα στη έρημο έχουν ξεφυτρώσει καταπράσινες εκτάσεις που παράγουν ακριβά προϊόντα, κυρίως για εξαγωγή. Ο Farouk El-Baz , βασικός συντελεστής των πρώτων σχετικών προσπαθειών, ομολογεί ότι «είναι σαφώς εφικτό να δημιουργήσεις καινούργια αγροτική γη στην έρημο με τη χρήση υπόγειου νερού αλλά είναι μια δύσκολη, απαιτητική σε πόρους και ακριβή διαδικασία. Τελικά η προσπάθεια είναι ένα κακό υποκατάστατο της εύφορης γης του Δέλτα του Νείλου».
Και φθάνουμε τώρα στο σημερινό ζητούμενο: υπάρχει μεγάλη ανάγκη να στηριχθεί η Αίγυπτος για πολλούς λόγους. Ο πρώτος είναι ο πόλεμος στη γειτονική Γάζα, που είναι πιθανό να δημιουργήσει ένα νέο μεταναστευτικό κύμα, ακριβώς απέναντι από τις Νότιες χώρες της Ευρώπης. Ήδη, μετανάστες έχουν συσσωρευθεί στα δυτικά της χώρας, στα σύνορα με την ανεξέλεγκτη Λιβύη. Δεύτερο, η χώρα έχει χάσει αναπάντεχα τους τελευταίους μήνες τα 700 εκατ. δολάρια που εισέπραττε από τις διελεύσεις πλοίων από την Διώρυγα του Σουέζ. Στο ποσό αυτό θα πρέπει να προστεθούν οι εξαγωγικές απώλειες φρέσκων προϊόντων που η Αίγυπτος εξήγαγε σε χώρες της Ασίας, μέσω των σχεδόν κλειστών σήμερα στενών που ελέγχουν οι Χούθι.
Τρίτον. Ο καλπάζων πληθωρισμός της τάξης του 36%, έχει φέρει στα όρια του το μεγαλύτερο μέρος του ντόπιου πληθυσμού. Η αιγυπτιακή κυβέρνηση, συνεχίζει να χρηματοδοτεί το μακροβιότερο παγκοσμίως πρόγραμμα διατροφικής στήριξης, αυτό του Baladi, αλλά το κόστος γίνεται ολοένα και ποιο δυσβάστακτο. Και τα διαθέσιμα χρήματα δεν είναι πιά αρκετά. Το ΔΝΤ, το οποίο διαπραγματεύονταν τη σύναψη ενός δανείου 3 δισ. δολάρια, αξίωνε την σταδιακή άρση των επιδοτήσεων αυτών. Οι κυβερνώντες όμως το έβλεπαν κάτι σαν πολιτική αυτοκτονία.
Και δεν έχουν άδικο. Σε παρόμοια απαίτηση του ΔΝΤ το 1977, όταν τα διαθέσιμα κεφάλαια της χώρας είχαν εξαντληθεί στις πολεμικές επιχειρήσεις με το Ισραήλ και η Κυβέρνηση Σαντάτ προσπάθησε να περικόψει την επιδότηση στο Baladi κατά 10%, οι πλατείες γέμισαν ιδιαίτερα διαδηλωτές και η απόφαση αυτή ανακλήθηκε. Πιθανόν και η τωρινή απαίτηση του ΔΝΤ, ως όρος για να δώσει δάνειο 3 δις δολαρίων να έχει την ίδια κατάληξη, υπό τον φόβο δημιουργίας νέων ταραχών, εν μέσω όμως μεταναστευτικών ρευμάτων, τόσο από την ίδια την Αίγυπτο όσο και από τις γειτονικές χώρες, γεγονός που απειλεί ευθέως την Ευρώπη.
Για να συμπληρώσουμε τις πληροφορίες αναφορικά με τη διατροφική κατάσταση της Αιγύπτου, να αναφέρουμε ότι η μέση ημερήσια κατανάλωση θερμίδων ανά άτομο είναι 13.770, γεγονός που την κατατάσσει στην 42 θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Για λόγους σύγκρισης, η Ελλάδα βρίσκεται στην 25η θέση με 14150 θερμίδες ανά άτομο. Το Πρόγραμμα τροφίμων του ΟΗΕ (WFP) είναι παρόν στην χώρα με 3 βασικούς άξονες δράσεις: 1. την φροντίδα μέρους των 501.000 Σουδανών προσφύγων που έχουν καταφύγει στην Αίγυπτο μετά τις εκεί αιματηρές συγκρούσεις 2. την ενίσχυση του τοπικού συστήματος κοινωνικής συνοχής και παροχής τροφής σε ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού και 3 την βοήθεια σε αγρότες, αποκλεισμένους ή οικογένειες που έχασαν τον αρχηγό τους για την δημιουργία εισοδήματος.
Σε συνεργασία με την Προεδρική πρωτοβουλία «Για μια αξιοπρεπή ζωή» το WFP βοηθούν 5.000 φτωχά χωριά να αντιμετωπίσουν τα βασικά τους βιοποριστικά προβλήματα. Την περίοδο 2013-2018 το WFP αναμένεται να εκταμιεύσει 431 εκ δολάρια, δηλαδή κάτι λιγότερα από 100 εκατ. δολάρια το χρόνο. Σχεδόν ένας στους τρεις Αιγυπτίους βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της φτώχειας, ενώ επιπλέον ένας ακόμη στους 6 βρίσκεται σε κατάσταση διατροφικής αβεβαιότητας.
Η ΕΕ πρόκειται να δώσει επιχορήγηση 5 δις ευρώ, ενώ το Κατάρ έχει υποσχεθεί βοήθεια 30 εκατ. δολαρίων... Δύσκολη εξίσωση με τους αγνώστους να μεγαλώνουν συνεχώς σε αριθμό αλλά και βαρύτητα....
